Opdracht A: Zoekplan
Eenzaamheid bij de oudere generatie: de uitdagingen voor de toekomst
Door : Caroline de Vries
Studentnummer : 852071931
Adres : Oude Veenweg 101, 7548 PJ Enschede
E-mail : carolinedevries1969@gmail.com
Cursus : PB0702 – Literatuurstudie
Inleverdatum : 3 april 2020
1
,Probleemschets
Als het aan de politiek ligt blijven ouderen langer thuis wonen. Enige jaren geleden is
dit beleid ingezet en sindsdien groeit het aantal ouderen dat zelfstandig woont fors. Volgens het
Sociaal en Cultureel Planbureau zal het aantal ouderen dat zelfstandig woont alleen nog maar
toenemen; we blijven langer gezond en we worden ouder. Daarnaast hebben we te maken met
een groeiend tekort aan zorgpersoneel en de toenemende druk op mantelzorgers. De
substantiële groei van het aantal ouderen en het tekort aan zorgpersoneel leiden ertoe dat langer
zelfstandig blijven wonen noodzakelijk wordt. Dit heeft tot gevolg dat de aard van de zorg zal
veranderen, wat resulteert in meer zorg op afstand, gebruik makend van nieuwe technologieën
en interventies. Ouderen krijgen daarbij minder face-to-face contact met zorgverleners. Dit
verminderde contact is van invloed op de kwaliteit van leven. Ouderen raken geïsoleerd en
vereenzamen. De toename van eenzame ouderen leidt tot hogere kosten voor de zorg van deze
groep. Eenzaamheid lijkt veelal voort te komen uit verminderde sociale steun en wordt beleefd
als een verminderde kwaliteit van leven met alle psychische -en lichamelijke gevolgen van dien.
De vraag is of verminderde sociale steun de belangrijkste oorzaak is van eenzaamheid, of dat
andere factoren meespelen. In de laatste tien jaar komt steeds meer onderzoek op gang met
betrekking tot eenzaamheid en de kwaliteit van leven bij het ouder worden. In deze
literatuurstudie wordt onderzocht wat bekend is over de factoren die van invloed zijn op de
beleving van eenzaamheid en over de effecten die eenzaamheid heeft op de kwaliteit van leven.
Het doel van de studie is inzichten te krijgen over mogelijke voorspellers van eenzaamheid bij
het ouder worden en welke gevolgen eenzaamheid bij senioren heeft. Met deze inzichten
kunnen nieuwe, cliënt-gerichte interventies ontwikkeld worden en bestaande interventies
verbeterd worden.
2
,Onderzoeksvraag
Welke processen, fenomenen en factoren zijn mogelijke voorspellers van eenzaamheid
bij het ouder worden en welke effecten heeft eenzaamheid op de kwaliteit van leven bij
ouderen?
Doelstelling
Onderzoek naar mogelijke voorspellers van eenzaamheid bij ouderen kan leiden tot een
beter inzicht hoe eenzaamheid ontstaat. Naast het tekort aan sociale steun valt hierbij te denken
aan persoonlijkheidskenmerken die te maken hebben met de ontwikkeling van eenzame
gevoelens, hoe heeft iemand de middelbare en late volwassenheid doorlopen, welke
hechtingsstijl heeft iemand en welke coping strategieën bij stressvolle gebeurtenissen heeft een
persoon. Daarnaast is kennis van de psychische en lichamelijke gevolgen die ontstaan door
eenzaamheid belangrijk. Op basis van deze inzichten en kennis kunnen eenzaamheid en/of de
gevolgen van eenzaamheid bij ouderen worden beperkt door het ontwikkelen van nieuwe,
cliënt-gerichte interventies en het verbeteren van bestaande interventies.
Prealabele vragen
- Hoe wordt eenzaamheid gedefinieerd en wat is de prevalentie?
- Hoe wordt eenzaamheid gemeten?
- Wat verstaan we onder kwaliteit van leven?
- Wat verstaan we onder ouderen?
Deelvragen
- Wat is bekend over het verband tussen sociale steun en eenzaamheid?
- Bestaat er een verband tussen bepaalde persoonlijkheidskenmerken en eenzaamheid?
3
, - Heeft hechtingsstijl een relatie met het ontwikkelen van eenzaamheid op oudere leeftijd?
- Hebben coping mechanismen een relatie met eenzaamheid?
Kaders voor het zoeken
Disciplines: psychologie, gerontologie, sociale wetenschappen.
Publicaties: wetenschappelijke artikelen, proefschriften, wetenschappelijke boeken.
Periode: vanaf 2010
Taal: Engels en Nederlands
Zoektermen
- loneliness, elderly, aging
- elderly, coping strategies, loneliness
- Big Five, personality traits, loneliness, elderly
- attachment style, loneliness
- eenzaamheid, ouderen, ouder worden
- ouderen, coping strategieën, eenzaamheid
- Big Five, persoonlijkheidstrekken, eenzaamheid, ouderen
- hechtingsstijl, eenzaamheid
Bronnen
- EBSCOhost (Academic search Elite, E-journals, APA PsycInfo, ERIC, Psychology and
Behavioral Sciences Collection, APA PsycArticles)
- Google Scholar
- PubMed
4