Maatschappijleer periode 3 pluriforme samenleving & verzorgingsstaat
1. verschil en verdraagzaamheid
Lang gevoel dat Nederland bij uitstek een open land was afgelopen twintig jaar voor het eerst ter
discussie gesteld.
In de loop der eeuwen kwamen veel reizigers naar Nederland
Beschrijving over Nederland liepen uiteen van ‘geordend, bleek en koud’ tot termen als
‘vrijheid en respectvolheid’
Ondanks dat vrijheidsdrang en ordening niet altijd samengaan ontstaat er in Nederland een
zeker mate van verdraagzaamheid met verschillende sociale klassen, godsdiensten en
levensstijlen. pluriforme samenleving
Culturele samenhang in Nederland was niet eenvoudig: Nederland omschreef zich als Republiek der
Verenigde Proviciën. Primaire doel: verdediging tegen de Spanjaarden.
Er waren verschillen tussen Noord en Zuid, katholiek en protestant, stad en platteland, arm en rijk.
Pluriformiteit heeft in Nederland dus al veel langer bestaan, maar werd versterkt door nieuwkomers
uit de hele wereld vanaf 1945.
De eenwording van Nederland werd versterkt door:
Communicatiemiddelen (telegrafie)
Treinverbindingen
Invoering van dezelfde tijdsrekening (klokken lopen gelijk) in alle gebieden.
Afstanden tussen verschillende inwoners in Nederland werden hierdoor kleiner.
Tolerantie was in eerste instantie een pragmatische keuze (profijt weegt zwaarder dan geloof):
De mate waarin mensen dicht op elkaar wonen, heeft invloed op de wijze waarop men met
elkaar omgaat (morele geografie)
Door pluriformiteit was maatschappelijke vrede kwetsbaar
Als handelsland waren economische belangen dermate belangrijk dat er minder aan
principes van het geloof werd gehecht.
Tolerantie betekende dat pluriformiteit werd gedoogd.
Het katholicisme was lange tijd verboden waardoor er schuilkerken ontstonden, (het werd
wel getolereerd maar mocht niet te opzichtig plaatsvinden), ook konden katholieken tot
1795 geen bestuursfuncties krijgen.
Vrijheid van geweten bestond wel, maar kon niet altijd openbaar worden geuit.
Naast de pragmatische kant zat er ook een principiële kant aan de tolerantie. Het belang van vrijheid
van geweten gold in vergelijking met andere landen als belangrijke waarde. Zo werd Nederland een
toevluchtsoord voor dissidenten (iemand die anders denkt) als:
, Door grote pluriformiteit heeft Nederland in een lange geschiedenis een cultuur van compromissen
ontwikkeld. noemen we ook wel het poldermodel (werkgevers, vakbonden en overheid met
elkaar aan tafel gaan zitten om te onderhandelen over arbeidsvoorwaarden en lonen) en de
pacificatiedemocratie (ondanks meningsverschillen, bereidheid tonen om samen te werken).
De vroegste vorm van democratie zijn de waterschappen (14de en 15de eeuw) die door samenwerking
‘natte voeten’ moesten voorkomen.
Een cultuur van compromissen heeft sterk bijgedragen aan het beheersen van conflicten de
zoektocht naar compromissen gaat hand in hand met een neiging tot conformisme: het verlangen
om zich aan te passen aan de opvattingen en gedragingen van de meerderheid in de samenleving.
Verschillende denken over maatschappelijke vraagstukken blijkt vaak moeilijk. In de praktijk zie je dat
denkbeelden meer geconformeerd raken.
Sinds de eeuwwisseling neemt de gelijkgestemdheid en verdraagzaamheid snel af.
De moorden op Pim Fortuyn (2002) en Theo van Gogh (2004) laten zien dat het politieke en sociale
conflict scherper worden.
Enkele trends die de toegenomen conflicten verklaren:
Maatschappelijke (culturele) vraagstukken over bijvoorbeeld vluchtelingen, discriminatie en
de positie van homoseksuelen in moslimkringen vragen om politieke oplossingen
De economische en culturele gevolgen van globalisering (buitenland word binnenland)
Het verval van middenpartijen als PvdA, CDA en de VVD en de groei van protestpartijen die
minder tot compromis bereid zijn en zich richten tegen immigratie.
Door de toegenomen onverdraagzaamheid is de samenleving sterk gepolariseerd (de tegenstelling
tussen groepen worden groter). Polarisatie kan de sociale cohesie in een land onder druk zetten.
maatschappelijke samenhang word minder.
Verglijkbare ontwikkelingen vinden ook in andere westerse landen plaats.
2. Cultuur en identiteit
Een cultuur ontstaat wanneer mensen veel en langdurig met elkaar te maken hebben. Cultuur: alle
waarden, normen en andere aangeleerde kenmerken die de leden van een groep of samenleving met
elkaar gemeen hebben en dus als vanzelfsprekend beschouwen.
De cultuur van de groep waar je bij hoort bepaalt een deel van je persoonlijkheid, je hebt een
referentiekader met deels dezelfde normen, waarden en gewoonten. Cultuur geeft richting aan het
denken en doen van mensen en werkt gedragsregulerend.
Gedragsregulatie: zorgen dat het gedrag van mensen geordend en voorspelbaar verloopt.
Drie soorten culturen:
De dominante cultuur: het geheel van waarden, normen en kenmerken dat door de meeste
mensen wordt geaccepteerd (vrijheid, wetten enz.)
Subculturen: we spreken van een subcultuur wanneer binnen een groep bepaalde waarden
en normen en andere cultuurkenmerken afwijken van de dominante cultuur.
Tegenculturen: groepen die zich verzetten tegen (delen van) de dominante cultuur of daar
zelfs een bedreiging voor vormen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper floor04. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,59. Je zit daarna nergens aan vast.