Samenvatting van vak Ouderen inclusief uitwerkingen van alle zso's, hoorcolleges, werkgroepen, werkcolleges en AGHO lijst in studiejaar 2019/2021. Daarnaast heb ik een verkorte samenvatting van mijn samenvatting gemaakt, die ik met name heb geleerd voor het tentamen.
Samenvatting Ouderen
Inhoud
Samenvatting Ouderen ........................................................................................................................... 1
1. Farmacokinetiek en -dynamiek bij ouderen.................................................................................... 3
HC Farmacokinetiek en -dynamiek bij ouderen .................................................................................. 3
ZSO Farmacokinetiek en -dynamiek bij ouderen ................................................................................ 6
2. Slaap en slaapstoornissen ................................................................................................................. 13
HC Slaap en -stoornissen ................................................................................................................... 13
Naslagwerk ZSO slaap- en slaapstoornissen ..................................................................................... 18
ZSO Slaap en slaapstoornissen .......................................................................................................... 21
3. Ouderen en kwetsbaarheid ............................................................................................................... 27
HC Ouderen en kwetsbaarheid ......................................................................................................... 27
4. Dementie en Delier ........................................................................................................................... 28
HC Dementie en Delier ...................................................................................................................... 28
Achtergrondinformatie ZSO Dementie en Delier .............................................................................. 30
ZSO Dementie en Delier .................................................................................................................... 34
5. Osteoporose ...................................................................................................................................... 43
HC Osteoporose................................................................................................................................. 43
Achtergrondinformatie Osteoporose ................................................................................................ 47
ZSO Osteoporose ............................................................................................................................... 50
6. Het oog .............................................................................................................................................. 56
Achtergrond informatie het Oog ....................................................................................................... 56
ZSO Het Oog ...................................................................................................................................... 63
HC & WC het Oog .............................................................................................................................. 66
7. Atrose, artritis en jicht ....................................................................................................................... 70
WC Artrose, arthritis en jicht............................................................................................................. 70
8. Geneesmiddelenreacties ................................................................................................................... 77
HC Geneesmiddelenreacties ............................................................................................................. 77
9. Diabetes Mellitus 2 ............................................................................................................................ 81
HC Diabetes Mellitus ......................................................................................................................... 81
ZSO Diabetes Mellitus 2 .................................................................................................................... 90
11. Veelvoorkomende aandoeningen bij ouderen................................................................................ 97
12. HVZ bij ouderen ............................................................................................................................. 105
13. Statistiek ........................................................................................................................................ 112
1
, WC Toetsen, schatten en voorspellen.............................................................................................. 112
ZSO Statistiek ....................................................................................................................................... 117
Hoofdstuk 11: the two-sample T-test, one-sided testing ............................................................... 117
Hoofdstuk 12: what does a statistically significant result really tell us? ......................................... 118
Hoofdstuk 13: gepaarde T-toets...................................................................................................... 118
14. Lijnonderwijs ................................................................................................................................. 121
14.1 Medicatiebeoordelingen ......................................................................................................... 121
14.2 Medicatiebeleid optimaliseren ............................................................................................... 123
14.2.1. Gestructureerde medicatie-beoordeling, bijlage ................................................................ 125
14.3 Medicatie op rol ...................................................................................................................... 126
14.4 HC Type 2 diabetes in de huisartspraktijk .............................................................................. 127
14.5 HC Medicatiegebruik bij ouderen ........................................................................................... 129
14.6 HC Kwaliteitsmanagement ...................................................................................................... 129
14.7 Voor Toediening Gereed Maken, niet-steriele geneesmiddelen ............................................ 132
15. Farmaceutische analyse ................................................................................................................ 133
16. Uitvragen geneesmiddelenreacties ............................................................................................... 134
2
,1. Farmacokinetiek en -dynamiek bij ouderen
HC Farmacokinetiek en -dynamiek bij ouderen
- Senioren anno 2020 is heel heterogeen. Bij ouderen veranderen voornamelijk de
orgaanfunctie en lichaamsverhoudingen. Net zoals bij de volwassen populatie zijn
parameters zoals deze normaal verdeeld, alleen is de interindividuele variatie groter bij
ouderen.
- Vanaf een leeftijd van 30 jaar en ouder wijzigen de orgaanfuncties en
lichaamsverandering, resulterend in een verschuiving van de normaalverdeling.
