Cultuur en diversiteit samenvatting colleges
College 1. introductie cultuur en diversiteit
De multiculturele driehoek (Baumann)
etniciteit → gezamenlijke afstamming of geboorteplaats
nationaliteit → staatsburgerschap
religie → geloof in goddelijke of transcendente wereld
Deze drie vormen als het ware cultuur. Cultuur is maar één dimensie. Een dimensie is een aspect van
waaruit een cultuur kan worden vergeleken met andere culturen.
Cultuur
Cultuur heeft verschillende betekenissen, bijvoorbeeld:
- alles wat niet puur natuur is
- kunst en beschaving
- zeden en gewoonten van een bepaalde groep
Een cultuur is de levensstijl van een groep
- Je kunt haar ontbinden in factoren (normen, waarden, opvattingen, rituelen, praktijken,
omgangsvormen, eetgewoonten, taal, etc.).
- Een cultuur is meer dan de som van haar factoren, het geheel overstijgt de delen.
- Een cultuur is minder dan de som van haar factoren → ze bestaat niet op dezelfde
concrete manier en ze is niet de onderliggende oorzaak van die factoren.
Cultuur wordt door bijna alle leden van een sociale structuur gedeeld en wordt doorgegeven. Het is
van invloed op gedrag of iemands perceptie van de wereld. Cultuur is het collectief programmeren
van de geest.
Het raadsel van cultuur
1. Cultuur is als een ui → Cultuur heeft lagen en geen kern. Kun je doordringen tot de
essentie van de cultuur?
2. Cultuur is als een ijsberg → Het grootste deel van cultuur is niet zichtbaar, pas
wanneer je je gaat verdiepen.
Buitenstaanders zien (een andere) cultuur als een samenhangend en consistent geheel.
Insiders weten dat er binnen (hun) cultuur veel verschillen bestaan en dat er veel is veranderd
(proces).
Van binnenuit ervaren we onze cultuur als een horizon die terugwijkt elke keer wanneer we haar
naderen (Benhabib, 2002).
3. Cultuur is als water voor vissen → Cultuur is essentieel om te overleven en het is
normaal. Thuis heb je een andere cultuur dan in de samenleving en je wordt je
dus bewust van zaken die voor jou normaal waren, maar die dat eigenlijk toch
niet zijn.
De vraag is: Als er binnen elke cultuur grote verschillen zijn en als elke cultuur constant verandert,
bestaan afzonderlijke culturen dan wel?
↓
Universalisme, Abu-Loghod; weg met cultuur → focus op overeenkomsten in plaats van
verschillen tussen mensen
Relativisme, Walzer; wat we met elkaar is dat we nooit lid zullen worden van een
universele stam → onze cultuur is wat ons tot mens maakt
, 4. Cultuur is als zwaartekracht → Het houdt ons bij elkaar, omdat we er allemaal
mee te maken hebben. We zijn er vaak niet bewust van, maar het is essentieel
voor het menselijk bestaan.
Niveaus van cultuur
● Nationaal (Nederland)
● Regionaal (Limburg, Randstad)
● Sekse (Gender)
● Generatie (Gen Z, Millennials)
● Sociale klasse (Arbeidersklasse, boeren, ondernemers)
● Organisatie/onderneming/afdeling
Dimensies van cultuurverschillen
● Machtsafstand → In Nederland willen we vrij zijn en zetten we ons gauw af tegen
regels etc.
● Individualisme versus collectivisme → Nederlanders zijn heel individualistisch en
Duitsers bijvoorbeeld meer collectief.
● Feminiteit versus masculiniteit → Sommige samenlevingen is een betere balans
tussen vrouw en man.
● Onzekerheidsvermijding → Van zwak naar sterk.
Diversiteit
Diversiteit houdt verscheidenheid in (verschillende culturen, verschillende
achtergronden, mensen) → het erkennen en waarderen van verschillen tussen personen.
Het voordeel van diversiteit ligt bij dat diversiteit goed werkt, als de leden van de groep één enkel
gedeeld ideaal en doel delen. Ze streven dan naar het beste voor de groep. Een nadeel is dat het een
uitdaging is voor het solidariteitsgevoel, want het draagt bij aan sociale isolatie en sociale kapitaal.
