Deze samenvatting is gemaakt met behulp van het boek:
Portaal door: Paus et al. (2018).
4 Mondelinge taalvaardigheid
4.1 Achtergronden
Mondelinge vaardigheden zijn van cruciaal belang om in onze samenleving te functioneren. Via
mondelinge taalvaardigheden communiceer je met jezelf (intrapersoonlijke communicatie) en met
anderen (interpersoonlijke communicatie). Mondelinge taalvaardigheden stellen je instaat je kennis te
delen met anderen en stellen ze je in staat om expressie te geven aan wat je denkt en voelt.
Kinderen zijn al goed in mondelinge taal als ze naar de basisschool gaan. Via luisteren en kijken
imiteren jonge kinderen hun ouders en leiden ze zelf wetmatigheden af die ze vervolgens
experimenterend gebruiken.
4.1.1 Mondelinge taalvaardigheid: luisteren, spreken, gesprekken voeren
Luistervaardigheid
We spreken van luistervaardigheid wanneer de luisteraar in staat is wat hij hoort te begrijpen, te
interpreteren en te integreren in de eigen kennis of om te zetten in handelingen. Er komt heel wat bij
luisteren kijken. Als eerst wordt een geluidenreeks opgevangen en door je hersenen geanalyseerd tot
een reeks taalklanken waaraan een betekenis wordt toegekend. Luisteren is een complexe vaardigheid,
doordat we niet alles kunnen onthouden wat we zojuist gehoord hebben. Daarom leer je om te
focussen, hoofdzaken van bijzaken te scheiden, gericht te luisteren en tussen de regels door te
luisteren.
Er zijn twee manieren van luisteren: actief en passief luisteren. Als iemand naar een toepspraak van
een interessante spreker luistert, dan hoeft hij de spreker geen signalen te geven dat goed oplet. Bij
passief luisteren hoeft de luisteraar geen rekening te houden met de ander. Bij actief luisteren laat de
luisteraar op actieve wijze merken dat hij luistert.
Spreekvaardigheid
Spreken doe je met je spraakorganen. Spreken bestaat uit meerdere elementen:
Je moet de juiste klank kunnen produceren. Het gaat hierbij om de spreektechniek: een goede
uitspraak, een duidelijke articulatie en een begrijpelijke intonatie.
Je moet weten welke klankreeks bij welke betekenis hoort. Je moet de woorden kennen om
iets duidelijk te maken.
Je moet de woorden in logische zinnen kunnen plaatsen.
Een hogere trap van het spreken is het vertellen van een logisch verhaal. Een goede spreker kan dit
ook nog boeiend brengen. Bij mondeling presenteren spelen ook non-verbale aspecten een rol. Goed
kunnen spreken is een natuurlijke gave, maar kan ook met oefening worden bereikt. Zo kun je leren
om de inhoud te ordenen, je kunt je stemgebruik en je intonatie sturen en ook je non-verbale gedrag
kun je bewust inzetten. De klankkleur, het accent en de woordkeuzes en vooral de non-verbale
communicatie bepalen in belangrijke mate hoe iemand beoordeeld wordt.
Gespreksvaardigheid
Spreken en luisteren vullen elkaar aan. Een gesprek is een voortdurende wisselwerking tussen spreken
en luisteren. Een belangrijke factor in de gespreksvaardigheid si de mate waarin de spreker non-
verbale communicatie gebruikt en de luisteraar die correct interpreteert. Deze non-verbale
vaardigheden worden ook wel tonen en kijken genoemd. Op school krijgen kinderen meer te maken
, Deze samenvatting is gemaakt met behulp van het boek:
Portaal door: Paus et al. (2018).
met formele gesprekssituaties. Daarin is het doel van het gesprek diverser en de inhoud vaak
complexer dan in alledaagse gesprekken en worden gespreksregels expliciet aan de orde gesteld.
4.1.2 De rol van de school bij mondelinge taalontwikkeling
Onderwijs in mondelinge taalvaardigheid is gericht op het uitbreiden, verfijnen en verbeteren van de
dagelijkse taalvaardigheid van leerlingen en het verwerven van schoolse taalvaardigheden. Dat gebeurt
in een rijke taalomgeving.
De thuistaal of de omgangstaal is vaak relatief eenvoudig en gaat vaak over zaken in de directe
omgeving. Op school komen vaker situaties aan bod waarbij de context abstracter is of het zich buiten
de leefomgeving het kind bevindt. Dit is het Cognitief Academisch Taalgebruik (CAT) in tegenstelling
tot Dagelijks Algemeen Taalgebruik (DAT). Aan de motivatie van leerlingen om goed te leren spreken
kan de school veel doen:
Leerlingen de ruimte geven om te communiceren;
Bevorderen dat leerlingen zich veilig voelen binnen de groep en de school.
Aansluiten bij het niveau van de leerlingen en proberen hen steeds verder te brengen in hun
ontwikkeling.
4.3 Doelen en inhouden
De overheid heeft in de kerndoelen het Referentiekader vastgesteld wat leerlingen moeten kunnen op
het gebied van mondelinge taalvaardigheid.
4.3.1 Kerndoelen
Er zijn vier kerndoelen die gaan over mondelinge taalvaardigheid.
4.3.2 Referentieniveaus
Het referentiekader zegt iets over het niveau wat leerlingen aan het eind van de basisschool bereikt
moeten hebben. 1F is het fundamentele niveau. Dat is het niveau dat de leerlingen sowieso moeten
hebben bereikt. 1S is het streefniveau.
4.3.3 Leerlijnen
Er zijn voor mondelinge taalvaardigheid acht leerlijnen:
Deelname aan gesprekken
Interactief leren
Mondeling taalgebruik
Woordenschat
Begrijpend luisteren
Vertellen en presenteren
Reflectie op communicatie
Reflectie op taal
Leerlingen leren bij mondelinge taalvaardigheden:
Omgaan met diverse mondelinge taaltaken gericht op communiceren, conceptualiseren en
expressie geven;
Verschillende interactieve vaardigheden voor gespreksvoering;
Verschillende monologische vaardigheden om te vertellen en te presenteren;
Verschillende receptieve vaardigheden om doelgericht te luisteren en te kijken hoe ze kunnen
reflecteren op het communicatieproces.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper saravsichem. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.