Dit is een geschiedenis samenvatting voor leerlingen uit vwo 5 van het themakatern samen leven. In deze samenvattingen zijn alle paragrafen van deze katern te vinden van hoofdstuk 1, 2 en 3 met de volgende paragrafen:
1. Samenleven in de middeleeuwen
§1 Boeren en burgers
§2 Leven als vorst
...
1. Samenleven in de middeleeuwen
§1 Boeren en burgers
In het boerenbedrijf werkte het hele gezin hard mee onder ongezonde omstandigheden
volgens een traditionele taakverdeling waarin:
- De mannen het land bewerkten, de akkers ploegden en het oogst binnen haalden.
- De vrouwen voerden het vee, werkte met het spinnenwiel, kookte en hielpen met het
binden van schoven als er gehooid was.
- Kinderen moesten ook meewerken op het plattenland.
In de vroege middeleeuwen produceerde boeren net genoeg om zelf van te leven en om te
geven aan de heer aan wie ze als horigen waren gebonden.
In de tijd van steden en staten verbeterde de levensomstandigheden doordat:
- Ploegen en tuigen werden verbeterd door nieuwe uitvindingen.
- Er kwam beter handgereedschap en er werd intensiever op het land gewerkt.
- Boeren gingen meer produceren, waardoor ze voedsel konden verkopen op
marktplaatsen.
- Arbeidskrachten die overbodig waren op de landbouw gingen ze zich richten op een
ambacht.
- De ambachtslieden gingen dicht bij de markt wonen, waardoor handelsnederzettingen
uitgroeide tot steden.
- De landbouwverbeteringen en de opbloei van de handel en nijverheid zorgde voor
een bevolkingsgroei.
Zo groeide de landbouwsamenleving uit tot een landbouw stedelijke samenleving. De boeren
bleven in de meerderheid en de steden werden het centrum van handel en nijverheid. Zo
verdween de horigheid in West-Europa.
Burgers woonde eenvoudig in één gezamenlijke ruimte, met midden in het houten huis de
haard en kleine moestuinen in de tuin. Vaak gingen grote stadsdelen op in vlammen. Op de
markt waren straatmuzikanten en komedianten aanwezig.
Er was slechte hygiëne wat de oorzaak was voor grote epidemieën als de pest in de 14 e eeuw,
waardoor het vuil op straat uiteindelijk wel werd bestreden.
Het kerngezin van een vader, moeder en een paar kinderen (hoge kindersterfte) was een
samenlevingsvorm die vaak voorkwam. Andere belangrijke maatschappelijke verbanden
waren de buurt en de gilden. Buren hielpen elkaar bij geboorte en huwelijken, maar
kooplieden waren de eerste die zich verenigden in gilden. De leden hiervan beschermde
elkaar en hadden strenge productieregels met strenge controles. De gilden bepaalde wie er
mocht produceren dus was er geen sprake van concurrentie. Weduwen en dochters van
overleden gilden mochten ook lid worden om het familiebedrijf voort te zetten.
Door hongersnood en de uitbraken van de pest in 1347 tot 1450, werd de bevolking
uitgedund. Ondanks deze afname groeide de economie in de 15e eeuw in steden. Burgers
hadden betere leefomstandigheden dan eerder in de middeleeuwen. Handel groeide en
, kleine steden sloten zich aan bij handelsnetwerken. Europa maakte zich klaar voor de
wereldhandel
§2 Leven als vorst
Na 1200 werd de oude houten gebouwen van de adel vervangen voor stenen beruchten. Er
kwam een comfortabelere inrichting en levensstijl voor de adel. Door kruistochten was de
handel met de Levant op gang gekomen, waardoor zijde en katoenen stoffen op de markt
kwamen. De kleding van de adel werd onder invloed van de islamitische mode, versierd met
parels, edelstenen, zilver en goud om zich zo te onderscheiden van het normale volk.
Europese kooplieden brachten uit de Levant ook specerijen naar de edelen.
Onder invloed van het contact met de oosterse wereld werd er in Europa de hoofse cultuur
meegebracht, waarmee de adel zich onderscheidde. De hoofse normen en waarden werden
alter ook nagebootst door de rijke burgerij, waarbij je bij alles elegant en eervol moest zijn.
In ridderromans stond de hoofse liefde centraal, waarbij edele vrouwen met respect
behandeld moesten worden.
Voor de edelen was grondbezit het belangrijkste middel van bestaan, want ze leefde van de
opbrengsten van de landerijen die werden bewerkt door de boeren. Edelen hielden zich ook
bezig met oorlogsvoering, belastinginning en rechtsspraak. Door de verstedelijking gingen
edelen ook stadsrechten verkopen. Ze gaven de steden in hun gebied marktrecht, recht
zichzelf te besturen, om recht te spreken. Landsheren streefden naar een opbloeiende stad in
hun omgeving, omdat ze zo meer belasting kregen.
Aan het einde van de 14e eeuw bestuurde de graaf Albrecht van Beieren Holland, Zeeland en
Henegouwen. Hij had veel mensen in dienst, waarbij de persoonlijke lijfwachten en de drie
edelen die hem vergezelden hoog in de hiërarchie stonden. Uit Albrechts rekeningen kan
geconcludeerd worden dat zijn familie hield van pracht en praal. In 1416 kreeg zijn
kleindochter Jacoba van Beieren bezoek van een ridder van Rhodos die een luipaard en boog
als cadeau had meegenomen. Bij feesten werd er ook veel geld uitgegeven voor zilveren
schalen en zangers. Ook werden er toernooien georganiseerd en jachtpartijen. Adellijke
vrouwen kregen net als mannen een opleiding met privéleraren.
Lagere edelen leefde veel minder luxe en hun omgangsvormen bleven ook grof en boers.
§3 Het huwelijk
De woorden van apostel Paulus in de Bijbel bleven eeuwenlang de basis voor het huwelijk en
seksualiteit. Hij bepaalde het huwelijkse moraal in het christendom, maar gaf zelf de voorkeur
aan het celibaat (hij bleef ongehuwd) om zich volledig te kunnen wijden aan God. Dit was
voor veel mensen onhaalbaar. Zij konden het best een huwelijk sluiten, waarbij je elkaar
eeuwig trouw blijft (scheiden mag niet). Volgens Paulus was binnen het huwelijk seksuele
onthouding onnodig en ongewenst, want ‘weiger elkaar de gemeenschap niet voordat satan
uw gebrek aan zelfbeheersing gebruikt om u te verleiden’.
Vanaf de 11e eeuw speelde de kerk de overheersende rol in het dagelijks leven. Ze bepaalde
de normen en waarden en begeleidde het leven van de wieg tot het graf. Zo werden baby’s
meteen gedoopt en opgenomen in de gemeenschap om hun ziel te redden. Stervenden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ElenavanVliet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
