Direct effect
- Verticaal: burger tegen de staat
- Horizontaal: burger tegen burger
Verticaal
Van Gend en Loos: een verdrag heeft directe werking in alle nationale rechtbanken, mits er is
voldaan aan twee voorwaarden: voldoende duidelijk en onvoorwaardelijk.
Van Duyn: een richtlijn heeft directe werking in alle nationale rechtbanken, mits er is voldaan
aan twee voorwaarden: voldoende duidelijk en onvoorwaardelijk.
Adeneler: wil een richtlijn directe werking hebben, dan moet de implementatietermijn zijn
verstreken en de richtlijn op een onjuiste manier zijn omgezet.
Marshall: richtlijnen hebben geen horizontale werking, slechts een verticale werking. Staten
zijn altijd gebonden aan richtlijnen, zelfs als ze niet optreden in hun publieke hoedanigheid.
Foster: organisaties en bedrijven die onderdeel zijn van de overheid vallen ook onder het
begrip staat en daar kan je als burger tegen procederen. Er is dan sprake van een verticale
verhouding en in die verhouding heeft de richtlijn directe werking. Er is een aantal elementen
waar aan moet zijn voldaan:
(1) Staatscontrole
(2) Bijzondere bevoegdheden
(3) Diensten van openbaar belang
Voldoende duidelijk: duidelijk welk recht er wordt gecreëerd en zo duidelijk dat een rechter
dat in een concrete zaak kan toepassen.
Onvoorwaardelijk: zonder de mogelijkheid voor de lidstaten om naar eigen interpretatie
uitvoeringshandelingen (maatregelen) te nemen.
Horizontaal
Defrenne: een verdrag heeft horizontale directe werking. De rechtbank mag de
terugwerkende kracht van direct effect zowel verticaal als horizontaal inperken.
Algemene beginselen
Mangold: het Hof leek een soort horizontale rechtstreekse werking toe te kennen aan een
algemeen beginsel van het EU-recht.
Kucukdeveci: de non-discriminatie richtlijn is de belichaming van het algemene
gelijkheidsbeginsel en daarom is het algemene gelijkheidsbeginsel zowel verticaal als
horizontaal effectief.
Incidental direct effect
Arcor: het is mogelijk om als private partij een richtlijn tegen de staat in de roepen en
daarmee indirect een andere private partij in het nadeel te stellen. Bijvoorbeeld om via de
gemeente een vergunning van een andere burger in te laten trekken. Je spant dan geen zaak
, aan tegen de individu, maar tegen de gemeente die de vergunning heeft verleend. Je kan
namelijk wel tegen de gemeente een richtlijn inroepen.
Interpretative obligation
De ‘interpretative obligation’ houdt in dat nationaal recht moet worden geïnterpreteerd in het
licht van het EU recht. Dit interpreteren mag niet verder gaan dan contra legem.
Marleasing: het nationale recht moet zoveel mogelijk (‘as far as possible’) een richtlijn
conforme interpretatie aanhouden.
Adeneler: er geldt een ‘no step back’ verplichting voor staten: tussen het aannemen van de
richtlijn en de implementatietermijn heeft de richtlijn geen direct effect dus lidstaten hoeven
dan in principe niets met de richtlijn te doen, maar ze mogen ook geen maatregelen nemen om
de situatie te verergeren.
Von Colson: het feit dat de staat een ‘interpretative obligation’ heeft betekent niet dat de
richtlijn of ander EU recht direct effect heeft.
Kolpinghaus Nijmegen: interpretatie mag geen nieuwe of extra strafrechtelijke
aansprakelijkheid in het leven roepen. Dit zou in strijd zijn met de rechtszekerheid en het
principe van niet terugwerkende kracht.
Principle of effectiveness
In beginsel heeft elke lidstaat autonomie ten opzichte van het toepassen van hun eigen
procedurele regels.
Rewe Zentralfinanz: deze procedurele autonomie is niet onbegrensd en er liggen twee
beginselen aan ten grondslag.
(1) Equivalence (gelijkwaardigheidsbeginsel): het moet niet moeilijker zijn om Unierecht af
te dwingen dan om nationaal recht in te roepen.
(2) Effectiveness (doeltreffendheidsbeginsel): nationale procedure regels die het moeilijk
maken om de effectiviteit van EU recht te beschermen opzij moeten worden gezet. Dus de
nationale regels die in strijd zijn met effectiviteit moeten opzij worden gezet.
Factortame: de nationale rechter kan nationaal recht aan de kant zetten als dit de effectiviteit
van Unierecht beschermd. Mocht het zo zijn dat op basis van nationaal recht geen voorlopige
voorziening opgelegd kan worden, maar dit wel nodig is op basis van de effectiviteit van
Unierecht, dan kan nationaal recht dus aan de kant gezet worden.
Simmenthal: iedere rechter moet Unierecht boven de nationale wet plaatsen. De rechters
moeten al het mogelijke doen om effectiviteit te verzekeren.
State liability
Francovich: als een lidstaat het Unierecht overtreedt en daardoor leed is veroorzaakt, dan is
een lidstaat hier zelf verantwoordelijk voor en kan de lidstaat aansprakelijk gesteld worden
voor de schade.
Brasserie du Pecheur: de geleden schade moet voldoende ernstig zijn, voordat een staat
aansprakelijk kan worden gesteld:
(1) De geschonden rechtsregel strekt ertoe aan particulieren rechten toe te kennen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Kieb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.