Voeding en energie
Les l: Hoofdstuk 40; Basisprincipes lichaamsfuncties & homeostase
• Anatomie is de studie van de biologische vorm van een organisme.
• Fysiologie is de studie van de biologische functies die een organisme vervult.
→ 1. De vergelijkende studie van dieren laat zien dat vorm en functie nauw
gecorreleerd zijn.
→ 2. Fysische wetten beperken kracht, diffusie, beweging en warmte-uitwisseling
§40.1
Uitwisseling met de omgeving: moleculen en cellen
• Materialen, zoals voedingsstoffen, afvalstoffen en gassen moeten worden
uitgewisseld over de celmembranen van dierlijke cellen:
→ De mate van uitwisseling is evenredig met: de oppervlakte van een cel, terwijl
→ De hoeveelheid uitwisselingsmateriaal evenredig is met het volume van een cel.
• Eencelligen die in water leven, hebben voldoende oppervlakte van het
plasmamembraan om het volledige cytoplasmavolume te bedienen.
• Meercellige organismen met een zakvormig lichaam hebben lichaamswanden die
slechts twéé cellen dik zijn wat diffusie van materialen vergemakkelijkt.
• En bij platte dieren, zoals lintwormen wordt de afstand tussen cellen en de omgeving
geminimaliseerd, bijvoorbeeld afwezigheid van een gesloten bloedsomloop bij
insecten of andere ongewervelde dieren en het gebruik van luchtpijp om cellen van
zuurstof te voorzien.
• Complexere organismen hebben sterk gevouwen interne oppervlakten voor
uitwisseling van materialen.
1
, • Bij gewervelde dieren is de ruimte tussen de cellen gevuld met interstitiële vloeistof,
waardoor materiaal in en uit de cellen kan bewegen.
• Een complex lichaamsplan helpt het leven van dieren in een variabele omgeving om
een relatief stabiele interne omgeving te behouden door homeostase.
Hiërarchische organisatie van lichaamsplannen
• De meeste dieren zijn samengesteld uit gespecialiseerde cellen, die chemicaliën
bevatten en georganiseerd zijn in weefsels, die verschillende functies hebben.
• Weefsels vormen organen, die samen orgaansystemen vormen.
• Orgaansystemen, maken samen een organisme.
2
,Sommigen organen, zoals de pancreas behoren tot meer dan één orgaansysteem.
Ken de mainfunctions van orgaansystemen.
Exploring structure and function in animal tissues
Er zijn vier soorten gespecialiseerde weefsels
- Dekweefsel
- Bindweefsel/steunweefsel
- Spierweefsel
- Zenuwweefsel
Dekweefsel (Epithelial tissue)
• Bestaat uit platen van dicht opeengeplakte cellen die zowel organen en
lichaamsholten als uitwendige oppervlakten bekleden. Omdat ze zo dicht op elkaar
zitten beschermt het tegen ziekten, verwondingen en vochtverlies. De cellen kunnen
stoffen goed uitwisselen.
• Vijf voorbeelden van soorten dekweefsel
- Cuboïdaal dekweefsel: gespecialiseerd voor afscheiding. Zitten in onder andere de
nieren. Zitten in een soort ringen.
- Simpel zuilvormig dekweefsel (simple columnar epithelium): zijn belangrijk bij
afscheiding en actieve absorptie.
- Simpel squameus dekweefsel: een platte laag cellen die belangrijk is bij difussie.
Zitten in bloedvaten en longblaasjes.
- Gestratificeerd squameus dekweefsel: bestaat uit meerdere lagen. Nieuwe cellen
worden van onderuit gevormd. Dit is bijvoorbeeld de huidlaag, buitenste cellagen
van de mond anus en vagina.
- Pseudo zuilvormig dekweefsel (pseudostratified columnar epithelium): een laag die
bestaat uit 1 laag cellen die in hoogte variëren en daarmee ook de hoogte van de
celkernen. Het is bedekt met kleine haartjes die ervoor zorgen dat slijm zich kan
voortbewegen.
3
, Bindweefsel/steunweefsel (connective tissue)
• Een dierlijk weefsel dat vooral dient om weefsels te binden en te ondersteunen:
heeft een schaarse populatie cellen die verspreid door een extracellulaire matrix ligt.
• Een fibroblast is een celtype in los bindweefsel dat de eiwitbestanddelen van
extracellulaire vezels afscheidt. Macrofaag is een fagocytaire cel die aanwezig is in
veel weefsels die werkzaam zijn bij aangeboren immuniteit door het vernietigen van
microben en bij verworven immuniteit als een antigeen presenterende cel.
• Er bestaan drie soorten vezels binnen bindweefsel:
- Collageenvezels die zorgen voor kracht en flexibiliteit
- Reticulaire vezels die weefsels aan elkaar bindt
- Elastische vezels die zorgen voor elasticiteit
• Verschillende soorten mixen van deze drie vezels:
- Los connectief weefsel: houdt organen op hun plek. Hier zitten alle drie de typen
vezels in. Het zit in de huid en in andere delen van het lichaam.
- Vezelig (fibrous) connectief weefsel: zit in pezen (tendons) en ligament (verbindt
botten met gewrichten)
- Botweefsel: dit is vooral collageen. Het is een mix van calcium, magnesium en
fosfaationen die zorgen voor de hardheid van de botten.
- Vetweefsel (adipose tissue): isoleert het lichaam en dienst als brandstofreserve. Het
bevat cellen voor vetopslag.
- Bloed: is een vloeistof met plasma waarin rode bloedcellen, witte bloedcellen en
celfragmenten gesuspendeerd zitten.
- Kraakbeen (cartilage): een flexibel weefsel met een overvloed aan collageenvezels
omsloten in chondroïtinesulfaat.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zomulder. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.