Hoorcollege 5.1T Gynaecologie
Verminderde vruchtbaarheid
Wat is het?
Definitie verminderde vruchtbaarheid (subfertiliteit):
Het uitblijven van een zwangerschap
Na één jaar proberen zwanger te worden
Door regelmatig en in de vruchtbare
periode te vrijen (coïtus)
Onvruchtbaarheid (infertiliteit) komt nauwelijks voor.
In de praktijk worden de termen “verminderde vruchtbaarheid” en “onvruchtbaarheid” vaak door
elkaar gebruikt.
Hoe vaak komt het voor?
1 jaar na start kinderwens
15% Zwanger = normaal vruchtbaar:
85%
Niet zwanger = verminderd
vruchtbaar: 15%
85%
Dit betekent overigens niet per sé dat er:
bij paren die wél binnen 1 jaar zwanger worden (‘normaal vruchtbaar’), er niets aan de
hand is, en
bij paren die niet binnen 1 jaar zwanger worden(verminderd vruchtbaar), er wél iets aan
de hand is
Wat zijn de oorzaken?
Voorwaarden om zwanger te worden:
1. Eicel (oöcyt)
2. Zaadcellen (spermatozoa)
3. Gemeenschap (coïtus)
4. Eicel en zaadcellen ontmoeten elkaar in de eileider (tuba) waar de bevruchting plaatsvindt
5. Bevruchte eicel gaat naar de baarmoeder (uterus)
Oorzaken bij de vrouw: blauw = operatief
Onregelmatige of geen menstruele cyclus
, Hormonale stoornis (hebben nauwelijks of geen eisprong)
Afgesloten eileiders of verklevingen
Geslachtsziekte (m.n. Chlamydia) beschadigen eileiders. Deze heb je nodig omdat hier
de bevruchting plaatsvind.
Eerdere buikoperatie(s)
Endometriose
Gesteriliseerd
Problemen met vrijen vrouwen die niet tot penetratie in staat zijn (kan wel via een andere
weg Zelfinseminatie)
Leeftijd hoe ouder, hoe minder vruchtbaar
Lifestyle: overgewicht, roken
Operatief
Polycysteus ovarium syndroom (PCO-syndroom)
1. Onregelmatige of afwezige menstruele cyclus/eisprong (oligo-/amenorroe langer dan
35 dagen cyclus/minder dan 1 keer per half jaar)
2. Overmatige haargroei (hirsutisme), acné, vette huid door hoger testosteron
3. Veel kleine eiblaasjes (follikels van 6-10 mm) in de eierstokken (PCO-ovaria) 20
eiblaasjes
Je voldoet hieraan als je 2 van de 3 hebt
Chlamydia
Meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (SOA)
20% heeft er klachten van (symptomatisch) dit maakt de soa zo verraderlijk
Vaginale afscheiding (fluor), abnormaal vaginaal bloedverlies, buikpijn, koorts
Behandeling met antibiotica (hopelijk op tijd
behandeld)
80% heeft er geen klachten van (asymptomatisch)
Niet herkend, dus geen antibiotica (tenzij toevallig bij
screening ontdekt, dan is behandeling mogelijk)
Eigen afweersysteem kán Chlamydia wel opruimen
(klaren)
Niet iedereen die Chlamydia heeft gehad, wordt
verminderd vruchtbaar
Verhoogd risico op onvruchtbaarheid: (hangt heel erg af
van waar de chlamydia heeft gezeten)
Eileider-ontsteking (salpingitis, pelvic inflammatory disease, PID)
Verstopte eileiders (tubae), verklevingen (adhesies)
, Geen verhoogd risico op onvruchtbaarheid:
Baarmoedermond-ontsteking (cervicitis)
Geen schade
Onderscheid: antistof test in bloed
Wel antistoffen na PID IGG antistoffen. Je behoort tot de groep verhoogd
risico op verminderde vruchtbaarheid door chlamydia
Geen antistoffen na cervicitis je behoort tot de groep geen verhoogd risico op
verminderde vruchtbaarheid door chlamydia.
Ga nu geen antistoffen prikken, dat wilt niks zeggen. Pas als je na een jaar proberen niet zwanger
bent, is het relevant.
