Dit is de volledige verplichte tentamenstof van het vak Experimentele Onderzoeksmethoden. Het is een samenvatting van mijn aantekeningen bij alle hoorcolleges (1 t/m 13), aangevuld met schema's en figuren uit het dictaat en met extra relevante informatie die ik heb opgestoken tijdens de werkcollege...
Hoorcolleges Experimentele
onderzoeksmethoden
Tilburg University 2019-2020
Femke van Leth
Inhoudsopgave
Hoorcollege 1 (28-01)..................................................................................................................................... 2
Inleiding deel 1......................................................................................................................................................2
Hoorcollege 2 (04-02)..................................................................................................................................... 4
Inleiding deel 2......................................................................................................................................................4
1-weg variantieanalyse (ANOVA).........................................................................................................................6
Hoorcollege 3 (11-02)..................................................................................................................................... 7
1-weg variantieanalyse (ANOVA) deel 2..............................................................................................................7
Hoorcollege 4 (18-02)................................................................................................................................... 10
1-weg variantieanalyse (ANOVA) deel 3............................................................................................................10
Contrasten deel 1................................................................................................................................................10
Hoorcollege 5 (03-03)................................................................................................................................... 12
Contrasten deel 2................................................................................................................................................12
Geplande toetsen................................................................................................................................................14
Hoorcollege 6 (10-03)................................................................................................................................... 15
Contrasten deel 3................................................................................................................................................15
2-weg ANOVA.....................................................................................................................................................16
Hoorcollege 7 (26-03)................................................................................................................................... 17
2-weg ANOVA -> deel 2......................................................................................................................................17
Hoorcollege 8 (2-04)..................................................................................................................................... 18
2-weg ANOVA -> deel 3......................................................................................................................................18
Uitvoeren van een 2-weg ANOVA.................................................................................................................18
Hoorcollege 9 (14-04)................................................................................................................................... 21
2-weg ANOVA -> deel 4......................................................................................................................................21
Hoorcollege 10 (24-04)................................................................................................................................. 23
ANCOVA -> deel 1...............................................................................................................................................23
X is ondergeschikt aan factor A.....................................................................................................................23
, ANCOVA -> deel 2...............................................................................................................................................25
X is ondergeschikt aan factor A.....................................................................................................................25
X heeft dezelfde status als factor A...............................................................................................................27
Hoorcollege 12 (08-05)................................................................................................................................. 28
Repeated Measures ANOVA -> deel 1................................................................................................................28
Uitvoeren van de analyse..............................................................................................................................29
Hoorcollege 1 (28-01)
Inleiding deel 1
- Alles in deze cursus heeft te maken met het nagaan van verschillen tussen
gemiddelden van populaties -> voorbeeld: heeft een bepaalde behandeling effect?
- We gaan beginnen met een samenvatting van de 1e-jaarstof die we nodig hebben:
o Descriptieve statistiek (beschrijvend of samenvattend): steekproef/populatie
Populatie: alle leden van een gedefinieerde groep -> doelgroep
Parameters zijn maten voor eigenschappen van de scores in de
populatie -> worden vaak aangegeven met Griekse letters
Steekproef: deelverzameling (subset) van leden van de populatie
Steekproefgrootheden zijn maten voor eigenschappen van de
scores in de steekproef -> aangegeven met Latijnse letters
Een groep kan in 1 situatie de populatie zijn, maar in een andere de
steekproef -> dit is afhankelijk van je onderzoeksvraag en doelgroep
Doel van descriptieve statistiek: lijst met data overzichtelijk maken
Er zijn 2 manieren om data te kunnen samenvatten (zie: de slides):
Verdeling: data samenvatten door groeperen van data met
dezelfde score (met een frequentieverdeling of histogram)
o Je maakt hierbij dus een tabel of grafiek -> dit kan je
ook in SPSS doen (syntax staat op slide nummer 9!)
Syntax = heel belangrijk in deze cursus!
