Case uitwerking
Denken en Doen: casus 4
- Instelling
- Maastricht University (UM)
Denken en Doen: casus 4
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
VolgenVoorbeeld van de inhoud
Casus 4 - Langzaam afgleidenLeerdoelen
1. Geheugen
a. Neurobiologie
b. Neuropsychologie
2. Alzheimer
a. Pathofysiologie
b. Epidemiologie + vasculaire dementie
c. Beloop
d. Symptomen
e. Risicofactoren
f. DD
g. Diagnostiek
h. Prognose
i. Behandeling
3. Link depressie en dementie
4. Afgrenzing tussen normale veroudering en dementie
5. Schalen en testen voor vaststellen van een cognitieve stoornis
1. Geheugen
Neurobiologie: gewenning, facilitatie, fysiologie, cel gewijs hoe het werkt.
Neuropsychologie: soort geheugens, functiegewijs
Een mens kan allerlei soorten zaken onthouden, niet alleen teksten, maar ook beelden,
kleuren, geluiden en zelfs geuren en gevoelens. Om iets beter te kunnen onthouden wordt
soms een ezelsbruggetje gebruikt. Om niet te vergeten dat er nog iets gedaan moet worden,
wordt er soms een knoop in de zakdoek gelegd.
Vormen van geheugen
Er kunnen verschillende vormen van geheugen worden onderscheiden. Eigenlijk is er sprake
van twee verschillende soorten indelingen. De eerste en meest bekende indeling is
gebaseerd op het aspect tijd of duur (zintuiglijk, kortetermijn- en langetermijngeheugen). Een
tweede indeling is gebaseerd op het aspect beleving, namelijk of het geheugen expliciet
(ook wel bewust) of impliciet (onbewust) is. De aan deze twee indelingen ontleende
deelvormen worden hieronder kort besproken.
Sensorisch geheugen: enorm kort, naklank, als je een liedje hoort kun je het nog na
neuriën, maar is eigenlijk na een paar seconden alweer verdwenen.
Zintuiglijk geheugen
Het zintuiglijke of sensorische geheugen is als het ware een verlenging van de zintuigen.
Het is qua duur zeer beperkt en duurt maar enkele seconden. Er wordt zowel van het
bewustzijn, als het onderbewustzijn gebruikgemaakt van dit kortstondige geheugen. Zo
hebben mensen in meer of mindere mate ook een bepaalde ‘alertheid’, die eveneens bewust
en en onbewust geschiedt. De klanken van de woorden in een gesprek bijvoorbeeld kunnen
worden samengevoegd tot klankenreeksen, maar nog niet tot woorden. De auditieve variant
heet het echoïsche geheugen (klankspoort), de visuele variant het iconische geheugen
(beeldspoor).
,Kortetermijngeheugen: prefrontale cortex is hierbij betrokken.
Het kortetermijngeheugen is het geheugen voor informatie die op dit moment en voor korte
tijd wordt onthouden. Het heeft een kleine capaciteit. Een goed voorbeeld is het onthouden
van een boodschappenlijstje. Soms gebruikt men hiervoor ook wel de term werkgeheugen.
Het werkgeheugen is echter dynamischer en omvat onder andere ook het vermogen
bepaalde bewerkingen toe te passen op de opgeslagen informatie. Het is mogelijk om
ongeveer 7 items te onthouden in het kortetermijngeheugen. Echter, deze 7 items zijn wel uit
te breiden, dit wordt chunking genoemd. Zo is het mogelijk dat twee items een zin vormen
of dat men een ezelsbruggetje kan gebruiken, zoals een acroniem.
Er bestaan verschillende opvattingen over de aard omtrent de werking van het
kortetermijngeheugen.
● Stadiummodel: een bekende theorie is die van Atkinson en Shiffrin die het
kortetermijngeheugen beschouwden als een stadium, of tijdelijke opslagplaats van
nieuwe informatie waarop de aandacht is gericht. Als informatie afkomstig is van
zintuigen maar lang genoeg wordt vastgehouden (bijvoorbeeld door herhaling) vindt
er automatisch transport plaats naar het langetermijngeheugen. Als dit niet gebeurt
vindt er een verval (decay) plaats van de tijdelijke opgeslagen informatie. Er is echter
ook een bewijs gevonden dat neurologische patiënten met een defect
kortetermijngeheugen soms nog wel informatie in het langetermijngeheugen kunnen
opslaan (ook het omgekeerde beeld komt voor). Kennelijk is opslag in het
voorportaal van het kortetermijngeheugen, zoals omschreven door Atkinson en
Shiffrin, niet altijd vereist om informatie in het langetermijngeheugen op te slaan. De
neuropsychologie heeft echt wél aannemelijk gemaakt dat aan de processen van het
kortetermijn- en langetermijngeheugen verschillende mechanisme in de hersenen ten
grondslag liggen.
