Metabolisme en metabole regeling
e- les 1
Module 1.1: Biomoleculen
Belangrijke klassen biomoleculen:
- Opgebouwd uit een beperkt aantal bouwstenen
- Gedrag van deze structuren wordt sterk beïnvloed door de aanwezigheid van water
- Grenzen bepaalt door waterafstotende membranen
● Suikers (koolhydraten)
- Molmassa is niet 1 getal → kan variëren
- Vb. cellulose, chitine,...
- Polysachariden zoals zetmeel spelen een heel belangrijke rol bij de voeding
- Toegevoegde suikers: Sucrose, fructose,... → in de mondzorg, chronische metabole
ziekten
Stereochemie van suikers
Fischerprojectie
- C-skelet → spiegelbeelden of varianten
- Fischer → heeft de ruimtelijke isomerie beschreven; chirale centra
- Spiegelbeelden tov van elkaar, van 1 van die chirale centra = epimeren
Haworth projectie
- Op de 6-ring ontstaat een nieuwe OH groep door de intramoleculaire binding
- Anomeren
Glycosidebinding
- Maltose → ontstaat bij de afbraak van zetmeel
- Verbinding tussen 2 D-glucose bouwstenen
- Alfa 1-4 glycosidebinding
Voorbeelden:
Disachariden
- Sucrose opgebouwd uit een D-glucose en D-fructose
- Lactose
= een van nature voorkomende disacharide in moedermelk en koemelk
- opgebouwd uit D-galactose en D-glucose
Oligosachariden
- Hangen op hun beurt vast aan lipiden of proteïnen ⇒ glycolipiden en glycoproteïnen
- Heel veel verschillende bouwstenen die op verschillende manieren aan elkaar
kunnen vastzitten
- 2 mogelijkheden O-gebonden aan een serine residu of N-gebonden aan een
asparagine residu
Polysachariden
Chloë Van Hove
2de bach Biomedische Wetenschappen
, - Cellulose (glucose) en chitine (acetylglucosamine) → homopolymeren
- Stijve structuur → altijd beta 1-4 binding ⇒ vezelachtige en harde substantie die het
organisme stevigheid geeft
- Waterstofbrug
Glycosaminoglycanen
- Zeer grote structuur met tienduizenden bouwstenen
- Altijd suikers met negatieve ladingen vb. carboxylgroepen,
zwavelzuurgroepen
- Altijd een N
- Repetitie van disachariden
- Heparine → bijzonder negatief geladen
Zetmeel
Glycogeen
Dextranen:
- Gemaakt door de microbiota in de mondholte ⇒ kolonies van bacteriën die
dextranen gaan opslaan of vrijzetten = tandplaque ⇒ tandsteen ⇒ tandvlees
gaat regresseren
● Lipiden (vetten)
- Opgebouwd uit een vetzuur en een alcohol drager
- Diverse structuren
- Sterk hydrofoob
Vetzuren
- Essentieel onderdeel van een aantal lipiden
- Er bestaan vetzuren met alleen enkelvoudige C-C binden = verzadigd
en met meervoudige bindingen = onverzadigd
- Cis configuratie meest voorkomend
- Trans vetzuren zijn belangrijk bij de verklaring van ongezonde voeding
Triglyceriden = tri-glycerolen
- Verbindingen waarbij de alcoholglycerol 3x is veresterd met 3 verschillende
vetzuurketens
- Harde en zachte situaties → knik in de vetzuurketen ⇒ van der waals interacties
minder goed ⇒ vloeibare toestand
Het ontstaan van lipidendubbellagen
- Je kan de structuren stapelen ⇒ laag
- Hoe meer dubbele bindingen hoe hoger de smelttemperatuur, hogere vloeibaarheid
Chloë Van Hove
2de bach Biomedische Wetenschappen
,Cholesterol: Belangrijk membraanlipide
- Alcohol structuur met zeer typische opbouw
- Stijve platte structuur met 4 ringen → 3 6-ringen en 1 5-ring
- 27 C atomen
- Overwegend apolair → OH groep uitzondering
- Sfingomyeline: verzadigde vetzuurstaarten → vrij stijf
⇒ Cholesterol + sfingomyeline ⇒ nog stijvere structuur ⇒ lipid rafts in vloeibare membraan
Het vloeibaar mozaïekmodel van biologische membranen
- Vloeibare zee van lipiden waar de belangrijke onderdelen van het membraan in
ronddobberen
- Vrije cholesterol!
● Aminozuren en eiwitten
- Aminozuurmetabolisme
- Essentiële groep van AZ → moeten we opnemen in ons lichaam, kunnen we niet zelf
aanmaken
- Eiwitten → E-bron
Zijketenmodificaties
- Via fosforylering en desfosforylering
- Proteïne kinasen en proteïne fosfatasen
Unieke aard van de primaire eiwitstructuur
- Runderinsuline ≈ menselijke insuline
Orthologe verwantschap van primaire eiwitstructuren ⇒ stamboom
- Het tellen van het aantal verschillen tussen de orthologe vergelijkingen
- Verschillende diersoorten vergelijken voor hetzelfde type eiwit
Paraloge verwantschap van primaire eiwitstructuren
- IGF1 en IGF2 = insuline achtige hormonen
- Relaxines → functie nauwelijks bekend
- Binnen dezelfde diersoort zoeken naar eiwitten of nucleïnezuren waarvan de
sequentie lijkt op de sequentie waarvan men vertrekt
Evolutionaire verklaring voor paraloge wetenschappen
- Eiwit → ideale sequentie om zijn functie uit te oefenen ⇒ alle veranderingen die
hierna nog optreden zijn nadelig, want ze wijken dan af van de ideale sequentie ⇒
evolutie stopt
- Als genduplicatie doorgaat dan kan het oorspronkelijke gen doorgaan met zijn
oorspronkelijke functie en het gedupliceerde gen kan zijn eigen weg inslaan vb.
nieuwe mutaties,... ⇒ nieuwe functies
Chloë Van Hove
2de bach Biomedische Wetenschappen
, Wijd verspreide paralogie: hele genoomduplicaties?
- Er zijn veel voorbeelden van groepen van genen die men duidelijk kan identificeren
- In het menselijk haploid genoom → 4 kopieën van die groepen
- Totale genoomduplicaties
- Eerste duplicatie ⇒ veel tijd ⇒ genen gaan verloren, mutaties treden op ⇒ we gaan
afwijken van de eerste 2 genen ⇒ 2de genoomduplicatie ⇒ 4 kopieën, 2 paar
- 3 functionele genen ENO4 codeert niet voor een functioneel enzym
- De 3 paralogen liggen op 3 verschillende chromosomen → liggen heel ver van elkaar
in de ruimte van het genoom
- Ook paralogie voor de buren → ATN1L en ATN1
- ENO1 vindt men een beetje overal
- ENO2 komt specifiek voor in neuronen
- ENO3 komt specifiek voor in de skeletspieren
- Verschil tussen de paralogen obv de expressie
- Moonlighting = totaal niet gerelateerde functies van een eiwit
Paralogie ⇒ nieuwe functie
→ Gamma-globine vergelijken met bèta-globine
- Gasuitwisseling voor foetus: O2 stroomt via diffusie van de moederlijke rode
bloedcellen naar de foetale rode bloedcellen
- Bloed van mama en foetus mengt niet!! → via capillairen
→ HBG vergelijken met HBB
- Grote overeenkomsten maar ook verschillen
- Belangrijk verschil aan de carboxyterminale zijde → 4AZ voor het uiteinde → van
een histidine in de beta keten tot een serine in de gamma keten ⇒ invloed op een
niche waarbij de beta en de alfa ketens met elkaar interageren
- Allosterische regeling
● Basen, nucleosiden, nucleotiden en nucleïnezuren
- Terminologie!
- Nucleosiden → ontbreken een P
- Nucleïnezuren = polymeren van nucleotide structuren → nummeren van 5' naar 3'
- Suiker in RNA wereld = ribose
- Suiker in DNA wereld = desoxyribose
- Nucleotiden dragen een P op de suiker
● Enzymen: de katalysatoren van het metabolisme
- Groep van eiwitten die als functie heeft het katalyseren van chemische reacties
- Peptidebinding zeer stabiel → onze huid heeft vooral een eiwit opbouw
- Katalysatoren in onze darmholte vb. hydrolasen = spijsverteringsenzymen die met
bhv water reagentia gaan losmaken
- Elk typische chemische reactie doet beroep op een specifiek enzym
Chloë Van Hove
2de bach Biomedische Wetenschappen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chlovanhove. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.