De samenvatting bevat alle behandelde literatuur van het vak Forensische Diagnostiek binnen de master Forensische Orthopedagogiek aan de Universiteit Van Amsterdam. De literatuur is per college samengevat.
Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg - Hoofdstuk 1
Diagnostiek → een proces van gericht informatie verzamelen en analyseren met als doel het
nemen van een beslissing over de in te zetten hulp.
De noodzaak van diagnostiek is vastgelegd in de wet op de jeugdzorg: hulp moet worden
ingezet op grond van een gedegen probleemanalyse.
Ontwikkelingen binnen de hulpverlening van diagnostiek:
o Meer vraaggericht gaan werken;
o Zo dicht als mogelijk bij hulpvraag cliënt blijven;
o Hulpverlener beslist samen met cliënt en niet voor cliënt;
o Client participeert in besluitvorming;
o I.p.v. eenzijdige nadruk op problemen nu oplossingsgerichte benadering, met
aandacht voor krachten en kansen van het kind → empowerment.
Knelpunten diagnostiek in jeugdzorg
o Onvoldoende doelgericht;
o Behoefte van cliënt, hoe zij omgaan met problemen en beleving van eerdere hulp
komt onvoldoende tot z’n recht;
o Te weinig aandacht voor de omgeving van het kind: opvoeding, onderwijs, vrije tijd
en sociale contacten → hierdoor ontbreken concrete adviezen;
o Te weinig samenwerking en afstemming tussen jeugdzorg voorzieningen;
o Geringe samenwerking cliënt;
o Besluitvormingsproces verloopt zelden transparant en systematisch;
o Gedragswetenschappers zijn te onzeker of niet bevoegd om diagnostiek te
verrichten.
HGD: Handelingsgerichte diagnostiek
6 uitgangspunten HGD →
1. HGD is doelgericht;
2. HGD richt zich op de behoeften van kind en opvoeders;
3. HGD hanteert een transactioneel referentiekader (integraal of systematisch);
4. HGD acht samenwerking met cliënt cruciaal;
5. HGD verloopt systematisch en transparant.
5 fasen HGD → Het volgen van deze stappen leidt tot een expliciete en controleerbare
relatie tussen de hulpvragen cliënt, diagnostisch traject, de aanbevelingen van hulpverlener
en het door de cliënt gekozen advies.
1. Intake;
2. Strategie;
3. Onderzoek;
4. Integratie/aanbeveling;
, 5. Advisering/evaluatie.
Intakefase van HGD: start van de samenwerking van hulpverlener en cliëntsysteem
Strategiefase van HGD: wat is nodig om de vraagstelling te beantwoorden?
Onderzoeksfase van HGD: met voldoende valide en betrouwbare onderzoeksmiddelen
Integratie- en aanbevelingsfase HGD: van diagnostisch beeld naar passende aanbeveling
Advisering- en evaluatiefase van HGD: samenwerking client en hulpverlener
Bij HGD is het ook mogelijk om kortere trajecten te doen. In die zin past HGD bij een stepped
care benadering: snel en verkort bij een eenvoudige vraag en, indien nodig, uitgebreid bij
een complexe vraag
De fasen van HGD zijn zowel mono- als multidisciplinair toe te passen. Bij multidisciplinair
vinden de strategie- en aanbevelingsfase multidisciplinair plaats.
Typen diagnostische vragen:
o Onderkennende vragen
o Verklarende vragen
o Adviserende vragen
o Evaluerende vragen
Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg - Hoofdstuk 2
Uitgangspunten van HGD
1. Uitgangspunt 1: HGD is doelgericht
o Doelgericht informatie verzamelen;
o HGD richt zich op aanbevelingen;
o De hoeveelheid diagnostiek moet afgestemd zij op de complexiteit van de te
beantwoorden vragen en de te nemen beslissingen = stepped care
benadering;
2. Uitgangspunt 2: HGD richt zich op de behoeften van kind en opvoeders
o 'Van wat een kind 'heeft' naar wat een kind 'nodig heeft'; van
probleemgericht denken naar oplossingsgericht handelen;
o HGD richt zich op de opvoedingsbehoeften van kinderen en de
ondersteuningsbehoeften van ouders. Opvoedingsbehoeften geven aan wat
een kind nodig heeft om bepaalde doelen op een ontwikkelingsgebied te
bereiken. Ondersteuningsbehoeften: wat heb je als ouder nodig om dit kind
de opvoeding te bieden die het nodig heeft?
o Opvoedingsbehoeften formuleer je door aan te geven wat een kind nodig
heeft om een doel te bereiken. Dat hangt samen met het eerste uitgangspunt:
HGD is doelgericht;
o Vanuit de opvoedingsbehoeften van het kind, bespreken we de
ondersteuningsbehoeften van diens opvoeders. Ouders formuleren hun eigen
ondersteuningsbehoeften, zo houden zij de regie over de opvoeding. Wat
recht doet aan hun behoefte aan autonomie en voorkomt dat we de zorg
overnemen;
3. Uitgangspunt 3: HGD hanteert een transactioneel referentiekader
, o Volgens het transactioneel kader is de kinderlijke ontwikkeling het resultaat
van steeds complexere interacties tussen het kind en zijn sociale omgevingen.