●
Verwerkingsniveaus:
Craik en Lockhart
toonden aan dat
oppervlakkige
verwerking van
woorden leidde tot
slechter
onthouden, dan diepe verwerking van hun woorden. Hun theorie van
verwerkingsniveaus stelt dat onthouden niet alleen een kwestie van lang genoeg
vasthouden in het kortetermijngeheugen is. Onthouden is ook het creëren van codes
waardoor er makkelijker een brug wordt geslagen naar reeds verworden.
● Werkgeheugen: het kortetermijngeheugen kan ook worden opgevat als
werkgeheugen. Het begrip werkgeheugen heeft echter ruimere implicaties. Het kan
allereerst nieuwe informatie die afkomstig is van de zintuigen een tijdje vasthouden
(zoals in het stadiummodel). Daarnaast kan het ook oude informatie bevatten die in
het langetermijngeheugen is opgeslagen, maar die tijdelijk ‘van binnen uit’ wordt
geactiveerd, zoals een beeld van een vroegere vakantie dat wij ons even ‘voor de
geest’ halen. Ook kunnen we in het werkgeheugen tijdelijk getallen opslaan om daar
iets mee te doen, zoals een telefoonnummer draaien of een berekening uitvoeren.
Processen in het werkgeheugen zijn dus niet passief, maar worden gecontroleerd
, door actieve bewuste controlemechanismen in de hersenen. ER zijn aanwijzingen
dat er twee vormen van kortetermijngeheugen (of werkgeheugen) bestaan, namelijk
een verbaal werkgeheugen (bijvoorbeeld het onthouden van gesproken cijfers, letters
of woorden) en een visueel-spatieel werkgeheugen (bijvoorbeeld, het onthouden of
zich voorstellen van figuren):
● Kortetermijngeheugen als activatie van neurale representaties: het
kortetermijngeheugen kan gezien worden als een tijdelijke activatie van dezelfde
netwerken in de hersenen die betrokken zijn bij het langetermijngeheugen. In het
langetermijngeheugen verkeren de hier opgeslagen representaties echter in
passieve staat. Volgens deze theorie is het onderscheid tussen korte- en
langetermijngeheugen vooral functioneel van aard, dat wil zeggen bepaald door de
toestand waarin onze hersenen verkeren. Deze theorie lijkt ook goed aan te sluiten
bij de theorie van het werkgeheugen.
● Stoornissen van het kortetermijngeheugen: stoornissen van het
kortetermijngeheugen blijken soms specifiek te zijn voor het soort materiaal dat meot
worden onthouden. De ene patiënt heeft moeite met het voor korte tijd onthouden
van visueel-ruimtelijke voorstellingen, de andere met het onthouden of nazeggen van
een lijstje met gesproken woorden of namen. 12
Langetermijngeheugen
Mediale temporale kwab: Hippocampus, cortex zijn betrokken bij de vorming van het
langetermijngeheugen. Ze ontvangen een input vanuit de associatiecortex.
Het bereikt eerst deze drie stukken voordat het de hippocampus bereikt.
Belangrijke baan hier is de fornix. → naar de hypothalamus (halve circuit van
papez). Vanuit de thalamus en de hippocampus kan de informatie voor eeuwig worden
opgeslagen in de nieuwe cortex, via efferente banen.
Het langetermijngeheugen is het geheugen voor informatie die permanent in de hersenen is
opgeslagen, maar die niet altijd bewust wordt ervaren. Het heeft een zeer grote capaciteit.
Ook kennis en vaardigheden worden tot het langetermijngeheugen gerekend. Hierbij worden
doorgaans de volgende drie processen onderscheiden.
● Opslaan: als de informatie in het kortetermijngeheugen maar vaak genoeg wordt
herhaald (of lang genoeg wordt bewaard), wordt deze naar het permanente of
langetermijngeheugen overgebracht. Dit proces noemt men consolidatie. De vorm
waarin deze informatie wordt opgeslagen noemt men ook wel kennis of
representatie.
● Vasthouden: informatie of kennis die op deze manier is opgeslagen blijft zeer lang
bewaard. Geheugenindrukken kunnen echter wel vervagen, waardoor de informatie
moeilijker toegankelijk is. Vergeten is het proces waardoor informatie in het
geheugen verloren gaat, of niet meer teruggevonden kan worden. Ook kan oude
kennen overgeschreven worden door nieuwe kennis. Dit noemt men interferentie. Bij
beschadiging of aftakeling van de hersenen (zoals bij dementie) treedt echter het
omgekeerde op: recente informatie wordt niet opgeslagen/onthouden, terwijl van
oudsher geautomatiseerde handeling en lang geleden geleerde gegevens nog
beschikbaar blijven.
1 Warrington, E.K. & Shallice, T. (1969). The selective impairment of auditory verbal short-term memory. Brain,
92, 885-896
2 Bigot, L.C.T., Kohnstamm, Ph.,& Palland, B,G, (1948). Leerboek de psychologie (2de druk).
Groningen/Batavia: J.B. Wolters’ Uitgeversmaatschappij N.V.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dlcdejong. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 84866 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen