Samenvatting van alle stof uit het boek "Inleiding in het Nederlandse Recht" van J.W.P. Verheugt, die gekend dient te worden voor het deeltentamen A van het vak Inleiding tot de Rechtswetenschap aan de Radboud Universiteit te Nijmegen.
Inleiding in het Nederlandse Recht
Mr. J.W.P. Verheugt, 20 e druk – samenvatti ng
Hoofdstuk 1: Recht in het algemeen
Het recht heeft als taak om conflicten te voorkomen en op te lossen, waarbij de overheid een
belangrijke rol speelt. Het doel is menselijke gedragingen te ordenen en te uniformen. Het recht
ordent gedrag door het stellen van regels en het recht zorgt dat de regels worden gehandhaafd door
geschilbeslechting.
Recht = geheel van geldende rechtsregels = positief recht = objectief recht
Tegenover positief recht: natuurrecht
Subjectief recht = bevoegdheid die iemand in een concreet geval aan een regel van objectief recht
ontleent.
Er zijn dus twee betekenissen van ‘recht’: algemene regels (“law”) en individuele bevoegdheid
(“right”).
Het geldende recht vloeit voort uit de rechtsbronnen:
De wet;
De jurisprudentie;
De gewoonte;
Verdragen.
Soevereiniteit = ieder land mag zijn wetgeving bepalen en welke bevoegdheden aan het bestuur en
de rechterlijke macht toekomen.
Volkenrecht = gaat over het verkeer tussen staten onderling.
Verdrag = schriftelijke, bindende regeling tussen staten onderling of tussen staten en
volkenrechtelijke organisaties.
Bijzonder type verdragen zijn verdragen met een rechtstreekse werking: zij grijpen in in de
soevereiniteit van de aangesloten staten.
Bij een verdrag met eigen rechtsorde zijn bevoegdheden tot wetgeving, bestuur en
rechtspraak opgedragen aan een internationale organisatie.
Monistisch systeem = monisme = rechtsregels uit een verdrag kunnen deel uitmaken van het
nationale recht zonder dat eerst omzetting in nationaal recht nodig is.
Het geheel aan rechtsregels van de Europese Unie is het Europees Unierecht of het recht van de
Europese Unie. Daarbij is bepaald dat de internationale regels voorrang hebben op de nationale
regels.
Materieel recht = regels die betrekking hebben op de rechten en plichten van personen in hun
onderling verkeer.
Formeel recht = regels over de wijze van procederen bij de rechter.
Rechtsgebieden:
Staatsrecht: regels voor organisatie van de staat en op de bevoegdheden van die organen.
Fundament is de Grondwet.
o Organieke wet = wetten die betrekking hebben op de organisatie van de staat en
waarvan de basis in de grondwet is geregeld.
Bestuursrecht/administratief recht: juridische bestuursactiviteit van de overheid. Fundament
is de Awb.
1
Samenvatting Inleiding in de Rechtswetenschap A
, o De relatie tussen burger en overheid komt vooral tot uiting in een beschikking (=
besluit van bestuursorgaan over individueel geval). Als de burger het niet eens is met
de beschikking, kan hij naar de rechter. Deze geeft hem rechtsbescherming.
Strafrecht: bedreigt bepaalde gedragingen met straf.
o Wetboek van Strafrecht: materieel strafrecht
o Wetboek van Strafvordering: formeel strafrecht/strafprocesrecht
o Belangrijkste sancties: gevangenisstraf, hechtenis, taakstraf en geldboete
Burgerlijkrecht/privaatrecht: tussen personen onderling. Burgerlijk wetboek is het
belangrijkst.
o Vermogensrecht: over vermogen (= optelsom van rechten en verplichtingen die op
geld waardeerbaar zijn.
o Personen- en familierecht
o Rechtspersonenrecht: gaat om
vereniging, stichting, NV of BV.
Privaatrechtelijke
rechtspersoon: BV, NV,
etc.
Publiekrechtelijke
rechtspersoon:
overheidsinstellingen
Arbeidsrecht = regels over de
arbeidsverhouding van personen in
loondienst
o Collectief arbeidsrecht = gaat
om rechtspositie van groepen
werkgevers en werknemers.
Rechts staat de klassieke indeling van het recht.
Er zijn ook andere indelingen.
Hoofdstuk 2: Recht en staat
Montesquieu bedacht de Trias Politica: binnen
de staatsmacht wordt onderscheid gemaakt
tussen verschillende taken van de Staat en deze
Figuur 1. (Verheugt, 2021, p. 17)
worden verdeeld onder verschillende organen.
Dit wordt ook wel de ‘leer van de machtenscheiding’ genoemd.
De staatsmacht wordt verdeeld over drie machten: wetgevende macht, uitvoerende macht
en rechtsprekende macht.
De drie taken worden uitgevoerd door drie verschillende organen.
Elk orgaan heeft alleen zijn eigen taak of functie. Een persoon mag dus ook maar in één
orgaan zitten.
Op deze manier wordt machtsmisbruik voorkomen en is de vrijheid van de burger gewaarborgd.
Daarnaast werkt het met een techniek van ‘checks-and-balances’: elk orgaan controleert ook een
ander orgaan.
Legisme = gehele (positieve) recht wordt uitsluitend door de wetgever geschapen. De wet is dan de
enige rechtsbron. Dit kwam voort uit de Franse Revolutie, waarbij de koning en adel eerst alle macht
hadden. Zo konden de burgers ook invloed hebben.
Rousseau stelde dat al het recht afkomstig moest zijn van het volk (volonté général).
Codificatiegedachte = recht moet op systematische wijze in wetboeken worden opgenomen.
2
Samenvatting Inleiding in de Rechtswetenschap A
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Marindedr. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.
