Celbiologie 1
Hoofdstuk 1: chemische componenten van de cel
Inleiding
- 92 natuurlijk voorkomende elementen => te onderscheiden door aantal P en N
- 4 (kwantitatief sterkste) elementen: H,N,O,en C
- Levende wezens => 11 bouwelementen: O,C,H,N, Ca,P,K,S,Na,Cl en Mg
- De rest (elementen in microhoeveelheden) => spoorelementen
o Oligo-elementen: is nodig voor de functionering van een bepaald organisme
o Toevallige spoorelementen: slechts toevallig
- Bio-elementen = bouwelementen + spoorelementen
- Levende wezens = open systeem (uitwisseling energie en materie omgeving)
Elementen niet vervangen worden => ziekte
Anorganische moleculen (3)
- Water (H²O) => noodzakelijk voor het leven (cel => 70% water)
Functies: oplos-, reactie-,transportmiddel, warmteregulatie
- Koolstofdioxide (C²O) => afvalproduct van verbranding organisch materiaal
- Zuurstof (O²) => belangrijk voor de afbraak van voedingsstoffen
Om organisch materiaal te oxideren
Organische moleculen
Cellen bevatten 4 belangrijke groepen van kleine organische moleculen => suiker, vetzuren, aminozuren
en nucleotiden
Suiker als basis voor polysachariden
- Monosachariden
= eenvoudige suikers
Algemene formule: (CH²O)n => n kan
varieren (n=3 triose, n= 5 pentose, n=
6= hexose)
o Bevatten keton-aldehydegroep
o Ketenvorming of ringvorming
o Belang stofwisselingprocessen
in cellen
o Vb. glucose = ringvormig
, - Disachariden
o 2 aaneengekoppelde monosachariden (monomeren)
o Vb. sacharose, lactose,…
- Polysachariden
o Polymeriseren = aaneenkoppelen van kleine moleculen tot
lange ketens
o Vb. zetmeel, glycogeen, cellulose (opslagvormen)
Vetzuren als basis voor de lipiden of vetten
Vetzuurmolecule bestaat uit:
- Lange koolwaterstofketen: hydrofoob (staart = weinig chemisch
reactief) (apolaire keten = onoplosbaar in water)
- Carboxylgroep: hydrofiel (kop = chemisch reactief)(polaire kop =
oplosbaar in water)
- Verzadigd vetzuur: koolwaterstof keten is verzadigd met water
- Onverzadigd vetzuur: tussen 2 opeenvolgende C-atomen 1 of meer
dubbele bindingen
o Enelvoudig onverzadig vetzuur => 1 dubbele binding
o Tweevoudig onverzadigd vetzuur => 2 dubbele bindingen
Lipiden = opgebouwd uit C, H, O, P en N, apolair (slecht oplosbaar in water)
, - Eenvoudige lipiden: esters van vetzuren met een alcohol
o Een belangrijke groep ervan: triglyceriden (neutrale vetten) => 1 molecuul glycerol en 3
moleculen veresterde vetzuren
o Functie: reserve-energiebron en warmte-isolatie
- Samengestelde lipiden: een alcohol, vetzuren en een andere groep
o Fosfolipen: alcohol, vetzuren en fosfaatgroep
o Functie: belangrijke bouwtenen van de membranen van cellen
- Afgeleide lipiden: stoffen met een vetachtig karakter
o Vitaminen A,D,E en K en geslachtshormonen (steroiden) en carotenoiden (lichtabsorptie)
Aminozuren basis voor de eiwitten of proteines
Aminozuren vormen de bouwstenen voor eiwitten (ruim
20 verschillende AZ)
Alfa-aminozuren zijn natuurlijk voorkomende
aminozuren en bevatten aan het alfa-C-atoom:
- Aminogroep
- Carboxylgroep
- Waterstofatoom
- Restgroep
Meeste aminozuren bezitten een + en een –
lading = zwitterion
De verschillen tussen aminozuren worden bepaald
door de restgroep
Eiwitten: polymeren van AZ die met elkaar verbonden
zijn in lange ketens die worden opgeplooid wordt een 3D structuur => uniek voor ieder type eiwit
De carboxylgroep en aminogroep van 2 opeenvolgende Az-moleculen kunnen binden bia covalente binding
= peptidebinding (een water molecule onttrekken zorgt ervoor dat AZ aan elkaar blijven hangen)
Functies
- Enzym (stofwisselingsreacties versnels en gereguleerd)
- Regelende functie: als hormoon of invloed uitoefenen op activiteit van DNA
- Beweging (zoals actine en myosine)
- Antilichamen (organismen beschermen tegen lichaamsvreemde stoffen)
- Transport
- Bestanddeel celstructuren
Denaturatie: geheel of gedeeltelijk 3D-structuur kwijt zijn zonder dat de keten verbroken is. Dit kan door te
hoge temperatuur of andere pH-waarde waarvoor zwakke bindingen gevoelig zijn
Verliezen van de ruimtelijke structuur van bepaalde stoffen
Door denaturatie: verliezen eiwitten hun biologische activiteit
Nucleotiden als basis voor de nucleinezuren
Nucleotiden zijn opgebouwd uit 3 delen:
1. Base: bestaande uit 1 of 2 cyclische ringen die C-atomen en een aantal N-atomen bevatten
- Pyrimidines: afgeleid van pyrimidering: cytosine, thymine en uracil
- Purines: 5-ring + § ring: adenine en guanine
, 2. Suiker: ribose en deoxyribose
3. 1 of meer fosfaatgroepen
- Ribonucleotiden = nucleotiden die ribose bevatteen
- Deoxyribonucleotiden = nucleotiden die deoxyribose bevatten
Functies:
- Korte termijn energiedragers (ATP= adenosinetrifosfaat = energieleverancier)
- Stockage biologische informatie onder de vorm van nucleinezuren (erfelijke info)
Nucleinezuren: op basis van de suiker verdelen in 2 groepen
1. Desoxyribonucleinezuren (DNA) = dubbelstreng => suiker is deoxyribose
= adenine (A), guanince (G), cytosine (C), thymine (T)
2. Ribonucleinezuren (RNA) = enkelstreng => de suiker is ribose
= adenine (A), guanince (G), cytosine (C), uracil (U)
Complementaire basen: A en T, A en U, G en => binden via waterstofbrugen => geen andere
combinaties mogelijk
Samenvatting suikers
Samenvatting eiwitten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ronnadeconinck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.