Samenvatting
Samenvatting Aardrijkskunde eindexamen stof VWO
- Vak
- Aardrijkskunde
- Niveau
- VWO / Gymnasium
In deze samenvatting tref je de gehele aardrijkskunde eindexamenstof van het VWO!
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 61 pagina's
Voorbeeld 4 van de 61 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
WONEN IN NEDERLAND§1.1. Koffers pakken…
• Een veilig gevoel?
Rijkswaterstaat voert het beleid van het ministerie van Infrastructuur en Milieu uit op het gebied van
veiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid in Nederland. De zeespiegelstijging en bodemdaling brengen
veel gevaren met zich mee. Het overstromingsrisicobewustzijn van mensen is laag. Het
overstromingsrisico is in gebieden als Zeeland, Noord-Nederland en de Wadden groot, maar de gevolgen
van een watersnood zijn daar kleiner dan in de dichtbevolkte randstad. Een dijkring is een gebied dat
beschermd wordt tegen het buitenwater door een primaire waterkering. Het beheer hiervan is in handen
van de waterschappen.
• Overstromingsrisico
Elke vijf jaar beoordeelt de rijksoverheid de staat van de waterkeringen. Zo nodig worden er dan
maatregelen genomen. De schade bij een overstroming hangt af van de oppervlakte van de dijkring, hoe
ver beneden zeeniveau, inwoners en de investeringen die gedaan zijn. het risico van een overstroming
hangt af van de kans dat een overstroming plaatsvindt en de gevolgen die de overstroming heeft. Voor
Nederland komt het grootste gevaar van zee, als een noordwesterstorm samengaat met extra hoge
waterstanden op zee en in de rivieren.
• Van koelkast tot broeikas
Het versterkte broeikaseffect leidt tot klimaatverandering. Doordat de ijskappen gaan smelten komt er
een zeespiegelstijging. Ook zal het weer wat extremer worden en het neerslagregiem zal veranderen.
• Rijzende zeespiegel en verdwijnend zand
De kust kan alleen in stand blijven als:
De zeebodem moet over een grote afstand van de kust flauw aflopen.
Stroming moet voldoende zand aanvoeren
Getijdenverschil mag niet te groot zijn.
Geen zware stormen bij de kust
Geen te snelle stijging van de zeespiegel
• Kustafslag
Kustafslag is een normale zaak geworden. De aan- en afvoerende krachten worden weergeven in een
zandbalans. Als er ergens een tekort ontstaat, zal stroming en wind zand uit een ander gebied aanvoeren.
• De Deltawerken
Na de invoering van de deltawet kon het Deltaproject van start gaan. Het voornaamste doel van de
deltawerken was het vergroten van de veiligheid. Bijkomende voordelen zijn: De afgesloten zeegaten
werden zoetwaterbekkens, die de drinkbehoefte van Zuidwestelijk Nederland kon voorzien, de
zoetwatervoorraad kon de landbouw in droge perioden uit de problemen helpen en de toenemende
,verzilting tegengaan. De scheepvaart profiteerde van het wegvallen van de grote verschillen tussen hoog-
en laagwater en van de aanleg van nieuwe vaarwegen.
• Een zoute delta
Weerstand tegen het afdammen van de Oosterschelde was dat het unieke zoutwatermilieu ernstig te
lijden zou krijgen, net als de oesterteelt en de visstand. De afsluiting van andere zeearmen pakte niet
goed uit. De natuurlijke overgangen tussen de zee en een rivier verdwenen en hiermee ook de dieren die
hier leefden. Om de waterkwaliteit van het Grevelingenmeer te herstellen, werd de Brouwersdam weer
gedeeltelijk geopend. Het geld voor deze aanvullende werkzaamheden kwam uit het deltafonds.
§1.2. Kust in beweging
• De Nederlandse kust
Na het einde van de ijstijden begon het Holoceen. Het werd warmer en de zeespiegel steeg. Op de grens
tussen land en water bleef veel zand achter wat er voor zorgde dat er veel onderwater veel zandbanken
ontstonden. Als het eb is vallen deze droog. Dit zijn strandwallen. De wind verplaatste het zand en legde
dit achter planten en andere obstakels. Zo ontstonden er duinen. Er zijn oude en jonge duinen. De oude
ontstonden duizenden jaren geleden en liggen nu meer landinwaarts. Jonge duinen ontstonden zo’n 1000
jaar geleden en vormen de zeewering van de Noordzee met Nederland.
• Kusttypen
Er zijn drie soorten kusten (van boven NL naar beneden):
1. Waddenkust
hier zitten zeegaten en eilanden in. Bij laagwater vallen grote oppervlakten droog.
2. De gesloten kust
Opgebouwd uit strandwallen en duinen
3. Estuariumkust
Bestaat uit zeearmen en eilanden in het mondingsgebied. Bij een estuarium wordt het verschil bij
vloed en eb groter.
• Zachte en harde kusten
Een kust van natuurlijke oorsprong (duinen, stranden, zandplaten en wadden) noem je een zachte kust.
Harde kusten zijn door de mens gebouwd en versterkt (zeedijken en dammen). Harde kustverdediging
heeft als nadeel dat de kust zich niet meer vrij kan bewegen en geen mogelijkheid heeft om zich te
herstellen na een stormseizoen.
• Een dynamisch systeem
De Nederlandse kust is een eenheid die voortdurend in beweging is. Door natuurlijke factoren en
menselijke ingrepen is er een dynamisch systeem. Er vinden veel kustprocessen plaats. Deze zorgen voor
opbouw en afbraak van de kust door wind en water.
