Strategisch management M5.1
(college 1) -Deel 1: hoofdstukken 1, 2, 3
Model voor strategieformulering
Besluitvorming: niveaus/ gebieden van
Operationeel Organisationeel of tactisch Strategisch
Interne afstemming; Structurering; Externe afstemming:
Processen, inzet personeel Organisatie-indeling o pro- of reactie op
etc. (FPGM) , configuratie ontwikkelingen in
De dagelijkse besluiten (Mintzberg) etc. de omgeving;
Middellange besluiten contextueel =
macro en
transactioneel =
meso
Besluiten voor lange
termijn
= DRAAIBOEK
Scenario = HET SCHETSEN VAN EEN BEELD OF BEELDEN; PLAATJE
= IN SCÈNE GEZET
= VERANDERT DE PLOT, VERANDERT HET SLOT
= INSCHATTEN VAN DE MOGELIJKE TOEKOMST
Deel 1 De basis
Deel 2 Scenariotraject voorbereiden
Deel 3 Scenario’s ontwikkelen
Deel 4 Scenario’s toepassen
Deel 5 Scenariotraject borgen
www.stuvia.nl
@ LauraStudie
,De toekomst bekeken vanuit vijf invalshoeken (hoofdstuk 1)
1. Tijd
Als we met elkaar in gesprek gaan over de toekomst dan doen we dat in relatie tot tijd. Er is een groot verschil of we praten
over zaken die mogelijk over drie maanden, vijfjaar of juist over twintig jaar plaatsvinden. Het tijdsverschil bepaalt namelijk
voor een groot deel hoe we de mate van veranderingen onzekerheid schatten.
a. Onderscheid
i. Nabij-middellange-verre toekomst toename onzekere variabelen
ii. Het “tijdsgewricht”
2. Relevantie
a. Welke context (denkkader);
i. Algemeen - specifiek
ii. Markt, branche, niche
iii. Privé- publiek
En de combinatie
www.stuvia.nl
@ LauraStudie
,3. Verandering
Als je een willekeurige toekomstige gebeurtenis bedenkt en je zet die af tegen het heden dan
kun je het verschil bepalen. Het verschil is een bepaalde mate van ontwikkeling van de gebeurtenis, een fenomeen. Wij
onderscheiden drie categorieën van verandering: trends, geleidelijke en abrupte discontinuïteiten.
a. Trends
Trends vormen de basis van scenario's. Ze komen in alle scenario's voor, de uitwerking binnen de scenario's kan
echter verschillen. Het herkennen van trends en het overzien hoe ze mogelijk uitwerken (op de maatschappij,
economie, enz.), is dan ook een uiterst belangrijke vaardigheid. Een trend definiëren wij als volgt:
Trend: een constant patroon dat ontstaat als een lange termijn van data in beschouwing wordt genomen.
Een constant patroon is bijvoorbeeld een (sterke) groei of daling. Ook kan een constant patroon
bestaan uit een bepaalde cyclus die zich continu herhaalt.
Hoe je lange termijn definieert, is afhankelijk van de soort ontwikkeling (technologische,
maatschappelijke, economische) . Bij heel lange perioden hebben we het over megatrends.
Een uitspraak doen over de nabije toekomst waarbij je voldoende informatie hebt vanuit het verleden
is vaak redelijk zeker. Echter, hoe verder er wordt vooruitgekeken, hoe onzekerder de uitspraak wordt.
Bij trends wordt er dan gebruik gemaakt van een verwachte, minimale en maximale trendlijn om een
mogelijke spreiding aan te geven.
Voorbeelden van trends voor de komende tien jaar:
- Technologie dendert door;
- Globalisering neemt alsmaar toe;
- De gemiddelde leeftijd waarop mensen kinderen krijgen, neemt toe;
- Aankopen via internet nemen toe.
Marketeers focussen regelmatig op trends. Dit omdat de ontwikkeling van een nieuw
product meer succesvol zal zijn als ze deze in lijn kunnen brengen met een sterke
trend.
www.stuvia.nl
@ LauraStudie
,b. Discontinuïteiten
Vanuit de wiskunde is een discontinuïteit een bekend verschijnsel. Dit betekent dat
een functie, eventueel plotseling, een breuk vertoont. Bij scenario's kun je ook
spreken over discontinuïteit in de vorm van een trendbreuk. Wij kaderen het als
volgt:
Discontinuïteit: een, mogelijk onueriuachte, tijdelijke of permanente, breuk in een
dominante conditie/trend in een systeem.
Met een systeem (zoals in voorgaande definitie) bedoelen we: de
maatschappij, de organisatie enzovoort.
Wat belangrijk is bij het denken in discontinuïteiten is datje kijkt naar de lange
termijn: een dominante conditie/trend.
Discontinuïteiten zijn dus vanuit scenario's gezien breuken in bepaalde trends, en
hebben altijd een paradigmaverschuiving ( = een ontwikkeling in de wetenschap die
leidt tot een dramatisch ander beeld van hoe de werkelijkheid in elkaar zit) tot
gevolg.
Wat betreft discontinuïteiten kun je twee vormen onderscheiden: abrupte en
geleidelijke.
- Abrupte discontinuïteit (wildcard - herstel duurt lang)
Abrupte discontinuïteiten worden ook wel wildcards genoemd. Hoewel we
beide termen in dit boek door elkaar gebruiken, is het belangrijk te
vermelden dat de definitie van wildcards in de wereld van scenario's niet
altijd even eenduidig is. Wij kaderen de definitie als volgt:
Abrupte discontinuïteit: een discontinuïteit die zeer plotseling optreedt. Dit
gebeurt zo snel dat het systeem niet meer kan stabiliseren.
Om te weten of je een bepaalde gebeurtenis kunt categoriseren als een
wildcard dien je de volgende twee vragen positief te kunnen beantwoorden:
1. Heeft het een dramatische impact op een bepaald systeem (organisatie,
maatschappij, persoonlijk enz.) met grote, brede en soms fundamentele
gevolgen?
2. Gaat de ontwikkeling zo snel dat het systeem niet kan stabiliseren en
instabiel raakt (er is geen tijd om erop in te kunnen spelen)?
Voorbeeld van abrupte discontinuïteiten:
- Postcode loterij prijs valt in modaal dorp
- Stroomstoring
- Aanslag
- Rampen
www.stuvia.nl
@ LauraStudie
, - Geleidelijke discontinuïteit (early warning signal)
Een geleidelijke discontinuïteit wordt ook wel een (early) warning signal
genoemd. Ook de definitie van early warning signals is in de wereld van
scenario's niet altijd even eenduidig. Wij kaderen de definitie als volgt:
Geleidelijke discontinuïteit: een discontinuïteit waarbij de uerschuiuing van
een paradigma naar een ander paradigma geleidelijk uerloopt.
Geleidelijke discontinuïteiten worden ook wel slow-changlng phenomenons
genoemd.
Het verschil tussen een warning signal en een wildcard is dat een wildcard
plotseling resulteert in een paradigmaverschuiving, een soort van aan-
uitschakelaar, en dat bij een warning signal de verschuiving geleidelijk, dus
waarneembaar, verloopt. Op een warning signal kun je dan ook over het
algemeen inspelen, misschien zelfs wel op zo'n manier dat het verloop ervan
verandert.
Voorbeelden van geleidelijke discontinuïteiten zijn een verschuiving van:
- Kolen-olietijdperk naar opwekking duurzame energie;
- Leren gebaseerd op boeken naar online leren;
- Open markt naar een gesloten markt.
- Draaitelefoon, toetstelefoon, touchscreen
- Pc-laptop-tablet-telefoon
- Muziek’dragers’
- pinpas-mobiel-irisherkenning(?)
- Cascade Discontinuïteiten Set (CDS)
Bijvoorbeeld crisis 2008-2012/13
c. Patronen
De wijze waarop trends en discontinuïteiten elkaar afwisselen kan worden
vastgelegd in een patroon. Twee voorbeelden van patronen zijn hypes en rages.
- Hypes
Een hype spreekt vooral hoop en verlangens uit over de (verre) toekomst.
Het zijn zaken waarvan mensen, gedurende een bepaalde tijd, veel te hoge
verwachtingen van hebben.
Hype: een ontwikkeling waar mensen veel te hoge verwachtingen van
hebben.
Marketingbedrijven sturen van tijd tot tijd graag aan op het kweken van
hypes om nieuwe producten en diensten af te zetten.
www.stuvia.nl
@ LauraStudie