Macht
- Culturele macht: is gebaseerd op het aanspreken van de waarden en normen van mensen. Het gaat dan
bijvoorbeeld over de macht van religieuze leiders, de macht van cultuurdragers zoals kunstenaars en schrijvers.
- Sociale macht: is gebaseerd op aanzien dat iemand geniet/gegeven wordt. Het gaat om gevoelens van
verbondenheid. Denk aan een informele leider in een groep.
- Economische macht: is gebaseerd op het kunnen beheren van schaarse goederen en diensten. Voorbeeld is
geld: een werkgever kan besluiten het salaris van iemand te verhogen of verlagen.
- Politiek macht: is gebaseerd op de positie die iemand bekleedt. Als docent heb je politieke macht.
Foucualt en de soorten macht:
- Soevereine macht: over leven en dood
- Disciplinerde macht: onzichtbaar gedrag bepalend
- Biomacht: onzichtbaar gedrag regulerend
Macht en onmacht: Macht en onmacht hangen samen, maar zijn geen vast begrippenpaar
Foucualt ziet dat dus anders: hoe werkt het in op het wezen (lichaam en geest) van mensen.
Bourdieu (Snellen): heeft het over het veld, het spel, de regels en het kapitaal. De regels op het veld worden
bepaald door degenen die macht hebben, dus degenen die de norm bepalen. Je kapitaal neem je mee in het
spel, je kunt het ook vergroten tijdens het spel. Sociaal - en cultureel kapitaal kan je ook vertalen naar kracht.
Habitus, veld en het spel
- Habitus: een systeem van onderbewuste schema’s die grondslag zijn van denken, waarnemen en handelen.
Dit wordt ontwikkeld in de familie, school, werkomstandigheden, etc.
- Veld: (maatschappelijke sectoren): bedrijfsleven en economie, cultuur, politiek, wetenschap. Op elk veld
streven mensen naar maximaal rendement. (Rendement is de behaalde winst op een belegging, meestal
uitgedrukt in een percentage.)
- Spel: in het veld wordt, volgens de spelregels, gespeeld om zo veel mogelijk rendement te halen. Wie de
meeste macht heeft bepaald het spel.
Succes in het spel heeft te maken met je kapitaal.
- Economisch: geld en bezit
- Sociaal: netwerken. (soorten: bonding, briding, linking.)
- Cultureel: kennis en vaardigheden.
- Symbolisch: prestige en invloed
Sociaal kapitaal (Robert Putnam)
Drie vormen die van invloed kunnen zijn op het voorkomen van sociale uitsluiting:
- Bonding (verbroedering – interne sociale cohesie): het behoren tot een groep of het hebben van sociale
contacten, bijvoorbeeld je familie, je buren en je vrienden.
- Briding (overbrugging – externe sociale cohesie): het hebben van sociale contacten met andere groepen,
bijvoorbeeld je collega’s en kennissen.
- Linking (verbinding): het meedoen aan de samenleving of participatie, bijvoorbeeld contacten die je met
nieuwe netwerken kunnen verbinden.
Regenmortel: relatieve autonomie anderen nodig om je te ontwikkelen als autonoom mens: sommige meisjes
dragen in de pubertijd dezelfde kleren.
De denkbeelden over geweld
- Geweld is fysieke (inclusief seksuele) agressie
- Geweld veroorzaakt blijvende, onherroepelijke schade
- Geweld vindt ver weg plaats.
- Geweld wordt gepleegd door onbekenden op straat.
- Mannen zijn daders en vrouwen zijn slachtoffers.
- Geweld vindt plaats vooral in de lagere sociale klassen.
, - Geweld is een afwijking of ziekte.
- Door preventie en andere maatregelen kan uiteindelijk een geweldloze wereld ontstaan.
- Stelling: geweld is onderdeel van het leven, het zit in ieder van ons.