Steekproefgrootheden: data samenvatten door kenmerkende
eigenschappen van de verdeling van de data te noemen
o Meest kenmerkende score: centrale tendentie
Maten hiervan: gemiddelde, mediaan, modus
Gemiddelde: de som van alle scores
gedeeld door het totaal (zwaartepunt)
o Afwijking van de scores van het centrum: spreiding
Maten: variantie en standaarddeviatie
Variantie: (som van alle deviatie-scores =
Xi - X)2 gedeeld door (totaal – 1 = N – 1)
Standaarddeviatie: wortel van variantie
,o Inferentiële statistiek: op basis van (eigenschappen van) een steekproef een
uitspraak proberen te doen over (eigenschappen van) de doelpopulatie
Dit heb je nodig omdat je vaak niet de hele populatie kan onderzoeken
(te duur, duurt te lang en soms onmogelijk) -> steekproef gebruiken
Het beste is: simple random sampling (representatieve sample)
In dit vak: met gemiddelden van steekproeven iets proberen te zeggen
over (verschillen tussen) gemiddelden van de doelpopulaties
Er zijn 3 procedures: toetsen, puntschatten en intervalschatten (CI)
Toetsen: je gaat na of het gemiddelde in de populatie gelijk is
aan een bepaalde waarde (H0) of niet (H1) -> bijv.: slide 12
o Regels hypothesen: twee, uitsluitend en uitputtend
o Dit kan je doen met een 2-zijdige of 1-zijdige toets
o Toetsen met de hand doe je met behulp van 4 stappen
Stap 1: formuleren van de hypothesen (H0 & H1)
Je toetst H0 -> verwerpen of aanhouden
H0 bevat altijd ‘=’, H1 is een verwachting
o ≤ of ≥ mag ook in H0 staan!
Stap 2: kritieke waarde + beslisregel bepalen
Richting toets, α , df + kritieke waarde
Stap 3: berekenen toets-grootheid (T of Z)
Stap 4: beslissing maken + conclusie trekken
o Je kan ook ‘Sig’ interpreteren uit de SPSS-output
Dit doen we in deze cursus alleen maar!
We gaan eigenlijk niet zelf rekenen
Opletten: output in SPSS is altijd 2-zijdig
o Stap 1 en 4 doe je zelf, stap 2 en 3 doet SPSS (handig!)
o Voor uitleg van de logica achter toetsen: slide 17-19
Puntschatten: wat is de beste gok van de populatieparameter?
o In het geval van het gemiddelde μ, is de beste gok (de
beste puntschatter) het gemiddelde in de populatie X
Intervalschatten: wat is het interval waarbinnen de waarde van
de parameter zich met …% zekerheid bevindt? -> vaak 95% CI
o In 95% van de keren dat ik een steekproef trek van
dezelfde grootte, zal het 95% interval μ bevatten
Als de waarde van H0 niet in het interval zit, mag
je aannemen dat H0 niet waarschijnlijk is
Dit is wel alleen het geval voor een
tweezijdige toets! -> onthouden!!
, o Bij een betrouwbaarheidsinterval van een verschil
worden in SPSS de bovengrens en ondergrens gegeven -
> maar: dit moet je nog bij de ‘Test Value’ optellen!
OF: je kijkt of 0 tussen deze grenzen valt -> zo
niet, dan is het verschil anders dan 0!
Dit is hetzelfde als dat de ‘Test Value’ er
niet in zit -> significant anders!!
SPSS weergeeft het CI dus niet altijd logisch…
o Formule:
o Overzicht van verschillende toetsen van het gemiddelde in de statistiek:
1 populatie: Z-toets (1) of t-toets (2) -> minder gebruikt
2 populaties: t-toets van onafhankelijke steekproeven
Optie 1 (3): equal variances assumed (σ 1 = σ 2)
Optie 2 (4): equal variances not assumed (σ 1 ≠ σ 2)
o Deze beide opties worden gegeven in SPSS: als de Sig.
Van de F-toets groter is dan .05 dan neem je de
bovenste rij (optie 3), anders de onderste rij (optie 4)
2 populaties: t-toets van afhankelijke steekproeven (met δ ) -> (5)
Hoorcollege 2 (04-02)
Inleiding deel 2
- Als we toetsen willen we een juiste beslissing nemen (H0 aanhouden als H0 waar is, of
H0 verwerpen als H1 waar is) -> onjuiste beslissingen zijn de omgekeerde beslissingen
o Als H0 waar is, dan kiezen we zelf α , dit is de kans dat we H0 verwerpen als H0
toch waar is -> dit is een foute beslissing, en heet ook wel een Type I fout
1 - α is de kans op de juiste beslissing: H0 wordt niet verworpen
o Als H1 waar is, maar we verwerpen H0 niet, dan is er sprake van een Type II
fout. De kans op het maken van deze fout wordt aangegeven met β
1 - β is de kans op de juiste beslissing: H0 wordt verworpen terwijl H1
inderdaad juist is -> deze kans (1 - β ) is het vermogen van de toets
- We willen de kansen op juiste beslissingen zo hoog mogelijk maken, dusα moeten we
zo klein mogelijk kiezen, en het vermogen (1 – β ) moet zo hoog mogelijk zijn
o α Kiezen we zelf, maar hoe beïnvloeden we het vermogen van de toets?
Door α groter te maken, maak je het vermogen groter
Vaak doe je dit niet, want je wilt de α op 0.05 houden
Door N groter te maken, maak je het vermogen groter
Dit kan je zelf beïnvloeden -> zo groot mogelijk!!
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper femkevanleth. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
