de bronnen, uitgangspunten, doelen en beginselen van het strafprocesrecht toelichten;
Formeel recht (= strafprocesrecht): bevat voorschriften die omschrijven hoe de strafrechtelijke
procedure dient plaats te vinden.
> Regels, instrumenten, bevoegdheden die ervoor zorgen dat het strafbare gedrag wordt
aangepakt.
Bronnen van het strafprocesrecht:
Wetboek van Strafvordering (art. 1 Sv > slechts bij wet in formele zin mag worden
vormgegeven.)
Bijzondere wetten (vb. Opiumwet, Wet Wapens en Munitie, Wegenverkeerswet)
Internationale verdragen (vb. EVRM) en EU-strafrecht (verordeningen en richtlijnen)
Beginselen van behoorlijke procesorde (vertrouwensbeginsel, proportionaliteitsbeginsel)
> voor de verdachte een beschermende werking, beschermen o.a. tegen willekeur.
Rechtspraak
Beleidsregels
Richtlijnen
Aanwijzingen
Uitgangspunten:
Gericht op verwezenlijking van het materiële strafrecht
Recht van de verdachte op een eerlijk proces (art. 6 EVRM)
Verdachte wordt voor onschuldig gehouden, totdat zijn schuld overeenkomstig de wet
door de rechter is vastgesteld (= onschuldpresumptie)
Doelen:
Generale en speciale preventie
Generale preventie: het strafprocesrecht heeft een lerende uitwerking op
burgers in het algemeen.
Speciale preventie: het strafprocesrecht heeft een ‘lerende of zelfs preventieve
werking’ ten aanzien van de persoon van de verdachte.
Rechtsbescherming van de burger tegen de almacht van de staat (OM)
Voorkomen van eigenrichting door burgers
Procedures en bevoegdheden om norm afwijkend gedrag daadwerkelijk aan te pakken
Strafvorderlijke normen geven inhoud aan recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM)
Beginselen van het strafprocesrecht:
Legaliteitsbeginsel (of nulla poena-beginsel): geen straf zonder wet
Recht op een eerlijk proces (art. 6 EVRM)
Beginselen van een behoorlijke procesorde
Onmiddellijkheidsbeginsel
Beginsel van hoor en wederhoor
, de betekenis van het strafvorderlijk legaliteitsbeginsel en de wijze waarop dit beginsel zijn
neerslag vindt in de wet toelichten;
Strafvorderlijk legaliteitsbeginsel (art. 1 Sv): burgers kunnen slechts in overeenstemming met
neergeschreven (gecodificeerde) wetten worden gestraft. ‘Wet’ betekent hier wet in formele zin
(Regering en Staten-Generaal)
Het legaliteitsbeginsel heeft 5 nadere betekenissen:
1. Geen strafbaar feit zonder wet: Slechts gedragingen die wettelijk strafbaar zijn gesteld,
kunnen door de rechter worden bestraft.
2. Geen straf zonder wet: Een burger mag niet worden veroordeeld wanneer zijn gedrag niet
onder een bepaalde wettelijke bepaling valt.
3. Geen terugwerkende kracht: Een burger kan slechts worden veroordeeld voor een
handeling die in strijd is met een wet die op dat moment (van handeling) al in werking is
getreden
4. Geen analogische redeneringen: Het moet duidelijk zijn welke gedragingen strafbaar zijn
en wat de gedragingen precies inhouden. Als de gedraging niet uitdrukkelijk wordt
gesanctioneerd in een wettelijke bepaling, mogen we de gedraging niet ‘creatief’ in deze
bepaling inlezen omdat het er veel op lijkt.
5. Wetten moeten duidelijk genoeg zijn (= Lex certa)
uitleggen waarom het strafprocesrecht enerzijds een instrumenteel karakter heeft en
anderzijds een element van rechtsbescherming in zich draagt;
Het strafprocesrecht heeft 2 functies:
Instrumenteel karakter/functie: belang gemeenschap > gericht op verwezenlijking van
het materiële strafrecht (procedures en bevoegdheden om normafwijkend gedrag
daadwerkelijk aan te pakken). De politie en justitie heeft bepaalde instrumenten en
bevoegdheden om te kunnen opsporen.
Rechtsbescherming: belang van de verdachte > normen = begrenzen van
overheidsmacht (strafvorderlijke normen geven inhoud aan recht op eerlijk proces (art.
6 EVRM))
De wet geeft de grenzen aan voor de mate waarin tijdens de opsporing inbreuk op
grondrechten mag worden gemaakt.
het belang van artikel 3 Politiewet/ art. 141, 142 Sv voor de opsporing toelichten en een
verband leggen met artikel 1 Wetboek van Strafvordering.
In art. 141 en 142 Sv staat wie de opsporingsambtenaren zijn. Alleen opsporingsambtenaren
hebben bevoegdheden gekregen.
In art. 141 Sv staat wie er met de opsporing van strafbare feiten zijn belast.
In art. 142 Sv staat dat buitengewone opsporingsambtenaren met de opsporing van
strafbare feiten zijn belast.
> Taak staat in art. 3 Politiewet: “De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het
bevoegd gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de
daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die
deze behoeven”.
De bevoegdheden van de
opsporingsambtenaren hebben altijd
een wettelijke grondslag nodig (wet
in formele zin) = legaliteitsbeginsel
o.g.v. art. 1 Sv
, Wet maakt onderscheid tussen algemene en bijzondere opsporingsambtenaren
(zie art. 141 sub a en b Sv).
Extra:
We onderscheiden 2 typen strafprocesstelsels:
1. Het accusatoir proces: strijd tussen 2 gelijkwaardige partijen ten overstaan van de rechter
die zich passief opstelt; hij luistert naar partijen, maar gaat niet zelf op zoek naar
bewijsmiddelen of verweren.
2. Het inquisitoir proces: rechter houdt zich actief bezig met waarheidsbevinding, bijv. door
vragen aan de verdachte of getuige te stellen. De partijen zijn nadrukkelijk minder
gelijkwaardig, nu er een beschuldigde (de verdachte) en een vervolgende instantie (het OM)
ten tonele verschijnen.
> In het Nederlandse strafproces zijn de procespartijen NIET gelijkwaardig. De rechter heeft
echter een aantal bevoegdheden om zelfstandig onderzoek verrichten = ‘gematigd
accusatoir’.
de verschillende fasen in het strafproces en de betekenis van het vooronderzoek – het
opsporingsonderzoek en het onderzoek door de rechter-commissaris – voor het strafproces als
geheel toelichten;
Verschillende fasen in het strafproces:
1. Voorbereidend onderzoek/vooronderzoek (art. 132 Sv)
Voordat de strafrecht een strafzaak gaat berechten, vindt er eerst een feitenonderzoek
plaats door opsporingsambtenaren (dus ook OvJ) of onderzoekrechters.
o Omvat met name opsporingsonderzoek (art. 132a Sv) o.l.v. OvJ met
toezichthoudende rol voor de rechter-commissaris.
Opsplitsing in:
Verkennend onderzoek (art. 126gg Sv): heeft als doel te komen tot een beslissing
over het wel of niet starten van opsporing.
Opsporingsonderzoek (art. 132a Sv): onder leiding van een OvJ start een
opsporingsonderzoek.
> uiteindelijke doel is het nemen van strafvorderlijke beslissingen: de OvJ zal naar
aanleiding van de resultaten van het opsporingsonderzoek kunnen besluiten om een
zaak wel of niet aan de rechter voor te leggen (seponeren? Strafbeschikking? Of
dagvaarden? = vervolgingsbeslissing o.g.v. art. 167 en 242 Sv). Tijdens dit onderzoek
wordt bewijsmateriaal verzameld.
OvJ kan vorderen dat onderzoekshandelingen wordt verricht door een rechter-
commissaris (RC) (art. 181 Sv). Deze bijzondere rechter bewaakt de voortgang van het
vooronderzoek en houdt in de gaten of het onderzoek volledig en evenwichtig is. De
RC kan zelf of op verzoek van de OvJ of advocaat onderzoek doen. Ook verdachte kan
verzoek indienen (art. 182 Sv).
Taken RC:
> Toezichthoudende taak op opsporingsonderzoek
(170 lid 2 Sv)
> Zelf onderzoekshandelingen verrichten
> Waken over voortgang van onderzoek (180 lid 1 Sv
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tessaderechtenstudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,50. Je zit daarna nergens aan vast.