Samenvattingen minor NPJ – artikelen
Inhoudsopgave
1 Verdiepingslijn Kansrijke Start ....................................................................................................................... 2
Artikel: Actieprogramma Kansrijke Start ............................................................................................................ 2
Artikel: Agenda publieke gezondheid & Kansrijke start binnen GGD IJsselland ................................................. 8
Artikel: VoorZorg ................................................................................................................................................ 9
2 Verdiepingslijn sociale media ....................................................................................................................... 10
Artikel: Risico’s van internetgebruik door kinderen en jongeren ...................................................................... 10
3 Verdiepingslijn taal- en spraakontwikkeling, meertaligheid en geletterdheid .......................................... 13
Artikel: NJC Taalontwikkeling ........................................................................................................................... 13
Artikel: Feiten en cijfers laaggeletterdheid ....................................................................................................... 14
Artikel: Meertaligheid van kinderen vraagt om anders denken ....................................................................... 16
4 Verdiepingsles kwetsbaar ouderschap ......................................................................................................... 17
Artikel: Praktijktool ‘Buffers: het veerkrachtsysteem van ouders ..................................................................... 17
Artikel: Theorietool ouderschapstheorie (van Alice van der Pas) ..................................................................... 23
Artikel: Oudergerichtheid als basishouding ...................................................................................................... 24
5 Verdiepingslijn PBS ....................................................................................................................................... 28
Artikel: Op hoofdlijnen de staat van het onderwijs 2021 – maatschappelijke opgaven van het onderwijs ..... 28
Artikel: (Passend) Onderwijs: Een ander perspectief, moeilijke OnderwijsSituatie........................................... 34
Artikel: Positive Behavior Support (PBS) in de klas, meer dan goed klassenmanagement TvO ........................ 37
6 Verdiepingsles gezond opgroeien 0-23 jaar ................................................................................................. 43
Artikel: Ontwikkelschema 0-23 NCJ .................................................................................................................. 43
Artikel: Schema toelichting, ontwikkelingsaspecten en omgevingsinteractie .................................................. 47
7 Kennislijn normaliseren en de-medicaliseren............................................................................................... 53
Artikel: Wie niet ziek is, is gezien ...................................................................................................................... 53
Boek: Normaliteit en andere afwijkingen ......................................................................................................... 55
Artikel: Ik ben druk want ik ben een druktemaker (I, Psychopath) ................................................................... 55
Artikel: Recept voor maatschappelijk probleem ............................................................................................... 56
8 Trainingslijn systemisch werken ................................................................................................................... 58
Hoofdstuk 1: Bestaat het gezin? ....................................................................................................................... 58
Hoofdstuk 2: Een systemische bril .................................................................................................................... 60
Hoofdstuk 3: Hulpverleners – een persoonlijk vak ............................................................................................ 63
Hoofdstuk 6: In kaart brengen .......................................................................................................................... 65
Hoofdstuk 7: De positionering van de hulpverlener.......................................................................................... 67
Hoofdstuk 9: Individuele kwetsbaarheid in context .......................................................................................... 69
Hoofdstuk 11: De systemische hulpverlener in actie ........................................................................................ 72
,1 Verdiepingslijn Kansrijke Start
Artikel: Actieprogramma Kansrijke Start
- Inleiding: waarom een actieprogramma Kansrijke Start
De eerste 1000 dagen van een kind zijn cruciaal voor een goede start. De gezondheid van
een kind voor, tijdens en na de geboorte blijkt een belangrijke voorspeller te zijn van
problemen – zowel fysiek als mentaal – op latere leeftijd.
Sommige baby’s hebben een valse start à dit komt door vroeggeboorte en/of een te laag
geboortegewicht. De oorzaak hiervan ligt voornamelijk bij sociale risicofactoren en het
gebrek aan beschermingsfactoren.
Een baby die tijdens de eerste 1000 dagen blootstaat aan stress, rook, slechte voeding,
mishandeling, enzovoort, begint met een achterstand aan zijn leven. Gevolg à kinderen
kunnen zich fysiek, mentaal en op sociaal gebied minder goed ontwikkelen.
- Hoofdstuk 1: Het probleem: te veel kinderen hebben geen goede start
Op basis van het advies ‘Een goed begin’ (stuurgroep Zwangerschap en Geboorte) heeft de
geboortezorg er flink aan gewerkt om de babysterfte terug te dringen. Sindsdien in de
babysterfte in Nederland flink gedaald.
Tessa Roseboom doet onderzoek naar de eerste 1000 dagen. ‘De ontwikkeling die we
doormaken van de eerste cel tot aan tweejarige peuter is fenomenaal en vormt ons voor een
belangrijk deel tot wie we zijn. In geen enkele andere periode in het leven worden zo veel
mijlpalen bereikt. Alle organen worden aangelegd, onze afweer wordt opgebouwd, we
hechten ons aan anderen, we leren kruipen, staan en lopen, we leren eten en drinken, we
leren communiceren, spreken onze eerste woordjes, en leren essentiële levenslessen over
oorzaak en gevolg. Op dit fundament bouwen we de rest van ons leven. Deze periode is dan
ook cruciaal voor een goede ontwikkeling van jonge kinderen, hun gezondheid op volwassen
leeftijd en de gezondheid van volgende generaties. Als je deze periode niet goed doorloopt,
dan is het alsof je een valse start maakt. Als een kind in deze vormende fase blootstaat aan
stress, rook, slechte voeding, mishandeling of andere risicofactoren, dan is dat de wortel voor
gezondheidsverschillen. Deze grote verschillen in kansen op een lang en gezond leven hebben
weinig te maken met erfelijke factoren, maar alles met de omstandigheden waarin kinderen
zich ontwikkelen en opgroeien.’
Conclusie à de eerste 1000 dagen blijken bepalend voor een gezonde groei en ontwikkeling
in de buik en ook voor de kansen op een optimale ontplooiing op latere leeftijd. Omdat deze
periode zo snel gaat, is het van fundamenteel belang dat deze goed verloopt, want: er is
maar één kans op een goede start.
Baby’s die in achterstandswijken worden geboren, lopen ook een groter risico op een valse
start. Hierdoor vergroot de kans op sterfte en ziekten rondom de geboorte. 85% van de
perinatale sterfte hangt samen met vier belangrijke perinatale ziekten (BIG4) à
1. Aangeboren afwijkingen
2. Vroeggeboorte
3. Te laag geboortegewicht
4. Een lage Apgar score (onderzoek waarbij de algemene toestand/de conditie van een
pasgeboren baby wordt gemeten).
2
,Stress bij ouders – als gevolg van bijvoorbeeld huiselijk geweld, lvb, werkeloosheid, etc. - is
daarbij een belangrijke risicofactor. Dit kan zwaarder wegen dan medische en verloskundige
risico’s. Toch bestaan er ook kwetsbare gezinnen waar ondanks de problemen die zij
hebben, de kinderen toch veilig/gezond opgroeien. Echter hebben deze een grotere kans op
een achterstand. Dit geldt zowel voor jongere als oudere kinderen en werkt zelfs door in de
volgende generaties.
Advies De ouder-kindrelatie en jeugdtrauma’s (Gezondheidsraad) à voor een gezonde
ontwikkeling is het cruciaal dat het kind een goede start maakt in de eerste 1000 dagen. Die
start bestaat uit een gezonde zwangerschap, zo min mogelijk negatieve jeugdervaringen en
dat ouders in staat zijn om sensitief te reageren op het kind. Kwetsbare ouders moeten
passende ondersteuning krijgen, gericht op het wegnemen van stress en het bevorderen van
sensitief ouderschap. Daarnaast is het belangrijk om kinderen van kwetsbare ouders zo goed
mogelijk te ondersteunen.
Mogelijke gevolgen voor een kind zonder goede gezondheid en stimulerende omgeving
tijdens de geboorte en zijn eerste levensjaren à grotere kans op fysieke en psychische
problemen, suikerziekte, hart- en vaatziekten en overgewicht. Stress is een belangrijke
risicofactor. Stress tijdens de zwangerschap kan de hersenontwikkeling van het kind negatief
beïnvloeden. Gebrekkige opvoedingsvaardigheden en stress in de opvoeding zijn grote
risicofactoren voor kindermishandeling.
Kinderen uit kwetsbare gezinnen groeien doorgaans zonder problemen op maar zitten vaker
in een omgeving waarin ze zich niet optimaal kunnen ontplooien. Zij hebben te maken met
risicofactoren zoals lage SES, gezinssamenstelling en opvoeding, gezondheid en verslaving
van ouders, en gezondheid en temperament van de kinderen zelf. Uiteraard zijn er kinderen
die ondanks deze factoren toch gezond opgroeien. Voorlichting, ondersteuning en
begeleiding kunnen een positieve werking hebben op deze risicofactoren.
Stevige Start à programma om meer kinderen in Rotterdam gezond ter wereld te laten
komen en optimale ontwikkelingskansen te bieden. Het geeft het gemeentelijk beleid vorm
rondom zwangerschap, geboorte en het opgroeien van de allerjongsten. Het richt zich op
(aanstaande) ouders, van voor het zwanger worden totdat het kind naar school gaat.