• Wind en golven
,De wind is medeverantwoordelijk voor het ontstaan van golven en zeestromingen. Als er voor langere tijd
meer erosie is dan sedimentatie, is er blijvend zandverlies.
• Getijden
De waterbeweging die het gevolg is van de afwisseling van eb en vloed heet de getijdenstroming. Dit
ontstaat door de aantrekkingskracht van de maan. Als de aantrekkingskracht van de zon en de maan
samenvallen, ontstaat er extra hoog water ook wel springtij. Als het verschil minimaal is noem je dit
doodtij. Zandkorrels en slibdeeltjes kunnen bij wat langzamere ebstroom naar de bodemzakken en
sedimenteren. Ook beïnvloed de vorm van de kust het verschil tussen eb- en vloedstand.
• Zeestromingen
Zeestromingen zijn zoutwaterstromen in de oceanen en zeeën die al eeuwenlang een vaste richting
hebben. De Noord-Atlantische drift is hier een voorbeeld van. Een deel komt door het Kanaal en het Nauw
van Calais. De reststroom draait in de Noordzee tegen de wijzers van de klok in.
• De rol van de mens
In het begin van de jaartelling bouwde men wierden en terpen. Toen de zeespiegel begon te stijgen,
begon men met het bouwen van dijken. Binnenlands woonde men veilig, maar doordat regelmatige
overstromingen uitbleven werd het land ook niet opgehoogd met slib en zand. In de loop van de tijd,
kreeg men steeds meer middelen ter beschikking om het water op afstand te houden. De opgehoogde
kwelders werden vervolgens bedijkt.
• Ander zicht op zee
Lang werd de zee als bedreiging gezien. Stukken natuur- en recreatiegebied gingen verloren en ook
ecosystemen in de zee verdwenen.
§1.3. Inspelen op de natuur
• Meebewegen met de natuur
De aanpak wanneer de natuur geen vijand meer is, maar compagnon noemen we dynamische
handhaving. De kust is een systeem met genoeg veerkracht om de veranderingen op te vangen. Op
sommige plekken verdwijnt er heel veel zand, dit moet worden goed gemaakt en hierbij maken we
gebruik van zandsuppleties. Er zijn twee soorten: vooroeversuppleties (onderwatersuppleties) en
strandsuppleties. Deze laatste is duurder en veroorzaakt meer overlast op het strand.
• Bewegend zand
Tussen Ter Heijde en Kijkduin zijn er smalle duinen en stranden. Hiervoor is een schiereiland, de
zandmotor, aangelegd. Door wind, golven en stroming verspreidt het zand zich langs de kust. Hierdoor
ontstaat meer natuur en recreatie.
• Dynamiek en diversiteit
Op Texel is er een slufter. Dit is een getijdengebied waarin zout water vanuit zee onder invloed van eb en
vloed door een geul het land in de duinen kan binnentrekken.
, • Kerf in de kust
Een ander voorbeeld is De Kerf. Dit is een inham in de zeereep. Af en toe stroomt er zout water naar
binnen.
• Nog meer kustnatuur
De duinstreek is slechts 2% van het Nederlands grondgebied, maar omvat 2/3 van de voorkomende
plantensoorten. Het grootste gedeelte van het waddengebied bestaat dan ook uit natuurreservaten. De
Westerschelde is de laatste volledig open zeearm en een van de laatste natuurlijke riviermondingen in
Europa. De economische waarden raken gemakkelijk in conflict met de natuurlijke waarden. Zo is er veel
werkgelegenheid in het kustgebied, maar valt er ook veel geld te verdienen met olie en gas uit zee.
• Wonen aan de kust
De toename van welvaart, bevolking en vrije tijd leidt tot een steeds intensiever gebruik van de ruimte.
Kustbebouwing brengt met zich mee dat de kust minder beweeglijk en veerkrachtig wordt. Dat maakt
dynamische handhaving moeilijk. Een ontwikkeling waarin een kustlijn een starre grens wordt die veel
bescherming vraag, noemen we bolwerkvorming.
• Bolwerken beschermd
Bij bolwerkvorming neemt het overstromingsrisico toe. De kuststrook mag dan ook maar alleen worden
bijgebouwd als er al een aaneengesloten bebouwing aanwezig is.
• Een nationaal waterplan
Op de lange termijn kan de kust niet overal meegroeien met de veranderende natuurlijke
omstandigheden. Dijken en smalle duinstroken blijven zwakke schakels. Afspraken en maatregelen
hierover staan beschreven in het Nationaal Waterplan en is een voorbeeld van integraal waterbeleid. Dit
is een uitwerking van het Deltaprogramma dat werd opgesteld door de Tweede Deltacommissie. Alle
zaken die hier mee te maken hebben zijn vastgelegd in de nieuwe Deltawet waterveiligheid en
zoetwatervoorziening.
§2.1 ‘Brede rivieren door oneindig laagland’
Stroomgebied = het hele gebied dat afwatert op een bepaalde rivier en zijn zijrivieren
Stroomstelsel = rivier met alle zijrivieren en vertakkingen die deel uitmaken van hetzelfde stroomgebied
De Rijn is een gemengde rivier
Waterscheiding = de grens tussen 2 stroomgebieden
Lengteprofiel Rijn:
- Bovenloop
Goed doorlatende zand- en kalkafzettingen. Het verval (= hoogteverschil tussen 2 plaatsen) is groot. Door
de hoge stroomsnelheid is er veel erosie. Ook zijn er veel harde gesteenten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper wiekehol. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,89. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50064 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen