HC 1: Delier
1. een delirium omschrijven aan de hand van de DSM-5 criteria;
Delier = psycho-organische stoornis
Oorzaak = lichamelijk, disbalans in lijf
Verschijnselen zijn psychisch, maar basis is lichamelijke oorzaak.
Delier volgens DSM-5:
A. Stoornis in het bewustzijn (verminderd besef van zichzelf en omgeving) en de aandacht
(verminderd vermogen aandacht te sturen en richten)
B. Stoornis ontwikkelt zich in korte tijd (meestal binnen uren of dagen), betreft verandering in
premorbide niveau van bewustzijn en aandacht, en heeft de neiging in de loop van de dag in
ernst te fluctueren
C. Bijkomende stoornis is de cognitieve functies
D. Symptomen van criteria A t/m C kunnen niet worden verklaard door een ander al bestaande
neurocognitieve stoornis
E. Aanwijzing vanuit anamnese, lichamelijk onderzoek of laboratoriumuitslagen dat de stoornis
het directe pathofysiologische gevolg is van een somatische aandoening.
2. symptomen van een delirium noemen;
Twee kernfactoren bij delier:
- Bewustzijn: waar ben ik, wie ben ik, etc.
- Aandacht: moeilijk een verhaal te volgen, etc.
Klachten ernstiger in ochtend en avond
Somatische verschijnselen:
- Incontinentie voor urine en faeces
- Tremoren
- Tachycardy
- Hypertensie
- Verhoogde transpiratie
- Vergrote pupillen
Stemmingsverschijnselen:
- Agressie
- Angst
- Radeloosheid
- Vijandigheid
- Somberheid
- Euforie (zeldzaam)
- Meestal angstige of dysfore stemming
,3. methoden van diagnostisch onderzoek benoemen;
Meetingen uitgevoerd via:
- DOS (delirium observation screening)
- CAM (confusion assessment method)
- NCS (neechman confusion scale)
DOS meest gebruikt - Regelmatig DOS’sen in het begin -> herken je delier sneller
Waarom delier vaak onderdiagnostiek?
- Lijkt op depressie/dementie
- “hoort bij ouderdom” – verkeerd geinterpreteerd
- Onvoldoende kennis van normale veroudering en delier
- Neiging om logische verklaring van gedrag te zoeken
- Gedrag toeschrijven op gedrag patient
4. de belangrijkste mogelijke oorzaken en risicofactoren van een delier noemen;
Exacte oorzaak nog onduidelijk. Veel verschillende aspecten kunnen leiden tot delier
Twee hypothesen:
- Neurotransmittershypothese
Neurotransmittersbalans is ontregeld. O.a. een verhoogde spiegel van dopamine, noradrenaline,
glutamaat. Tekort aan neurotransmitter acetylcholine.
, - Ontstekingshypothese
Aanwezigheid van cytokines in de hersenen: stoffen die in de ontstekingsstofwisseling betrokken zijn
5. het werkingsmechanisme van een delier beschrijven;
Samenspel van twee factoren:
1. Predisponerende factoren (risicofactoren)
Cognitieve problemen/geheugenstoornis/zintuigelijke stoornis
Langdurig gebruik alcohol/opoïden
Leeftijd > 70
Eerder doorgemaakt delier
TIA, depressie
Andere somatische ziekte, etc.
2. Precipiterende (uitlokkende) factoren:
Polyfarmacie,
Operatie/trauma
Acute opname in ZH
Infectie
Insult, CVA, etc.
6. de incidentie en prevalentie van het delier aangeven;
Incidentie/prevalentie:
- 10-40% bij opgenomen ouderen op chirurgische/interne afdeling
- 50-80% op IC
- 35% v.d. mensen bij opname in verpleeghuid
- 8,2% v.d. mensen in verzorgingstehuis
7. het beloop en prognose beschrijven voor het delier;
Beloop:
- Delier ontstaat acuut
- Fluctuatie van verschijnselen: overdag meer helder, ’s ochtends/’s avonds ergere klachten
- (meestal) spontaan herstel binnen dagen/weken
- Patiënt heeft geen ziektebesef/ervaart zichzelf niet als ziek
Prognose:
- Korte termijn gevolgen:
o Door delier missen dat er somatisch iets mis is
o Risicogedrag van patiënt beïnvloed prognose (vallen, lijnen, uittrekken)
o Delier belemmert somatische behandeling en herstel
o Lijden patiënt
- Lange termijn gevolgen:
o Verhoogde overlijdenskans
o Langere opnameduur
o Meer somatische aandoeningen
o Afname zelfmanagement
o Onvoldoende cognitief herstel = toename cognitieve achteruitgang (ontwikkelend
dementie)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper margotvandem. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,00. Je zit daarna nergens aan vast.