Referentiekaders en waardenkaders
Global definition of social work: Social work is een praktijkgericht beroep en een academische discipline die
sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie en empowerment en bevrijding van mensen
bevordert. Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect
voor diversiteit staan centraal in sociaal werk. Ondersteund door theorieën over sociaal werk, sociale
wetenschappen, geesteswetenschappen en inheemse kennis, betrekt sociaal werk mensen en structuren bij
het aanpakken van levensuitdagingen en het verbeteren van het welzijn.
Het gaat om wetenschappelijke - en praktijktheorie. Je baseert je handelen ook op waardenkaders.
Referentiekaders Snellen
- Psychodynamisch: wordt het psychosociaal functioneren van een persoon gezien als de manier waarop die
persoon omgaat met innerlijke conflicten. De processen zijn onbewust, omdat ze in bewust vorm te bedreigend
zijn; ze worden dan ook verdrongen/ afgeweerd. Symptomen en klachten worden veroorzaakt door een
conflict tussen intrapsychische wensen het verbod daarop.
De dynamiek die zich volgens de psychoanalyse afspeelt binnen de persoon, doet zich voor binnen tussen de
drie lagen van de persoonlijkheidsstructuur: ID, EGO, SUPEREGO.
ID: is het impulsieve en irrationele gedeelte van de persoonlijkheid. Hier bevinden zich de driften en impulsen
die naar onmiddellijke ontlading en bevrediging zoeken volgens het lustprincipe.
(Bron van alle psychische energie, waardoor het het primaire doel van de persoonlijkheid wordt. Het ID is het
enige onderdeel van de persoonlijkheid dat vanaf de geboorte aanwezig is. Dit aspect van de persoonlijkheid is
volledig onbewust en omvat instinctief en primitief gedrag.)
EGO: is het gedeelte van de persoonlijkheid dat gestuurd wordt door, respectievelijk rekening houdt met de
externe realiteit. Het ego probeert het ID onder controle te houden en stelt de persoon in staat zich staande te
houden in de realiteit. Het ego ontwikkelt ego-functies: waarnemend, verdedigend- aanpassend, integrerende
en uitvoerende functies.
(Het EGO is het onderdeel van de persoonlijkheid die verantwoordelijk is voor het omgaan met de
werkelijkheid.)
Het SUPEREGO (rond de leeftijd van 5 jaar): bevat door de persoon geïnternaliseerde waarden en normen van
de omgeving (ouders en de samenleving). Ons gevoel van goed en kwaad. Het superego is het geweten en
vertegenwoordigd de eisen waarmee het EGO en het ID tracht te controleren.
(Het SUPEREGO biedt richtlijnen voor het maken van oordelen.)
De nadruk ligt hier op de aanpassende functies en mogelijkheden van het Ego in relatie tot de omgeving. De
persoon wordt niet zozeer gezien als slachtoffer van zijn driftenstructuur, maar eerder als bron van
mogelijkheden om zelf iets te doen in relatie tot de buitenwereld. De aard en de invulling van de relatie van het
kind met de ander (het object) is medebepalend voor de ontwikkeling van de persoonlijkheidsstructuur. De
nadruk ligt hier op processen van introjectie, identificatie, separatie en individuatie. Binnen de psychoanalyse
als vorm van behandeling/ therapie zijn de sleutelbegrippen: weerstand, overdracht/ tegenoverdracht en
duiding/interpretatie.
Hulpverlening: Probleeminhoudelijk dat irrationele processen een rol kunnen spelen. De objectietherapie
speelt eveneens een rol binnen de hulpverlening, bijvoorbeeld de hechtingstheorie van Bowlby, de
ontwikkelingspsychologische fasen van Erikson en de seksespecifieke identiteitsontwikkeling van Chodorow.
- Experiënteel referentiekader: wordt het psychosociaal functioneren gezien als de manier waarop een persoon
congruentie verwerft tussen zijn zelfconcept en zijn ervaringen. Een voorwaardig functionerend persoon is
continu in proces. Er is dus concurrentie tussen wie je bent en wie je wilt zijn en tussen je denkbeelden en
gevoelens: het komt in je gedrag tot uiting.