Daarnaast helpt het professionals om preventief risico’s te signaleren. Tot slot worden er
vroegtijdig gerichte interventies aangeboden.
Als het lukt om tijdens de zwangerschap en bij jonge ouders risico’s te signaleren en
vervolgens de juiste ondersteuning of hulp te bieden, kunnen veel problemen bij het kind
worden voorkomen. Gemeenten spelen in dit traject een essentiële rol. Als we eerder hulp
in het gezin weten te krijgen, kunnen we problemen in hun ontwikkeling ondervangen, of in
ieder geval eerder en beter aanpakken. Dat voorkomt wellicht dat kinderen uit huis
geplaatst moeten worden of op latere leeftijd in de jeugdhulp belanden.
Kortom: door meer/kwalitatief betere aandacht te besteden aan de sociale, mentale en
fysieke omstandigheden van (aanstaande) kwetsbare gezinnen, kunnen de kansen voor
kinderen worden vergroot en problemen worden voorkomen. Daarom zetten we met dit
actieprogramma in op extra ondersteuning voor kwetsbare gezinnen waar sprake is van een
kwetsbare opvoedsituatie, rondom bewust zwanger worden, een gezonde zwangerschap en
3
, veilig ouderschap. Daarbij is een goede koppeling tussen het medische en het sociale
domein inclusief de publieke gezondheid essentieel, zodat meer kinderen een kansrijke start
krijgen. Gemeenten spelen daarbij een belangrijke rol.
- Hoofdstuk 2: Het doel: meer kinderen een kansrijke start geven
Doel actieprogramma à meer kinderen een kansrijke start geven.
Om ervoor te zorgen dat meer kinderen een kansrijke start krijgen, willen ze dat:
1. Meer kwetsbare ouders goed voorbereid met hun zwangerschap starten.
2. Minder ongeplande en onbedoelde zwangerschappen in kwetsbare gezinnen
voorkomen.
3. Beter problemen (ook niet-medische) worden gesignaleerd bij (aanstaande)
kwetsbare gezinnen.
4. Meer aanstaande kwetsbare ouders eerder de juiste hulp krijgen.
5. Meer kwetsbare ouders toegerust zijn voor het ouderschap en de opvoeding.
6. Minder baby’s en jonge kinderen uit huis of onder toezicht worden geplaatst.
Zorg voor de Jeugd à draait om het verbeteren van de jeugdhulp, de jeugdbescherming en
de jeugdreclassering, zodat kinderen, jongeren en ouders op tijd passende hulp ontvangen.
Geweld hoort nergens thuis à richt zich op het eerder en beter signaleren van huiselijk
geweld en kindermishandeling, en op het stoppen en duurzaam oplossen ervan om schade
ervan te beperken.
Scheiden zonder Schade à wil schade bij kinderen als gevolg van scheidingen van hun
ouders tegengaan.
Nationaal Preventieakkoord à richt zich op specifieke thema’s zoals roken en alcohol, die
eveneens invloed kunnen hebben op de eerste 1000 dagen van kinderen.
Preventie en ondersteuning rondom onbedoelde (tiener)zwangerschappen à draagt bij
aan het verminderen van dergelijke zwangerschappen.
Goede Start à richt zich op een goede start voor de volgende generatie inwoners van de
Veenkoloniën. Ouder en kind worden gevolgd, waarbij hun zorgvraag nauwkeurig in kaart
wordt gebracht en op een laagdrempelige manier een zorgnetwerk wordt opgestart. Elk
ouder/kind heeft een aantal contactmomenten met een zorgprofessional. Samen kijken zij of
er naast de aangeboden hulp nog een aanvullende zorgvraag is. Mocht dit zo zijn, dan
krijgen zij ondersteuning van een netwerk van professionals.
- Hoofdstuk 3: De aanpak: hoe gaan we dit realiseren
Er worden lokale coalities gevormd (bestaande uit de gemeente en de belangrijkste
vertegenwoordigers van organisaties, zorgaanbieders, zorgverzekeraars,
jeugdgezondheidszorg en betrokken professionals), wat rondom de eerste 1000 dagen
essentieel is voor een kansrijke start van kinderen in de desbetreffende gemeente/regio.
Deze coalities realiseren ketenafspraken tussen alle organisaties die een rol spelen bij de
geboorte. De ketenafspraken gaan over de inzet van de meest effectieve maatregelen en
4
