College 8 – Lerend interveniëren en Veranderdynamiek
Video 8: lerend interveniëren
Begrip Assumptie:
Gedurende jouw ontwikkeling krijg je te maken met uitdagingen en je leert dan wat goed voor je is,
dat sla je op en dit noem je een assumptie. Een geheel aan opvattingen hoe je met een situatie moet
omgaan. Dit wordt op een onbewuste manier aangesproken daarna. Hoe verder in je leven, hoe
meer assumpties.
Als jij jezelf wil ontwikkelen moet je bewust zijn van je assumpties. Met name als ze disfunctioneel
zijn. Dat noemen we leren op een heel diep niveau.
Edgar Schein is begonnen om te kijken naar deze assumpties (de waarom vragen). Zodra mensen op
assumptieniveau zijn veranderd, dan is het heel lastig om dat nog terug te veranderen. Het gaat dus
om de diepste laag.
Vandaag:
- Psychologisch interveniëren: reframing en sensegiving
- Bateson’s leer en interventieniveaus
- Argyris interventiestijlen
Interveniëren: definities vanuit managementliteratuur
Cummings en Worley (change management): a set of sequenced planned actions or events intended
to help an organization increase its effectiviness. = Het gaat om een planmatige activiteit, om
uiteindelijk een doel te behalen (effectiviteit en efficiënt). Het is altijd richting een veranderdoel.
Argyris on organization learning: entering into an ongoing relationship system, coming between or
among persons, groups of abjects fort he purpose of helping them. = meer gericht op verbeteren
sociale relaties. Het gaat hier om het betreden van een doorgaande relatie. Het tussen beide komen
van personen, groepen of objecten. Het doel hierbij is om de relatie en kwaliteit te verbeteren, zodat
mensen beter kunnen presteren.
In essentie gaat het om: een intentionele handeling gaat waarmee wordt beoogd de status quo van
iemand, meerdere personen en/of groepen zodanig te verstoren dat direct betrokken er door anders
gaan kijken naar hun omgeving en daardoor effectiever worden in hun handelen.
Psychologisch interveniëren: enkele kenmerken en onderscheid
In essentie gaat het bij psychologisch interveniëren om:
1. Proberen indirect via de periferie (stealthy) het bewustzijn te omzeilen en zodoende invloed
te hebben op onderbewuste processen.
2. In eerste instantie weg te blijven bij inhoudelijke (cognitieve) opvattingen en te vragen naar
individuele betekenisgeving van wat als de inhoud wordt beschouwd.
3. Het stellen van circulaire vragen (video 5) en bijvoorbeeld via de context (dialogische
interventies) en meer.
Reframing: een voorbeeld van psychologisch interveniëren
Van Goffman begrijpen we dat:
‘Reframing, oftewel herkaderen is een intentionele handeling waarmee we proberen verschil aan te
brengen in de bestaande betekenisgeving.’ Dat kan gaan over zelfbeeld, situatie of de intentie
waarmee we dingen doen. Dit levert een verstoring op: een verschil ten opzichte van wat we
vanzelfsprekend vinden. En ook het creëren van een sense of urgentie is een voorbeeld van
,reframing. De essentie is dat het gangbare perspectief op een situatie een andere lading (frame)
krijgt, terwijl het gewoon een zelfde situatie is.
Bateson’s interventieniveaus
Enkele kanttekeningen:
1. De interventieniveaus van Bateson zijn oorspronkelijk door Bateson uitgewerkt als
verschillende niveaus van leren. Later zijn daar (ook door hemzelf) manieren van
interveniëren aan toegevoegd. Je zou kunnen zeggen dat het gaat om het vinden van een
match tussen de juiste lerende manier van interveniëren bij de leerbehoefte van de
ontvangende partij. In essentie zegt hij: of het model is een interventie of een leerniveau
model.
2. Bateson ziet de hoger gelegen interventieniveaus niet per se als superieur of ‘beter’ dan de
lager gelegen interventieniveaus. De hoger gelegen interventieniveaus vergen daarentegen
wel meer vaardigheden omdat ze cumulatief doorwerken in de bovengelegen niveaus. In
essentie zegt hij: hoe hoger je in het niveau komt, hoe meer aspecten je moet meenemen in
je interventies.
3. De weergave geeft de indruk dat het hier gaat om een instrumenteel model, maar
desondanks ziet Bateson ‘leren’ toch iets natuurlijks / spiritueel. In essentie: het kan een
conceptueel model zijn voor leren.
4. Bateson benadrukt dat in het dagelijks leven in interventieniveaus veel minder gefaseerd
zijn, elkaar eerder overlappen – dat heeft met terugval te maken en dat het menselijk leren
geen lineair proces is, maar iteratief en cyclisch.
Introductie van leerniveaus
Niveau 0: het ‘niet leren’. Het is vooral een proces van wie we zijn, wat we aan het doen zijn.
Niveau 1: Het is niet alleen het beseffen van wie we zijn/wat we aan het doen zijn maar het gaat ook
om de motivatie om daar iets mee te doen met dat gedrag.
Niveau 2: participeren bij de context, zorg je daarmee om leren te leren. Hoort bij niveau 1 omdat
motivatie passend is bij de context, gaat om betekenisgeving.
Niveau 3: Je leert hierbij middels het meta-communiceren, dus hoe leren we leren te leren. Hoe
ontwikkelen onze vaardigheden om te leren. Dit is ook assumptieniveau.
, Niveau 0: blijf bij positieve labels. Niet leren bestaat niet. Het gaat hier op de focus op herkennen
gewoontevorming. Is een simpele context kan L0 zeer effectief zijn. Binnen L0 kan men streven naar
bijvoorbeeld meer openheid. Dit kan worden gestimuleerd door positieve feedback te geven.
Niveau 1: gaat om het motiveren van mensen, die leren makkelijker. Van buiten naar binnen denken,
mensen zijn objecten. Mensen hebben leerbehoeften waarbij mensen worden aangesproken op de
vermogens van kritiek geven, horizon verbreden.
Niveau 2: mensen zijn nog subjecten, bepaalde gevoelens.
Niveau 3: de werkelijkheid is een inter subjectief gegeven. Het geobserveerde staat niet los van de
obersvat. Het is niet alleen vanuit context kijken, maar ook systemisch kijken.
Enkele kanttekening achteraf:
1. Veel van wat in H4 is beschreven sluit aan bij het interveniëren op L2 en L3, wat doorgaans
enkel effectief is als er sprake is van minimaal een gecompliceerde context.
2. Mensen motiveren via L1 is lastig zonder de context mee te nemen, de suggestie is dan ook
dat beide interventieniveaus co-existeren met elkaar.
3. Een ontwikkelprogramma of MD programma deployen/cascaderen, waarbij top down wordt
gewerkt, brengt doorgaans stevige uitdaging als men dit ook op ene L3 niveau zou willen
doen. Leren op dit niveau gaat namelijk uit van directe, gelijkwaardige en open uitwisseling
(dialoog).
4. Voor een opleidingsprogramma waarbij het gaat om het leren van inhoudelijk op het werk
gerichte vaardigheden kan interveniëren op L1 zeer effectief zijn – zeker als het om de
eenvoudige context gaat.
Het zit hem in dat je een match zoekt tussen leerbehoeften en interventiestijl.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stijnpostma98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.