- Veroudering is een tijd-gerelateerd proces wat gekenmerkt wordt door:
o Verlies van functionele onderdelen van organen (zoals neuronen, nefronen,
alveoli)
o Verlies van communicatie tussen cellen en systemen
▪ Ouderen hebben verminderd vermogen om snel te reageren/corrigeren
op/van veranderingen
▪ Valrisico
o Verandering van anatomie en fysiologie
▪ Bijvoorbeeld toename van vetpercentage ten opzichte van totale
hoeveelheid lichaamswater
o Het effect van deze drie factoren is veroudering met een grote interindividuele
variatie
1. Effect van ouderen op “fight en flight”
- Cardiovasculair reactievermogen bij bijvoorbeeld stress situaties
o Normaliter zijn er verschillende mechanismen betrokken bij het constant
houden van de bloeddruk bij houdingsveranderingen of in stress situaties.
o Verlies van communicatie en functie bij ouderen resulteert in een
vertraagd/verminderd vermogen om snel te reageren op bloeddruk
veranderingen. Er is een afname in cardiovasculaire reserve
▪ Baroreceptorreflex is vertraagd/verminderd
▪ Onvoldoende response van het hart op ontstane vasodilatatie
o Orthostatische hypotensie treed bij ouderen veel sneller op door
geneesmiddelgebruik of ondervulling van vaatstelsel door een te geringe
vochtinname, acute ziekte of gebruik van diuretica.
o Medicatie die ouderen gevoeliger maken voor orthostatische hypotensie:
▪ Antihypertensiva, zoals ACE-remmer
▪ Alfa-blokkers. Alfa-receptoren bevinden zich op de SMC’s in de vaten
en activatie zorgt voor vasoconstrictie. Blokkade van deze receptoren
resulteert dus in verminderde vasoconstrictie.
2. Effecten van ouderen op cerebrale reserve
- Ouder worden gaat gepaard met een afname van cerebrale reserve, gekarakteriseerd
door afname in het aantal neuronen en receptoren. Hierdoor wordt de cholinerge
neurotransmissie verminderd, resulterend in een tekort aan acetylcholine en relatief
hoge concentraties van dopamine.
- Het tekort aan acetylcholine verhoogt het risico op een delier bij ouderen. Het gebruik
van anticholinerge geneesmiddelen kunnen leiden tot een groter tekort aan
acetylcholine, waardoor het risico op delier verhoogd wordt.
o Medicatie die voor metabole ontregeling zorgen zijn o.a. SSRI’s, NSAID’s,
carbamazepine
- De delier-drempel is veel lager bij de oudere patiënt
o AntiCholinergic Burden (ACB) schaal >2
3
, 3. Effect van ouderen op valrisico
- In gezonde individuen wordt het evenwicht bepaald door meerdere factoren,
waaronder visus, evenwichtsorgaan, proprioceptie en coördinatie van bewegingen
- Bij ouderen is er letterlijk een disbalans in (een van) deze systemen, resulterend in dat
ouderen uit evenwicht raken
- Geneesmiddelen die dit effect kunnen versterken zijn geneesmiddelen die
spierverslappend of sederend werken, en geneesmiddelen die tot orthostatische
hypertensie leiden
4. Effect van ouderen op temperatuurregulatie
- Enerzijds wordt termperatuursontregeling veroorzaakt doordat ouderen minder goed in
staat zijn om kou waar te nemen
- Anderzijds zijn ouderen minder goed in staat om hypothermie te corrigeren (door te
rillen) vanwege de afgenomen spiermassa.
- Serotonine is een hormoon dat betrokken is bij temperatuurregulatie. Het is dus bij
ouderen die moeite hebben met het reguleren van de temperatuur belangrijk om
serotonine antagonisten te vermijden
o Serotonine is een lipofiele stof die de bloed-hersen barriere kan passeren
o Tegenovergestelde: serotonerg syndroom, waar een patiënt juist een teveel
heeft aan serotonine
Effecten van verschillende geneesmiddelen:
- Amitriptyline: anticholinerg, orthostatisch
- ACE-remmer: orthostatisch
- Benzodiapine: sederend
Farmacokinetiek
- Absorptie van een geneesmiddel wordt beïnvloed door:
o Snelheid van absorptie
o Mate van absorptie
▪ Lage pH, first pass effect, gedeeltelijke absorptie, toedieningsvorm
- Bij ouderen is de motiliteit van de darm verlaagd
- Bij ouderen gaar er minder bloedflow naar de lever, waardoor het first pass effect
verlaagd wordt
o Medicijnen die geëlimineerd worden via first pass effect zullen hogere plasma
spiegels krijgen
o Prodrugs die door first pass effect worden omgezet in werkzame producten
zullen juist lagere plasma spiegels krijgen.
- Distributie
o Er zijn drie organen die lastig te bereiken zijn, namelijk de hersenen, de prostaat
en de ogen.
o Er zijn een aantal factoren die bepalen of een geneesmiddel de bloedhersen
barrière kunnen passeren, namelijk:
▪ Lipofiliteit. Lipofiele stoffen passeren de bloed hersen barriere
gemakkelijker
▪ Substraat voor P-gp, waardoor de geneesmiddelen uit de hersenen
getransporteerd worden en dus lage concentraties in de hersenen
beschikbaar zijn
▪ Grootte van het molecuul: diffusie is moeilijker bij grote moleculen
o P-gp transporters bevinden zich ook in de darmwand
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Miemmm. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
