Blok 1.2: Inleiding in de
Onderwijswetenschappen
College 08-11-2021
Slotcollege, Marieke Meeuwisse
Doelstelling opleiding Pedagogische Wetenschappen:
• Opvoeding en ontwikkeling van kinderen en jongeren tot 25 jaar
- Alle kinderen hebben recht op onderwijs
- Alle kinderen hebben de plicht om naar school te gaan volgens de Leerplichtwet in NL
• Onderwijs is een belangrijke context in de Pedagogische Wetenschappen
Pedagogen:
John Locke (1632-1704): leertheorie, omgevingsinvloeden (nurture)
Jean-Jacques Rousseau (1712-1778): theorie met een biologische grondslag (nature)
• Opvoedingsprincipes vormen het fundament voor onderwijs van deze tijd
Probleem 1: Theorieën en functies van onderwijs (macroniveau)
Macro onderwijstheorieën:
- Functionele theorie: functie van onderwijs in samenlevingen (Emile Durkheim)
- Conflicttheorie: onderwijs speelt een rol in het voortbestaan van ongelijkheid (Marx, Weber)
o Sociale reproductietheorie: scholen vergroten de ongelijkheid
o Weerstandstheorie: het gaat niet altijd volgens de verwachtingen; leerlingen maken
wel eens andere keuzes, en zijn geen passieve participanten. Sociale reproductie
vindt dus niet altijd plaats
o Sociaal en cultureel kapitaal zijn hier belangrijke begrippen
- Modernisme: wetenschap, rede en technologie heel belangrijk. Allesomvattend.
- Postmodernisme: ook naar de behoeftes van de individuen op verschillende plaatsen
onderkennen. Plaatsgebondenheid.
- Feministisch perspectief: behoefte om andere stemmen te ‘horen’ in het onderwijs.
Drie functies onderwijs:
- Kwalificatie: bereidt de lerende voor met kennis en vaardigheden die belangrijk zijn om op de
arbeidsmarkt te kunnen functioneren en in de samenleving te kunnen bewegen (vb:
communicatievaardigheden)
- Selectie en allocatie (differentiatiefunctie): selectie wijst erop dat je als lerende op gezette
momenten in je onderwijsloopbaan om een volgende stap hierin te maken (vb: BSA).
Allocatie gaat vooral over het verwerven van maatschappelijke posities binnen één
generatie. Waar pas jij het beste in het onderwijs, zonder dat er gekeken wordt naar het
inkomen van je ouders? Er wordt naar de lerende zelf gekeken en wat voor hem/haar de
juiste onderwijsloopbaan is.
- Socialisatie (integratiefunctie): leren welke normen en waarden je nodig hebt om te kunnen
participeren in een samenleving (vb: burgerschap).
o Hier valt de pedagogische functie onder
+ (recent) Subjectificatiefunctie (persoonsvorming) leren om een individu te zijn, om autonoom te
zijn. Hier is het onderwijs ook verantwoordelijk voor (Biesta, probleem 8).
, Probleem 2: Visies op onderwijs
Ontwikkeling in denken over opvoeding en onderwijs:
- Van slaan als opvoedingsmiddel naar rede, spel en aanschouwelijkheid
- Van hoofdelijk naar klassikaal onderwijs
- Gelijke bekostiging van openbaar en bijzonder onderwijs
Pedagogische/regulatieve principes (bepalen intuïtief het handelen van de opvoeder):
- Opvoedingsprincipe: het kind moet worden opgevoed en is opvoedbaar
- Activiteitsprincipe: elk kind wil zelf actief zijn en alleen doordat het zelf actief is, ontwikkelt
het zich
- Vormbaarheidsprincipe: elk kind kan leren, elk kind heeft de mogelijkheid tot ontwikkeling in
zich
Herbart Vormbaarheid van het kind (iedereen kan
leren); formele leertrappen
Bruner Scaffolding; tijdelijke hulpstructuur (kind heeft
tijdelijk hulpstukjes nodig tot het volgende
stadium is bereikt; scaffolden is altijd in
interactie met anderen)
Dewey Participatie (meedoen) aan activiteiten en
dialoog (in gesprek gaan)
Ligthart Kindgericht onderwijs (verzette zich tegen
Herbart)
Vygotsky Invloed van cultuur (leren is gedreven door
cultuur en sociale omgeving; actuele
ontwikkeling, naasten ontwikkeling)
Piaget Biologische ontwikkelingstheorie (biologische
grondslag, omgeving staat centraal, adaptatie;
assimilatie, accommodatie)
Fröbel (kleuterpedagoog) Activiteitsprincipe
Bepaling van vorm en inhoud van curriculum:
- Directe instructie: instructie en sturing van het leerproces door de leraar
- Ontwikkelingsgericht: inhoud wordt vooral bepaald door de inbreng en persoonlijke
inkleuring van de kinderen bepaald, en niet door een vooraf gegeven programma
Probleem 3: Onderwijsongelijkheid
• Toegankelijkheid van het onderwijs:
o Ongelijke kansen: schoolsucces gebaseerd op achtergrondkenmerken en niet op
basis van individuele leerlingkenmerken
o Factoren – sociale ongelijkheid: o.a. sekse, sociaal milieu, migratieachtergrond
• Reproducerende karakter van onderwijs: sociale ongelijkheden die er zijn, worden door het
onderwijs telkens herhaald/vermenigvuldigd
• Meritocratie: gebaseerd op de verdiensten/inzet/prestaties van de lerenden en op basis
daarvan vinden onderwijsloopbanen plaats
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper gabriellaregoor. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.