Eerdere buikoperatie, leidend tot verklevingen (adhesies)
Verhoogd risico op onvruchtbaarheid:
Gecompliceerde OK: abces of buikvliesontsteking (peritonitis)
Geperforeerde blindedarmontsteking (appendicitis) kan leiden tot peritonitis
Buitenbaarmoederlijke zwangerschap (extra-uteriene graviditeit) 1 eileider wordt
weggehaald tubectomie.
Geen verhoogd risico op onvruchtbaarheid:
Niet-geperforeerde blindedarmontsteking (appendicitis)
Keizersnede (sectio caesarea)
Ongecompliceerde bovenbuiksoperaties
Endometriose je menstrueert retrograad (naar boven toe in de buik i.p.v. naar beneden)
Vóórkomen van baarmoederslijmvlies (endometrium) op andere plaatsen dan in de
baarmoederholte (cavum uteri)
Kan naar buikvlies (peritoneum), eierstok (ovarium), blaas, darm gaan
Kan leiden tot verklevingen (adhesies)
Symptomen:
Pijnlijke menstruaties (dysmenorroe)
Chronische buikpijn
Pijn bij het vrijen (dyspareunie)
Verminderde vruchtbaarheid (subfertiliteit)
Beste therapie is het onderdrukken van de menstruatie, maar hierdoor
is er geen kans op zwangerschap. kijken naar prioriteit
verminderde pijn of kinderwens.
Gesteriliseerd (is een vorm van tuba pathologie)
Sommige vrouwen krijgen spijt van de sterilisatie
Risicofactoren voor spijt: o.a. jongere leeftijd ten tijde van sterilisatie of nieuwe
partner
Opties:
Hersteloperatie (refertilisatie); tegenwoordig hebben weinig gynaecologen deze
expertise nog; verwijzen naar collega met expertise; dit moet de patiënte zelf betalen.
Belangrijke factor is: hoe vruchtbaar is de man goed zaad. Kansen zijn
leeftijdsafhankelijk.
, Reageerbuisbehandeling (in vitro fertilisatie, IVF); dit wordt vergoed. Wordt gedaan
met ovariële hyperstimulatie. Er wordt een enorme hoeveelheid FSH (follikel
stimulerend hormoon) toegediend, waardoor er meer eicellen beschikbaar komen.
deze worden allemaal gebruikt en bevrucht. De beste wordt gekozen. ⅔ wordt
bevrucht. Het beste embryo wordt ingebracht na dag 3. Hele kleine kans op
complicaties; peritonitis of abces, wat kan leiden tot nóg mindere vruchtbaarheid.
Hierdoor wordt bij een donor altijd een iemand gevraagd met een voltooid gezin.
Oorzaken bij de man:
Verminderde spermakwaliteit
Meestal door onbekende oorzaak
Eerder doorgemaakte ziekte (bv. Bofinfectie waarbij de zaadballen ontstoken waren)
Operatie aan de geslachtsorganen (bv. zaadballen zijn niet ingedaald)
Lifestyle: blootstelling aan warmte, overgewicht, alcohol
Problemen met vrijen
Er kan ook geen oorzaak zijn, er is dan onverklaarbare verminderde vruchtbaarheid.
Welke onderzoeken verricht je?
Oriënterend fertiliteitsonderzoek (OFO)
Is er wat aan de hand?
zo ja, wat is er aan de hand?
En kan er een behandeling aangeboden worden om de kans op zwangerschap te verbeteren?
Vrouw
Anamnese
Gynaecologisch onderzoek
Chlamydia antistoffen
Man
Anamnese
Sperma-onderzoek
Vrouw
Menstruele cyclus
Echo; vocht in tuba (eileider), kan
Cyclusanamnese, echo geopereerd worden tuba pathologie
Op indicatie: hormonaal onderzoek
Afgesloten eileiders of verklevingen
Chlamydia: anamnese, echo, Chlamydia antistoffen (aantoonbaar na eileiderontsteking;
verhoogd risico op onvruchtbaarheid), (röntgencontrast) eileider-onderzoek
Eerdere buikoperatie: anamnese, oude OK-verslagen
Endometriose: anamnese, gynaecologisch onderzoek incl. echo
Röntgencontrast
Wie zie je op de operatiekamer?
