Week 2 – Voetbalgeweld vanuit strafrechtelijk perspectief
Literatuur
J.M. ten Voorde, “Openlijke geweldpleging”, in: C.P.M. Cleiren, J.H. Crijns, M.J.M.
Verpalen (red.), Tekst en commentaar strafrecht, Deventer: Kluwer, commentaar op
artikel 141 Sr (via Kluwer Navigator of Rechtsorde)
J.M. ten Voorde, “Medeplichtigheid tot geweldpleging”, in: C.P.M. Cleiren, J.H. Crijns,
M.J.M. Verpalen (red.), Tekst en commentaar strafrecht, Deventer: Kluwer, commentaar
op artikel 141a Sr (via Kluwer Navigator of Rechtsorde)
B.F. Keulen, “Prutswetgeving”, in: P.H.P.H.M.C. van Kempen e.a. (red.), Levend
strafrecht. Strafrechtelijke vernieuwingen in een maatschappelijke context. Liber
amicorum Ybo Buruma, Deventer: Kluwer 2011, p. 329-334 (via Blackboard)
Rechtspraak
HR 9 oktober 1990, NJ 1991, 30 m.nt. ’t Hart
HR 16 november 2004, LJN AR3230
HR 20 juni 2006, NJ 2006, 381
HR 8 februari 2011, NJ 2011, 82
HR 12 juli 2011, NJ 2011, 380
Wetsgeschiedenis
Kamerstukken II 1999/98, 26519, 1
Kamerstukken II 1999/98, 26519, 3
Werkgroepopdracht
Opdracht I
Lees onderstaande casus
Benno, Dick en Gino maken deel uit van de ‘harde kern’ van de supporters van de
voetbalclub, Ubbenberg United (UU), die in de Nederlandse eredivisie speelt. Voorafgaand
aan iedere thuiswedstrijd ontmoeten zij de andere leden van de harde kern in het
supportershome, dat naast het stadion ligt. Zo ook op de zondagmiddag waarop aartsvijand,
FC Voorst (FCV) op bezoek komt. In de weken voorafgaand aan deze wedstrijd heerst er een
zeer gespannen sfeer tussen de supportersgroepen van beide clubs. De politie heeft vanuit
beide supportersgroepen signalen opgevangen dat het na afloop van de wedstrijd tot
ongeregeldheden zal komen.
Enkele dagen voor de wedstrijd legt de burgemeester Gino een gebiedsverbod voor de duur
van een maand op. Het verbod betreft het gebied van enkele kilometers rondom het stadion.
Gino wordt door de autoriteiten beschouwd als een leidende figuur binnen de harde kern en
medeverantwoordelijk gehouden voor twee gevechten met de politie waar de harde kern de
afgelopen twee jaar bij betrokken is geweest. Deze zaken zijn voorgelegd aan de officier van
justitie, maar deze meent dat er (vooralsnog) onvoldoende bewijs is om tot vervolging over te
gaan. De burgemeester oordeelt echter op basis van de beschikbare informatie dat de
afwezigheid van Gino bij de wedstrijd de kans op ongeregeldheden zou kunnen verminderen.
Ook heeft Gino zich in het stadion agressief gedragen jegens mede-supporters en stewards.
,Het vermoeden van de autoriteiten klopt. Enkele leden van de harde kern van UU, onder wie
Benno en Gino, bespreken in het supportershome dat zij na afloop van de wedstrijd de
supporters van FCV een lesje zullen leren voor hun provocaties van de afgelopen weken.
Dick heeft de afgelopen wedstrijden de route die de supporters van FCV in het verleden
volgden grondig bestudeerd: de supporters van FCV kunnen het best na de wedstrijd
aangevallen worden als zij op een brug lopen richting de trein. Hij sms’t deze informatie naar
Benno en Gino.
De harde kern van UU neemt plaats in het vak van het stadion dat voor hen is gereserveerd.
De wedstrijd verloopt niet naar wens en de frustratie van de harde kern uit zich in
beledigende en discriminerende spreekkoren aan het adres van de keeper van de tegenpartij.
Voorts wordt in het vak van de harde kern van UU een aantal plastic stoelen vernield. Naar
aanleiding van deze voorvallen besluiten stewards enkele leden van de harde kern uit het
stadion te verwijden om de rust te laten terugkeren in het vak. Voor de stewards is niet
duidelijk welke personen zich daadwerkelijk hebben misdragen, maar zij pikken er enkele
personen uit van wie zij weten dat deze vast tot de harde kern behoren. Ook Dick wordt uit
het vak gehaald en uit het stadion verwijderd. De stewards waarschuwen hem dat over deze
voorvallen het laatste woord nog niet is gesproken en dat zij de incidenten aan UU en de
KNVB zullen doorgeven. Ze verzoeken hem naar huis te gaan, wat Dick doet om verdere
problemen te voorkomen.
Na afloop van de wedstrijd gaan de overgebleven leden van de harde kern naar het
supportershome, waar zij de wedstrijd nabespreken. Op het moment dat de FCV-supporters
zich naar de trein begeven, stormen - zoals afgesproken – Benno, Gino en 50 andere leden
van de harde kern uit het supportershome als één man af op het cordon ME dat de FCV-
supporters afschermt. De UU supporters roepen hierbij opjuttende en agressieve leuzen en
vernielen diverse vuilnisbakken en ander straatmeubilair. Er ontstaat een massale vechtpartij.
Vijf leden van de ME raken licht gewond, één lid van de ME houdt zwaar lichamelijk letsel
over aan het gevecht.
De camera’s in en rond het stadion en het supportershome hebben de loop van de gehele
middag vastgelegd. Uit deze beelden blijkt dat zowel Benno als Gino zich in de groep bevond
die op de ME afstormde. Uit de beelden van het gevecht kan niet opgemaakt worden wie
welke geweldshandelingen heeft verricht, omdat de supporters sjaals en maskers dragen. Wel
staat vast dat Gino de klap uitdeelde die zwaar lichamelijk letsel bij de ME-er veroorzaakte.
Voorts kan worden vastgesteld dat Gino niet alleen op de ME afstormde, maar ook dat hij
zich met een stadionverbod in het supportershome bevond na de wedstrijd – hetgeen in strijd
is met de regels van het supportershome.
Enkele dagen na de ongeregeldheden komen vertegenwoordigers van het OM, de gemeente
Ubbenberg, de KNVB en Ubbenbergen United bijeen. De partijen zijn het erover eens dat het
gedrag van de harde kern van UU een ernstig probleem is dat op korte termijn zo effectief
mogelijk moet worden bestreden om verdere ongeregeldheden te voorkomen. Zij bespreken
de mogelijkheden om supporters civielrechtelijk, bestuursrechtelijk en strafrechtelijk “aan te
pakken”.
Vraag 1
Ten behoeve van het overleg tussen OM, de gemeente, de KNVB en de voetbalclub
wordt u gevraagd te inventariseren welke maatregelen getroffen kunnen worden om de
relschoppers in de casus “aan te pakken”. Het gaat om een beknopt overzicht van de
maatregelen die het privaatrecht, bestuursrecht en strafrecht in dit geval bieden. Het is
dus niet nodig om sluitend te beredeneren of aan alle juridische voorwaarden is
voldaan.
, WG antwoorden:
Privaatrecht: schadevergoeding op grond van o.d 6:162 BW (je moet dan wel de partij zijn
die de schade heeft geleden, dus van wie zijn de kapot gemaakte spullen etc?) Het gaat hier
om persoonlijke aansprakelijkheid. Diegene heeft het zelf veroorzaakt. Ook
groepsaansprakelijkheid is een mogelijkheid, art. 6:166 BW. Het gaat er hier om dat je je niet
van de situatie hebt gedistantieerd. Leden van een groep aanspreken van wie vast staat dat ze
de schade niet hebben veroorzaakt. Dit is een afwijking van de hoofdregel. KNVB valt er ook
onder, op het moment een kaartje wordt verkocht ontstaat er een contractuele relatie. Hierin
zijn algemene voorwaarden opgenomen. Voetbalclub heeft bevoegdheden aan zichzelf
toegekend, maar in algemene voorwaarden zijn ook bevoegdheden toegekend aan een derde
partij zoals de KNVB. In de algemene voorwaarden kunnen ook allerlei maatregelen staan
wanneer er een ‘overtreding’ plaatsvindt, zoals een stadiumverbod.
Privaatrecht gaat over onrechtmatige daad recht en contractenrecht, ze komen beide terug.
Bestuursrecht: Kernartikel waar je je bevoegdheden op kan baseren, art. 172a Gemeentewet.
Gebiedsontzegging, meldingsplicht of groepsverbod opleggen, indien voldaan is aan de in dit
artikel genoemde voorwaarden. (herhaaldelijk of groepsgewijs openbare orde verstoord
hebben, een leidende rol hebben gehoord hierin, ernstige vrees bestaan voor verdere
verstoring van de openbare orde). Art. 172a Gemeentewet belangrijk! Dit is de kern.
(eventueel bestuurlijke boete?)
Strafrecht: Vervolgen op basis van openlijke geweldpleging, art. 141/141a (voorbereiding
openlijke geweldpleging)Sr. OvJ beslist over het al dan niet vervolgen. Een gevangenisstraf
en een geldboete kunnen worden opgelegd. Gevangenisstraf van een jaar, dan bijzondere
voorwaarden mogelijk, art. 15a lid 3 sub 2 en 3 Sr (zoals gebiedsontzegging). Bij een
veroordeling kan ook een afzonderlijke vrijheidsbeperkende maatregel worden opgelegd, art.
38v Sr. (zoals gebiedsverbod, contactverbod of meldplicht). In afwachting van de
veroordeling kunnen ook dwangmiddelen worden toegepast, zoals voorlopige hechtenis, art.
67a Sv jo 141 Sr. Duurt namelijk lang voordat er een rechter bij betrokken is. (soort van
voorlopige voorziening, omdat je er NU iets aan wil doen). Aan schorsing van voorlopige
hechtenis, art. 80 Sv kunnen bijzondere voorwaarden worden verbonden, zoals
stadiumverbod of meldplicht. OvJ kan dit doen zonder tussenkomst van de rechter art. 509 hh
Sv. Voor de veroordeling kunnen er dus al maatregelen worden opgelegd. (NB; gewone
mishandeling zou eventueel ook nog kunnen, of vernieling)
Thuis antwoorden:
Het Privaatrecht: kan maatregelen nemen, waardoor er geen plaats meer is voor de
relschoppers in het stadium. Geen kaarten meer verkopen aan hen. Ook kun je
schadevergoeding vorderen voor de onrechtmatige daad.
Het Bestuursrecht: Kan specifieke maatregelen nemen zoals; verwijderbevelen,
stadiongeboden, gedragsaanwijzingen. Via een APV kan het ook verwijderbevelen opleggen
of algemene bepalingen tegen hinder. Nog meer mogelijkheden zoals, preventief fouilleren,
preventief aanhouden, cameratoezicht etc.
Het Strafrecht: Vervolgen op basis van openlijke geweldpleging, art. 141/141a Sr, en dan
meer aandacht voor gedragsbeïnvloeding, zoals naast sancties ook gedragsaanwijzing door
officier van justitie.( ook vervolgen op basis van medeplichtigheid van openlijke
geweldpleging zie art. 141a Sr.)