Oriëntatie op
onderwijs en
Periode 1
beroep
Hogeschool Rotterdam
Lerarenopleiding
Leerjaar 2018-2019
,Inhoud
Week 1.2 bijeenkomst 1....................................................................................................................2
Week 1.3 bijeenkomst 2....................................................................................................................7
Week 1.4 bijeenkomst 3..................................................................................................................27
Week 1.5 bijeenkomst 4..................................................................................................................33
Week 1.6 bijeenkomst 5..................................................................................................................36
Week 1.8 bijeenkomst 6..................................................................................................................43
Week 1.9 bijeenkomst 7..................................................................................................................67
Week 1.2 bijeenkomst 1
De zes rollen van de leraar (Slooter, 2018): H1, H3
Week 1.3 bijeenkomst 2
Handboek voor Leraren (Geerts & Van Kralingen, 2016): H7.1, H9.1, H9.2, , H12, H13
Week 1.4 bijeenkomst 3
Handboek voor Leraren (Geerts & Van Kralingen, 2016): H1.1, H2.3.2, H10.2.
De zes rollen van de leraar (Slooter, 2018): H4.2
Week 1.5 bijeenkomst 4
Handboek voor Leraren (Geerts & Van Kralingen, 2016): H1.2
De zes rollen van de leraar (Slooter, 2018): H3.1
Visser, J. (2017). Waarom we de ‘dromers, denkers en doeners’ uit het onderwijs moeten
verbannen.
Week 1.6 bijeenkomst 5
Handboek voor Leraren (Geerts & Van Kralingen, 2016): H9.5
Reader: ‘Observeren in de klas’ (te vinden op CumLaude)
Week 1.8 bijeenkomst 6
Handboek voor Leraren (Geerts & Van Kralingen, 2016): H2.1 t/m H2.3, H3.1, H3.3, H5.3
De zes rollen van de leraar (Slooter, 2018): H5.3.4, H6
Week 1.9 bijeenkomst 7
Handboek voor Leraren (Geerts & Van Kralingen, 2016): H3.2
De zes rollen van de leraar (Slooter, 2018): H6.1 t/m 6.3
1
,Week 1.2 bijeenkomst 1
Zes rollen van de leraar
H1 Wat doet de effectieve leraar?
6 rollen vd leraar maken duidelijk: effectief lerarengedrag.
H1.1 Een goede les
1) leraar bezit kennis van de ontwikkeling van leerlingen, hun behoeften (leerbehoeften en
behoeften op sociaal-emotioneel vlak), leertheorieën, de strategieën die impact hebben op de
leerresultaten, de breinfuncties, de vakinhoud en vakdidactiek.
2) Leraar kan die kennis in diverse situaties flexibel toepassen.
3) leraar kan, door te reflecteren op effect van zijn gedrag, aanpak aanpassen en creatief omgaan
met die kennis. Reflectie = leraar denkt na over interactie tussen zichzelf en een ander: wat roep ik
op bij de leerling, is dat gewenst en bereik ik daarmee mijn doelen? (niet: algemene
vragen/reflectieverslag schrijven.)
4) resultaat van een goede les -> leerlingen hebben in positieve sfeer geleerd. Gedrag van leerlingen
laten zien effectiviteit leraar.
Onderzoek van Watzlawick -> effect van gedrag van leraar wordt bepaald door hoe leerlingen zijn
gedrag ervaringen en niet door hoe hij het gedrag bedoelt. Effectiviteit van leraar herkennen we aan
leerlinggedrag; resultaat vd interactie. Bepalen van goede les -> onderzoek interactie tussen leraar en
leerlingen. Shining eyes -> het licht dat schijnt van binnenuit, japanners gebruiken dit als interactie
iets oproept bij leerling.
H1.2 De indeling in zes rollen:
Door toepassen van de 6 rollen vd leraar: worden er goede lessen gegeven door goede leraren, de
rollen maken het leren van leraarsvak makkelijker. Leraren herkennen effectief lerarengedrag en
kunnen zich daarin verder ontwikkelen. Bij de zes rollen presenteer ik bovendien een leerlijn, die
daarbij helpend is.
Gastheer -> contact maken met leerlingen, bv door bij aanvang bij deur staan: gangcultuur blijft
buiten.
Presentator -> de leraar neemt de leiding, voorwaarde veilig leerklimaat. Maar 2 minuten, aandacht
vragen. In deze rol: lesdoel en lesprogramma geven.
Didacticus -> leraar leert leerlingen kennis, vaardigheden en attitudes aan. Voorwaarde om
leerlingen te laten leren en goede resultaten. Biedt leerstof aan en activeert leerlingen door het
stellen van vragen op verschillende denkniveaus.
Pedagoog -> creëren van veilig leerklimaat. Voorwaarde om te kunnen leren. PEDAGOOG DE HELE
LES. Geeft positieve feedback, en neemt het goede voorbeeld door zelf positief gedrag te laten zien.
Afsluiter -> les afsluiten. Vragen wat de leerlingen hebben geleerd en hoe ze hebben geleerd.
Voorwaarde om leerlingen te leren nadenken over hun kennisverwerving en te ‘leren leren’.
Inhoudelijk gekoppeld aan lesdoelen en didactische werkvormen -> je leert leerlingen reflecteren.
Eerste 5 rollen -> basisvaardigheden.
Coach -> niet beperkt tot één fase, je bent pas coach als je de eerste 5 eigen hebt gemaakt. Creëert
ruimte voor gepersonaliseerd leren: hij biedt individuele leerroute aan. Meer aandacht voor leren
dan eindproduct. Uiteindelijk: leerling zelfregulerend en zelfsturend in zijn leerproces.
2
, H1.3 De leerlijn van de leraar
-> laat zien hoe leraar zich ontwikkeld gedurende loopbaan.
Niveau 4: Excellent (6e rol, coach)
-> de 5 basisrollen ontwikkelen verder naarmate we langer Niveau 3: Gevorderd (omgaan met
les geven, ervaren leraar toont niet altijd duidelijk het verschillen)
basisgedrag, omdat leerlingen al gewend zijn aan zijn Niveau 2: Bekwaam (vakdidactisch,
manier van lesgeven. Het duidelijk tonen vd 5 rollen is vakinhoudelijk en pedagogisch)
overbodig. Of het basisgedrag aanwezig is wordt duidelijk
Niveau 1: Lerend (5 rollen vd leraar)
door het leerlinggedrag. Leraar = effectief wanneer
leerlingen in leermodus of zich daartoe laten verleiden.
Niveau 1: lerend
-> je kent de theorie van het vak van de leraar, herkent deze in een lessituatie en kunt deze
toepassen in een normale lessituatie.
-> basisvaardigheden
-> effectieve indeling vd les.
-> leraar lerend, moet nog veel ervaring opdoen.
-> algemene didactiek toepassen.
-> rollen bieden structuur en dragen bij aan snelle groepsvorming.
-> orde en sprake van goed klasmanagement.
-> leraar in begin met name gefocust op leiderschap, en feit dat hij contact kan maken en relatie op
kan bouwen met de groep: waaruit hij de groep kan aansturen.
-> ik-gericht: vooral met zichzelf en theorie van lesgeven bezig.
-> duurt 2/3 jaar om hier te komen.
Niveau 2: bekwaam
-> je kent de theorie en kunt deze toepassen in nieuwe situaties. (andere leerjaren/ leerpleinen)
-> verdiepen, meer bereiken, wilt meer uit interactie halen en leerstof op een andere manier
aanbieden om meer rendement te behalen.
-> ontwikkeling met name plaats in rol: didacticus -> leraar effectiever in aanleren van nieuw kennis:
gaat werken met directe instructie.
-> leraar zorgt ervoor dat nieuwe kennis effectiever verwerkt wordt: hij zoekt voor hen nieuwe,
passende werkvormen: die aansluiten bij leerdoelen, doelgroep, lesinhoud. Niet alleen activerende
didactiek!
-> leraar didactische handelingsrepertoire aan het uitbreiden, ontwikkelt vakdidactiek gekoppeld aan
vakinhoud. Uiteindelijk: vakinhoudelijk en vakdidactisch bekwaam.
-> schud zijn aanbod en werkvormen uit zijn mouw wanner hij ze nodig heeft: flexibel, creatief
inspelen.
-> wij-gerichtheid: leraar gefocust op interactie met de leerlingen; kan hierdoor in nieuwe / meer
complexe situaties les geven.
-> pedagogisch bekwaam: hij kan op professionele, ontwikkelingsgerichte werkwijze en in
samenwerking met collega’s: veilig,ondersteunend,stimulerend leerklimaat voor leerlingen realiseren
-> afsluiter: meer nadruk leggen op reflecteren op leerproces. Geeft feedback op eigen les, leerling
leert nadenken over zijn leerproces.
-> duurt 5 jaar om hier te komen.
3