SCP Rapport Denkend aan Nederland rapport over Nederlandse Identiteit (2019)
Bestaat er een Nederlandse cultuur en bestaat er een Nederlandse identiteit? Er bestaat wel degelijk
een Nederlandse cultuur en identiteit, maar deze staat volgens veel Nederlanders onder druk en dit
komt door diversiteit.
In het filmpje van Lubach hierover wordt gezegd dat iedereen andere opvattingen heeft over wat nu
de Nederlandse identiteit is. Niemand van de Tweede Kamer weet dit eigenlijk.
Er zijn grote overeenkomsten in wat men typisch Nederlands vindt en waar we ons mee verbonden
voelen, zoals de taal, symbolen en tradities.Religies zijn geen bron van verbondenheid voor de
meerderheid van de Nederlanders. Ook kwam naar voren dat Nederlanders belang hechten aan
geschiedenis van herdenkingen, gewoonten, etc.
Onderzoek van Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR)
1. Als gevolg van de komst van nieuwe bevolkingsgroepen voelen zowel autochtone
Nederlanders, als ook gevestigde groepen met een migratieachtergrond, zich steeds minder
thuis en veilig in hun buurt.
2. Ongemak omtrent verscheidenheid niet alleen merkbaar in achterstandswijken, maar ook in
welvarende wijken en gemeenten.
3. Overheid dient meer te hebben voor de komst van nieuwe groepen.
4. Hoe diverser een buurt wordt, hoe meer het samenleven onder druk komt te staan (Godfried
Engbersen).
5. Economische gevolgen van de komst van nieuwe groepen: in sommige regio’s heeft hun
komst een remmend effect op de economie.
, We zien steeds een proces dat zodra een groep zich gevestigd heeft in een wijk er een nieuwe groep
komt, er weerstand ontstaat.
Superdiversiteit
De veranderende migratiepatronen en hun impact op de samenleving.
- Het gaat niet alleen om toenemende diversiteit, maar om een groeiende diversiteit in de
diversiteit.
- Grote steden kennen toename van het aantal inwoners met een migratie-achtergrond.
- Tegelijkertijd ook diversificatie van de diversiteit, verschillen in herkomst, taal, leeftijd, etc.
Majority-minority cities → Er is niet één meerderheid van. Dit zijn steden waar de
meerderheid van de bewoners uit een breder waaier van minderheden bestaat (heel veel
nationaliteiten; New York).
Religieuze diversiteit → Toenemend belang van de Islam in westerse samenlevingen met
een veelheid aan stromingen en strekkingen en een brede waaier van moskeeen.
Transnationalisme → Alle interacties tussen herkomst-en ontvangst landen van
internationale migranten. Banden over grenzen heen, banden met andere groepen uit
andere landen.
Positieve aspecten diversiteit
- Leren van elkaar.
- Culinaire mix.
- Acceptatie van anderen/omgaan met verschillende typen mensen.
- Meer kennis.
Negatieve aspecten diversiteit
- Minder saamhorigheid.
- Angst onder bevolking.
- Botsende normen en waarden.
- Spanningen
- Vervreemding
Putnam concludeerde dat:
● Solidariteit tussen burgers neemt af dankzij migratie en diversiteit.
● Vertrouwen tussen burgers in etnisch diverse wijken eveneens.
● Samenwerking wordt beperkter.
● Sociaal kapitaal verdampt.
Veel diversiteit negatief was voor de samenleving. Putnam was van mening dat in een etnisch diverse
samenleving burgers zich terugtrekken uit het publieke leven. Het zou allemaal ondermijnd worden
door etnische diversiteit. Diversiteit zou niet alleen schadelijk zijn voor de banden tussen
verschillende etnische groepen, maar ook voor de banden met de eigen etnische groepen.
Hoe om te gaan met diversiteit?
- Succesvol samenleven is in een diverse samenleving geen garantie.
- Er zitten positieve kanten aan diversiteit, maar ook negatieve kanten.
- Negatieve effecten moeten worden tegengegaan, maar hoe?
Diversiteit op de werkvloer
Het nieuwe boek van David Livermore is gebaseerd op uitgebreid onderzoek om aan de tonen dat
diversiteit niet altijd werkt. Het vereist een strategie voor cultureel intelligente innovatie.
Diversiteit als politiek argument
