Samenvatting
Samenvatting artikel Theorie I| Paul Connerton: How Societies Remember, pp. 1-40
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Samenvatting van verplicht leesmateriaal voor het vak theorie 1 (week 2).
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
WEEK 2.2 PAUL CONNERTON – HOW SOCIETIES REMEMBERIntroductie
De auteur stelt dat er zoiets bestaat als een collectief of sociaal geheugen, maar is vooral
geïnteresseerd in de vraag waar dit fenomeen sociale geheugen het meest functionerend is. Daarom
onderzoekt hij in zijn boek de vraag: hoe is het geheugen van groepen overgebracht en behouden?
Met groep wordt hierbij een brede definitie aangehouden: van kleine face-to-face maatschappijen
(dorpen, clubs) tot territoriaal uitgebreide maatschappijen waarvan de meeste leden elkaar niet
persoonlijk kennen (natiestaten, wereldreligies).
Onze ervaring van het heden hangt grotendeels af van onze kennis van het verleden. We ervaren
onze huidige wereld in een context die vaak causaal verbonden is met gebeurtenissen en objecten
uit het verleden. We ervaren ons heden verschillend in overeenstemming met de verschillende
verledens waar we dat heden aan kunnen verbinden. Aan de ene kant beïnvloeden – of zelfs
vervormen – factoren uit het heden onze herinneringen van het verleden, maar aan de andere kant
beïnvloeden of vervormen factoren uit het verleden onze ervaring van het heden. Dit proces gebeurt
tot op de meest alledaagse details uit ons leven.
Wat betreft het sociale geheugen, kan er gezegd worden dat beelden uit het verleden vaak de
huidige sociale orde legitimeren. Het is een impliciete regel dat deelnemers van een sociale orde een
gedeelde herinnering moeten veronderstellen. Hoe meer hun geheugen over het verleden van een
maatschappij uiteenlopen, hoe minder de leden hun ervaringen of aannames kunnen delen. Dit
effect zie je het duidelijkst bij generatieverschillen, want elke generatie heeft andere herinneringen.
Hoewel mensen uit verschillende generaties dan wel fysiek bij elkaar zijn, kunnen zij mentaal en
emotioneel geïsoleerd zijn.
De auteur stelt dat beelden uit het verleden en herinnerde kennis uit het verleden worden
overgebracht en behouden door (min of meer rituele) optredens (performances). Hij wil zijn
onderzoeksvraag beantwoorden door ‘herinneringen’ en ‘lichamen’ samen te brengen op een manier
die nog niet geprobeerd is. Dit is nog niet geprobeerd omdat herinneringen altijd behandeld werden
als een culturele i.p.v. individuele activiteit, waardoor het gezien werd als de herinnering van een
culturele traditie & iets wat opgeschreven is. Hoewel technisch gezien vrij wel alles een bron is voor
de hermeneutiek, geeft het de voorkeur aan geschreven bronnen (en dus geen lichamelijke
activiteiten). Daarom geeft de auteur een uitleg over hoe praktijken van een ongeschreven vorm
worden overgedragen, in en als een traditie. De auteur richt zich in zijn onderzoek naar het sociale
geheugen op herdenkingsceremonies. Herdenkingsceremonies zijn herdenkend in zoverre dat ze
performatief zijn, en performativiteit kan niet zonder een concept van gewoonte, en gewoonte kan
niet zonder een notie van lichamelijke automatismen.
Hoofdstuk 1: Sociaal geheugen
Elk begin bevat een element van herinnering, helemaal wanneer een sociale groep een
gecoördineerde actie doet om een nieuwe start te maken. Tot dit nieuwe begin hoort een complete
willekeur, maar een compleet nieuwe start kan niet. Ten eerste bestaan er nog te veel oude
loyaliteiten en gewoontes, en ten tweede is het zo dat in alle ervaringsvormen we altijd onze
ervaringen baseren op een eerdere context, om er zeker van te zijn dat ze überhaupt begrijpelijk zijn.
Voor elke ervaring is onze geest al bezig met een kader van schetsen, bestaande uit typische vormen
van ervaren objecten.
