• Een beschrijving te geven van de bouw van een cel
• Te beschrijven hoe de mitose en meiose verlopen
• Te beschrijven welke soort DNA schade kunnen ontstaan
• Te beschrijven wat het gevolg van deze DNA schade is
• Onderscheid te maken tussen kansgebonden en niet kansgebonden effecten
• Aan te geven welke effecten vroeg en welke effecten laat na een blootstelling optreden
• Een relatie te leggen tussen de diverse stralingssoorten en het effect ervan op
cellen/weefsels
• De relatie tussen de stralingsdosis en het effect op weefsels uit te leggen
• Beschrijven welke schade kan ontstaan door straling en hoe dit tot tumorvorming en
genetische effecten kan leiden
• De verschillende stadia van de ontwikkeling van geslachtscellen bij de vrouw en man kunnen
beschrijven en kunnen aangeven welk stadium het gevoeligst is voor de inductie van
genetische stralingsschade
• In staat de dosislimieten juist toe te passen en hierbij rekening kunnen houden met de
specifieke gevoeligheden van organen
Mitose
• Gewone celdeling
• Vinden plaats in alle cellen van het lichaam
• Door 1 mitotische deling ontstaat er uit één diploïde moedercel twee diploïde dochtercellen
• Vindt plaats in het lichaam voor:
• Groei organisme
• Vervanging van afgestorven cellen
• Het herstellen van beschadigd weefsel
Meiose
• Reductiedeling
• Tijdens meiose worden de hoeveelheid chromosomen in de cellen gehalveerd
• Vinden alleen maar plaats in de geslachtsorganen
1
,SD – Stralingsdeskundigheid J2 – S1a
Celcyclus
• Plaatje 1 hierboven: mitose
• C: controlepoint → op dat moment controleert de cel of alles nog klopt: fouten aanwezig?
DNA kloppend?
• Op dat moment beslist de cel of het gaat herstellen of zichzelf vernietigd
• Controlepunten belangrijk voor eventuele schade die kan ontstaan tijdens straling
• Plaatje 2: stappen in mitose met vergelijking met meiose
• Mitose: ontstaan 2 dochtercellen (identieke cellen) → diploïde cellen; iedere cel 2 aanwezig
ervan
• Meiose: 2 cellen → halve cellen → ieder chromosoom maar 1 aanwezig → haploïde cellen →
geslachtscellen gameten
• Belangrijk verschil i.v.m. belangrijk verschil in schade van de straling
Celdeling
• Prolifereren: delen van een cel
• Veel delingen in de cel → veel proliferatie
• Het ene weefsel deelt meer dan het andere weefsel → grote P fractie / hoge turnover
• Weefsel met een hoge delingssnelheid reageert sneller op ioniserende straling
• Bijv.:
· Huid, darmweefsel Hoge turnover Reageren bij een lage dosis
· Zenuwcellen Lage turnover Reageren pas bij een hoge dosis
• Zichtbaar in tolerantietabel RT
· Mondholte: Dmean <26 Gy Hoge turnover
· Hersenstam: Dmax <56 Gy Lage turnover
2
,SD – Stralingsdeskundigheid J2 – S1a
Celdeling – Soorten cellen
• 2 soorten cellen
• Mitose: diploïde cellen
· Hebben van elk chromosoom 2 exemplaren
· Genoemd: normale conditie voor somatische cellen (lichaamscellen)
• Meiose: haploïde cellen
· Hebben van elk chromosoom 1 exemplaar
· Je hebt 2 haploïde cellen nodig om een embryo te creëren (moeder + vader)
· Genoemd: Gameten, ontstaan door meiose uit diploïde cellen
DNA – Bouw
• Opbouw van DNA
• Nucleotide: bouwstenen waaruit DNA en RNA moleculen zijn opgebouwd
• 2 nucleotides vormen een paar → vormen een streng van DNA → 2 strengen DNA
• 2 strengen DNA: vormen de dubbele Helix → vormt het complete DNA
• Belangrijk: want op al die verschillende niveaus kunnen schade ontstaan:
· Nucleotide basis
· 1 streng DNA
· 2 strengen DNA tegenover elkaar
· Gehele helix
3
, SD – Stralingsdeskundigheid J2 – S1a
DNA – Schade overzicht
• Geeft weer hoe je vanuit het DNA komt bij de
uiteindelijk schade die is ontstaan door
ioniserende straling
• In stukjes opknippen
• Belangrijk: boven aan de helix → verschillende
soorten schades door ioniserende straling:
· Basis modificatie
· Cross link
· Dubbelstrengsbreuk
• Soorten operatiemechanismes
• Succesvol / niet succesvol
4 typen schade aan DNA
1. Punt mutaties (base modifications)
· Op 1 plekje een fout in de base paren die tegenover elkaar staan
· Altijd: T-A
· Dan: U-A
2. Enkelstrengsbreuken
· 1 kant van de strengen door midden
3. Dubbelstrengsbreuken
· Beide kanten is de helix door midden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper st66k. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.