Deze interacties zijn dynamisch en wederkerig;
o Het veranderen van kindfactoren is minder succesvol als de context niet
veranderd. Interventies richten zich daarom bij voorkeur op het versterken
van de beschermende factoren in kind en omgeving en op het verminderen
van risicofactoren;
o Goodness of fit → positieve afstemming tussen kind en omgeving;
o Poorness of fit → belemmerende afstemming tussen kind en omgeving. Voor
het diagnostisch proces betekent dit uitgangspunt dat we ons niet alleen
richten op risico- en beschermende factoren bij het kind of in de omgeving,
maar ook op de wisselwerking hiertussen.;
4. Uitgangspunt 4: HGD acht samenwerken met cliënten cruciaal
o Cliënt: is de jeugdige en zijn ouders, stiefouders of anderen die de jeugdige als
behorend tot hun gezin verzorgen en opvoeden;
o Het streven van vraaggericht samenwerken is gedurende het hele
diagnostische proces zo dicht mogelijk bij de vraag van de cliënt te blijven;
o De professionele relatie bevordert hun motivatie om mee te werken tijdens
het diagnostisch proces en om een actieve bijdrage te leveren aan de hulp die
daarop volgt. De motivatie van cliënten bepaalt dus in sterke mate het effect
van jeugdzorg;
o Bij HGD gaan we samen met cliënten aan de slag en gericht ergens naartoe:
een diagnose en advies waar we beiden achter staan;
5. Uitgangspunt 5: HGD besteedt aandacht aan positieve en beschermende factoren
o Positieve kenmerken: betreffen gedragingen of situaties waarvan een cliënt
aangeeft deze te waarderen;
o Positieve factoren: betreffen gedragingen of situaties waarvan een
gedragswetenschapper of jeugdzorgwerker van mening is dat ze bijdragen
aan een positieve ontwikkeling van een kind;
o Van beschermende factoren is wetenschappelijk aangetoond dat ze een kind
beschermen tegen de negatieve invloed van risicofactoren
o De rol van positieve en beschermende factoren in besluitvorming:
▪ De aanwezigheid van deze factoren zegt iets over de mate van ernst:
hoe minder er zijn, hoe ernstiger de problemen doorgaans zijn;
▪ De aanwezigheid van deze factoren zegt iets over de
waarschijnlijkheid van een hypothese. Onnodig onderzoek is zo te
voorkomen;
▪ Door in het diagnostisch beeld niet alleen risicofactoren maar ook
beschermende factoren op te nemen, ontstaat een beeld dat de
werkelijkheid meer recht doet;
▪ Het expliciet benoemen van krachten, interesses en mogelijkheden
van kinderen en opvoeders verhoogt hun gevoel van competentie. Dat
draagt bij aan de empowerment;
▪ Het benoemen van kansen en successen komt de sfeer in een gesprek
ten goede;
▪ We formuleren hogere interventiedoelen waneer we het positieve
daarin meenemen. In het kader selffulfilling prophecy is dit van groot
, belang: hoe positiever onze verwachtingen, hoe groter de kans dat het
zal lukken;
▪ Het is beter haalbaar om de beschermende factoren te versterken dan
om risicofactoren te verminderen.
6. Uitgangspunt 6: HGD verloopt systematisch en transparant
o Het hypothesetoetsend model kan de kwaliteit van diagnostische
besluitvorming verbeteren;
o De procedures van het HGD zijn gebaseerd op de diagnostische cyclus;
o Algemeen werkzame factoren zijn elementen van diagnostiek en interventie
die ongeacht de doelgroep en de methodiek bevorderend zijn voor de
effectiviteit. We delen deze factoren in 3 rubrieken in en relateren ze aan het
diagnostisch werk van gedragswetenschappers en jeugdzorgwerkers:
1. Juiste bejegening en aandacht voor samenwerking
• Betrokkenheid;
• Sta naast de cliënt;
• Wees betrouwbaar;
• Sluit aan bij cliënten;
• Toon respect;
• Zorg voor een goed contact en een goede sfeer;
2. Goede gespreksvaardigheden:
• Wees duidelijk en transparant, hanteer heldere taal en
koppel regelmatig terug om na te gaan of je nog op
dezelfde lijn zit;
• Benoem de sterke kanten en mogelijkheden van
cliënten;
• Geef positieve feedback;
• Vraag net zo lang door totdat je begrijpt wat een cliënt
bedoelt;
• Werk doelgericht;
• Weer eerlijk en open over je eigen opvattingen en
bedoelingen, geef aan hoe zeker je bent over een
diagnostisch beeld of aanbeveling;
3. Meet, weet en beslis.
Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg - Hoofdstuk 8
Met gespreksvaardigheden concretiseren we het uitgangspunt 'HGD acht samenwerken met
cliënten cruciaal'.
Vijf uitgangspunten die van invloed zijn op de gespreksvoering:
o De opvoedingsbehoeften van kinderen en de ondersteuningsbehoeften van
opvoeders zijn onderdeel van gesprek;
o Het gaat in ieder gesprek om afstemming en wisselwerking, op verschillende niveaus;
o In alle gesprekken besteden we aandacht aan de positieve factoren en
veranderingsmogelijkheden van kind, ouders en sociale omgeving;
o Ieder gesprek is doelgericht: als hulpverlener weet je wat je wilt vragen of vertellen
en waarom;
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lauraprins1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
