Blok 4.3 Severe mental illness in context – thema 3
THEMA 3
READING QUESTIONS
1. What is the difference between clinical recovery and personal recovery according to Slade
(2009)? Where do they overlap?
2. What are the common factors among the various recovery frameworks that Slade
(2009) mentions in Chapter 9? How does that relate to the CHIME framework explained by
Leendertse et al. (2021)?
3. According to the Goluksuz & Van Os, psychosis is and should be viewed as multidimensional.
Explain why. How does this view differ from the current psychiatric perspective?
4. Link et al. (1999) discuss how stereotypes (or public perceptions) affect people with mental
illness. Use an example of a common stigma to explain such an effect.
SLADE (2009). PERSONAL RECOVERY CHAPTER 3
ONE WORD, TWO MEANINGS
Behandeling geneest niet altijd mentale stoornissen. Herstel in de zin van genezen, wat clinical
recovery wordt genoemd, treedt inderdaad niet in 100% van de gevallen op. Er is echter een
nieuwe conceptualisatie van herstel, wat personal recovery wordt genoemd. Dit heeft betrekking
op patiënten die rapporteren dat ze hersteld zijn, ondanks dat ze nog symptomen ervaren.
Meaning 1: clinical recovery
• Vier hoofdzakelijke kenmerken:
1. Het is een uitkomst of een staat, welke over het algemeen dichotoom is
2. Het is observeerbaar en objectief (niet subjectief)
3. Het wordt beoordeeld door de expert clinicus, niet door de patiënt
4. De definitie van herstel is onveranderbaar (invariant) tussen verschillende
individuen
• Doel van deze definitie: het is operationaliseerbaar en bruikbaar voor empirisch
onderzoek, het bevat elementen ten aanzien van diagnostiek, dienstverlening, functioneren
en behandeling.
• Slechts 11% herstelt niet. Dit is minder dan de klinische regel van derden (d.w.z. 1/3
hersteld, 1/3 flucturerend verloop en 1/3 nooit beter).
• Empirische data die stelt dat patiënten met schizofrenie weer (deels) onderdeel gaan
uitmaken van de maatschappij of voor zichzelf kunnen zorgen, gaan tegen het chronische
ziekte model in van deze mentale ziekte. Er moet dus erkent worden dat recovery soms
plaatsvindt ondanks mentale gezondheidsdiensten. Mogelijk ontstaat dit probleem omdat
recovery gezien wordt als een uitkomst.
• Mensen die gebruik maken van de mentale gezondheidszorg roepen om een nieuwe
aanpak, welke meer overeenkomt met personal recovery.
Meaning 2: personal recovery
1
,Blok 4.3 Severe mental illness in context – thema 3
• Het beeld over recovery van mentale stoornissen is veranderd, doordat mensen die
persoonlijk getroffen werden steeds meer communiceren over hoe hun leven is en wat
behulpzaam is voor hen. Personal recovery (PR) is anders dan clinical recovery door
nadruk PR op hoop, identiteit, betekenis en persoonlijke verantwoordelijkheid.
• Personal recovery: herstel is een persoonlijk, uniek proces over het veranderen van
attituden, waarden, gevoelens, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier om een
bevredigend, hoopvol leven te leiden en bijdragen aan de maatschappij binnen de
beperkingen die veroorzaakt worden door de stoornis. Herstel omvat de ontwikkeling van
een nieuwe betekenis en doelen in iemands leven als men verder ontwikkelt na de
catastrofale gevolgen van een mentale stoornis.
• Implicatie definitie: personal recovery een individueel proces is. Er is niet slechts een
manier waarop herstel zou moeten verlopen. Als mentale gezondheidsdiensten zich
richten op persoonlijk herstel, betekent dit dat er niet slechts één behandelmodel kan zijn.
Er is namelijk niet één juiste manier of één juiste benadering die passend is voor iedereen.
Ook is het niet zo dat iets wat iemand op een bepaald moment helpt, het hem/haar een
volgende keer weer helpt. Dit daagt de concepten van klinische richtlijnen, evidence-
based practice en zorgpaden enorm uit.
• Recovery wordt gezien als een reis door het leven, niet als een uitkomst die bereikt moet
worden. Het gaat niet over het ‘oplossen’ van problemen, maar over het zien van mensen
voorbij hun problemen – hun capaciteiten, interesses en dromen en herstellen van sociale
rollen en relaties die het leven waarde en betekenis geven.
• Personal recovery heeft hoge ecologische validiteit. Het ontstaat vanuit het perspectief van
de patiënt die henzelf omschrijven als hersteld of in herstel. Ook verwijderd deze
conceptualisatie het onbehulpzame evaluatieve element van of vanwege een aantal criteria
iemand hersteld zou zijn.
• Nadeel personal recovery: operationalisatie van dit concept en empirisch onderzoek
ernaar is problematisch. Dit betekent niet dat empirisch kwantitatief onderzoek
onmogelijk is, maar als herstel een lopend, idiosyncratisch en soms cyclisch proces is, hoe
kan dit dan betrouwbaar worden gemeten? Een stel onderzoekers heeft vier domeinen van
onderzoeksoriëntatie opgesteld om dit te kunnen toetsen: empowerment, hoop en
optimisme, kennis en levenstevredenheid.
Zijn clinical recovery en personal recovery onverenigbaar (incompatible)?
Twee overlappende, maar verschillende conceptualisaties van herstel zijn voorgesteld. Niet alle
auteurs erkennen twee betekenissen van herstel. Ralp en Patrick stellen bijvoorbeeld de drie
onderstaande definities van herstel voor:
o Recovery is a naturally occurring phenomenon. Some people who meet diagnostic
criteria for a serious mental illness are able to overcome their disabilities and fully enjoy
a life in which their life goals are accomplished without any kind of treatment.
o As with other medical illnesses, people can recover from mental illness with proper
treatment. Others who do not enjoy spontaneous recovery from mental illness are able
to achieve a similar state of goal attainment and life satisfaction as a result of
participating in a variety of services.
2
, Blok 4.3 Severe mental illness in context – thema 3
o Recovery reintroduces the idea of hope in understanding serious mental illness. It means
that even though a person is diagnosed with schizophrenia or other serious psychiatric
disorder, his or her life need not be limited to institutions.
Drie definities herstel (Ralph & Corrigan)
1. Spontaneous recovery: herstel is een natuurlijk fenomeen
2. Clinical recovery: net als bij andere medische aandoeningen kunnen mensen met de
juiste behandeling herstellen van psychische aandoening.
3. Personal recovery: herstel = hoop bij het begrijpen van ernstige psychische
aandoeningen.
• Mentale gezondheidszorgprofessionals leunen richting de tweede definitie (clinical recovery),
terwijl gebruikers van mentale gezondheidszorg meer waarde vinden in de eerste
(spontaneous recovery) en derde definitie (personal recovery).
• Clinical recovery is ondergeschikt aan personal recovery. Personal recovery omvat alle drie de
typen van herstel, terwijl clinical recovery slecht één van deze typen is.
PERSOONLIJK HERSTEL OMVAT DE DRIE TYPES VAN HERSTEL.
Een primaire focus op clinical recovery is niet verenigbaar met een primaire focus op persoonlijk
herstel. De huidige focus op klinisch herstel verhindert persoonlijk herstel in drie domeinen:
Hoop: Hoop staat centraal bij persoonlijk herstel.
• Leidt tot een actie georiënteerde benadering in plaats van avoidance motivatie; het hebben
van positieve doelen in plaats van het vermijden van negatieve uitkomsten.
• Hoop is een probleem in de mentale gezondheidszorg. Dienstverlening zou hoop en
optimisme moeten bevorderen, maar de daadwerkelijke ervaring is vaak het
tegenovergestelde.
o Spirit breaking is een fenomeen waarbij interacties met mentale
gezondheidsprofessionals leiden tot gevoelens van disrespect, ontmoediging en
hopeloosheid.
o Een gebrek aan hoop heeft ernstige nadelige gevolgen, gezien de self-fulfilling aard
wanneer dit door een expert wordt gezegd. Bovendien zijn nadelige uitingen over
werk, onafhankelijk wonen of behandelvrij zijn vaak niet waar. Een focus op
klinisch herstel kan dus hoop vernielen.
Betekenis: het vinden van betekenis in het leven is een centrale uitdaging voor iedereen.
• Omvat logica vinden in ervaringen en het genereren van een verhaal die passend is voor de
persoon. Vaak is er een bevrijdend aspect aan het verhaal, biedt context en doel voor toekomst
en springplank naar hoop. Het belang van betekenis wordt ondergewaardeerd in het huidige
beleid van mentale gezondheidsdiensten. Hoe ontwikkelen mensen betekenis? Volgens Topor
gebeurt dit aan de hand van vier types van een betekenismodel:
1. Levensgeschiedenis (e.g. een moeilijke kindertijd)
2. Medische, vaak geuit met ambivalentie, zoals het zien van medicatie als een
onvermijdbaar kwaad
3. Spiritueel
4. Sociaal, met name het vertellen van een verhaal en deze heroverwegen op basis van
de reacties van de luisteraar
3