, In onze verbeelding van hoe een historisch begin zou lijken komen we in de moderne tijd altijd weer
uit op de gebeurtenissen van de Franse Revolutie, iets wat de status van moderne mythe heeft
gekregen.
2
De rechtszaak en executie van Lodewijk XVI vormde een soort muur tussen de oude tirannie en het
nieuwe begin. De moord op Lodewijk was niet de moord op een heerser maar de intrekking van een
heersend principe: het principe waarin er maar één politiek systeem bestond, die van de dynastie.
Voorheen waren er ook heersers gedood, maar bleef het principe van dynastieke opvolging intact,
omdat geen van de moordenaars ooit hadden ingebeeld dat de troon leeg zou blijven. Het dynastieke
principe werd niet vernietigd door moord, noch door gevangenschap of verbanning, maar door
Lodewijk, als de belichaming van het koningschap, ter dood te brengen op zo'n manier dat de
officiële publieke afschuw voor het instituut van het koningschap daadwerkelijk werd uitgedrukt en
gezien. Via dit publieke rituele proces werd de onschendbaarheid van het koningschap verworpen.
Franse koningen werden altijd gekroond en gezalfd, maar met het afhakken van Lodewijks hoofd
werd dit heilige idee vernietigd. De rite van de rechtszaak en de moord herriep de vroegere rite van
zalving van de koning. Om een barrière te construeren tussen de oude tirannie en het nieuwe begin
moet je de oude tirannie herinneren.
De kledingstijl van de revolutie toont een poging om een nieuwe set van typische, lichamelijke
praktijken in te stelen. Kledingstijl in Parijs maakte twee fases mee gedurende de Revolutie: (1) 1791-
1794, kleding werden uniformen: door via kleding het lichaam neutraal te maken konden burgers vrij
met elkaar omgaan zonder zich druk te maken over de verschillen in sociale status. (2) vanaf 1795,
vrijheid van kledingstijl kwam vrije lichamelijke beweging te betekenen. De revolutionairen
verwierpen praktijken van lichamelijk gedrag die dominant waren geweest in het ancien régime
omdat ze wisten dat een gewoonte van dienstbaarheid opgenomen is in het gedrag van de
onderdanige groep d.m.v. hun eigen gewoonten van lichamelijk gedrag (a.k.a. door je te kleden alsof
je minderwaardig bent (zoals in het ancien regime normaal was, je kleedde je naar je sociale stand),
ga je je ook zo gedragen).
Uit de rechtszaak + moord op Lodewijk en de verandering in kledingstijl wordt iets heel duidelijk: de
poging om definitief te breken met een oudere sociale orde stuit op een soort historische deposit(?)
en dreigt daarin te zinken. Hoe meer totaal de wensen van het nieuwe regime zijn, hoe gebiedender
het een tijdperk van gedwongen vergetelheid gaat introduceren. Tenminste een deel van dit deposit
is te vinden in herhaalde herdenkende handelingen en ten minste een del in cultureel specifieke
lichamelijke praktijken. Op het gebied van koningsmoord bestond dit deposit uit gevoelens van
respect voor de koning of eerder zijn koningschap, afkomstig uit oude religies en denkwijzen, die zich
uitten in een gevoel van onschendbaarheid. Daarom werd de publieke executie van Lodewijk als zo
ontzagwekkend ervaren door zijn tijdgenoten. Op het gebied van kledingstijl bestond het deposit uit
hiërarchische voorschriften zichtbaar in kledingstijl. In beide type acties zien we mensen die de
grenzen van een radicaal begin proberen af te bakenen; in geen van beide gevallen is dat een begin
denkbaar zonder zijn element van (expliciete en impliciete) herinnering. De poging om een begin in
te stellen verwijst onverbiddelijk terug naar een patroon van sociale herinneringen.
3
Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen sociaal geheugen en historische reconstructie. Dit
tweede is namelijk niet afhankelijk van sociaal geheugen, maar van bewijs in de vorm van bronnen
die door de historicus zijn onderworpen aan kritische bronnenanalyse. Historische reconstructie is
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JantinevanderWest. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 78291 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen
