Probleem 7: Stress
LD 1: Wat is stress?
- De term 'stress' kan worden gebruikt om de reactie op zowel psychologische als fysiologische
triggers te dekken en wijst daarmee op veelvoorkomende reacties in het lichaam (Toates).
- We proberen onze psychologische balans (homeostase) te behouden, door overbelasting te
voorkomen, geruststelling te zoeken in anderen en controle te zoeken. Stress is een chronische
verstoring in deze psychologische balans, wat bijvoorbeeld zorgt voor een hoge bloeddruk en
verhoogde adrenaline.
- Stress is de niet-specifieke reactie van het lichaam op elke eis die erop wordt gesteld.
Wanneer het lichaam wordt blootgesteld aan schade of bedreiging, is het
resultaat een cluster van fysiologische veranderingen die over het
algemeen de stressrespons of gewoon stress wordt genoemd.
Alle stressoren (ervaringen die de stressreactie induceren) produceren
hetzelfde kernpatroon van fysiologische veranderingen, zowel
psychologisch als fysiek.
Hoewel we stressoren normaal gesproken als psychologisch beschouwen,
moeten twee dingen worden benadrukt: via het CZS oefenen
psychologische stressoren uiteenlopende effecten uit op de fysiologie van
het lichaam en sommige van deze zelfde effecten op het lichaam kunnen
worden veroorzaakt door fysiologische stressoren, d.w.z. afwijkingen van
fysiologische homeostase, zoals bij bloedverlies.
Soorten stressoren
- Externe stimuli: als er potentiële stressoren zijn (bv. Confrontatie
met roofdieren) waar je een coping voor hebt, gaat je hartslag
omhoog en raak je niet gestrest. Als je niet weet wat je moet
doen, ervaar je stress. Als dit stressgevoel te lang aanhoudt, zorgt
dit voor klachten.
Coping strategie: veel cortisol komt vrij en het sympathisch
zenuwstelsel wordt klaargemaakt voor een snelle reactie.
- Cognitieve processen: moeilijk om vast te stellen wat de stressor is. Het is een gebeurtenis
geplaatst in de context van eerdere ervaringen. Zo kunnen nieuwe dingen dus eng zijn, omdat je ze
niet kan plaatsen. Ook verlies van controle en kleiner beloond worden dan verwacht, zijn triggers.
Coping strategie: activatie van het sympathische zenuwstelsel en het verbaal verwoorden van de
stress.
- Fysiologische stimuli: bijvoorbeeld bloedverlies of nodig moeten plassen. Dit veroorzaakt stress.
Effect van een stressor
Voorspelbaarheid & controleerbaarheid
De stress die iemand ervaart is lager wanneer de stressor voorspelbaar en controleerbaar is.
Als je niks kan doen aan de stressor leidt dit tot aangeleerde hulpeloosheid. Je geeft op en accepteert dat
het buiten jou kunnen ligt. Je reageert niet meer.
Sensibiliteit
Een stressor kan het zenuwstelsel gevoelig maken, waardoor toekomstig gedrag en hormonale reactie op
deze stressor verhoogd wordt. Deze gevoeligheid kan het hele leven blijven bestaan.
Stressreacties zijn complex en gevarieerd, waarbij de exacte reactie afhankelijk is van de stressor, de
timing, de aard van de gestreste persoon en hoe de gestreste persoon op de stressor reageert.
, Stressrespons (Selye): produceert adaptieve veranderingen die het dier helpen te reageren op de stressor.
Op de lange termijn leidt het echter tot onaangepaste veranderingen.
Selye schreef de stressrespons toe aan de activering van het voorste hypofyse-bijnierschorssysteem. Hij
concludeerde dat stressoren die op neurale circuits inwerken de afgifte van adrenocorticotroop (ACTH) uit
de hypofysevoorkwab stimuleren, dat ACTH op zijn beurt de afgifte van glucocorticoïden uit de
bijnierschors, en dat de glucocorticoïden veel van de componenten van de stressrespons produceren.
Theorie is deels correct.
Selye negeerde grotendeels de bijdragen van het sympathische zenuwstelsel aan de stressreactie.
Stressoren activeren echter het sympathische zenuwstelsel, waardoor de hoeveelheden epinefrine en
norepinephrine die vrijkomen uit het bijniermerg toenemen.
De meeste moderne theorieën over stress erkennen de rol van zowel het anterieure-hypofyse-bijnier-
cortex-systeem als het sympathische-zenuwstelsel-bijnier-medulla-systeem.
4 criteria van stress
Vier criteria karakteriseren stress en kunnen als volgt worden toegepast op alle soorten;
1. Na verloop van tijd vindt er actie plaats als reactie op een situatie, maar deze situatie wordt niet
gecorrigeerd.
2. Er is overmatige en langdurige activiteit in neuro hormonale systemen. Meestal is dit de
sympathische tak en het systeem dat corticosteroïden uit de bijnier of beide afscheidt.
3. Er is kwetsbaarheid voor bepaalde pathologieën (bijv. maagzweren, hypertensie, depressie en
aandoeningen die verband houden met onderdrukking van het immuunsysteem).
4. Er is een neiging om schijnbaar zinloos gedrag te vertonen, zoals stereotypen of zelfbeschadiging.
LD 2: Wat voor invloed heeft stress op de vroege ontwikkeling?
Vroege blootstelling aan ernstige stress kan verschillende nadelige effecten hebben op de latere
ontwikkeling.
Kinderen die worden blootgesteld aan mishandeling of andere vormen van ernstige stress vertonen een
verscheidenheid aan afwijkingen in de hersenen en het endocriene systeem.
Van sommige psychiatrische stoornissen wordt gedacht dat ze het gevolg zijn van een interactie tussen
een erfelijke gevoeligheid voor een stoornis en vroege blootstelling aan ernstige stress. Ook verhoogt
vroege blootstelling aan stress vaak de intensiteit van daaropvolgende stressreacties.
Al voor de geboorte kan stress invloed hebben op de neurale en endocriene ontwikkeling.
LD 3: Welke invloed heeft stress op je gezondheid & gedrag?
Chronische psychologische stress wordt het vaakst in verband gebracht met een slechte gezondheid.
Stress veroorzaakt veel veranderingen in het lichaam door zijn effecten op het anterieure-hypofyse-
bijnierschorssysteem en het sympathische zenuwstelsel bijnier-medullasysteem.
Tijdens de eerste paar minuten van stress ben je alerter, gevoeliger voor zintuiglijke informatie en verwerkt
je geest geheugenvorming. Ophalen werkt beter.
Ratten experiment Selye
Ratten die werden blootgesteld aan hitte, kou, pijn, opsluiting of het zien van een kat, reageerden op
dezelfde manier op deze verschillende stimuli, waaronder een verhoogde hartslag, ademhalingssnelheid en
bijnierafscheidingen. Selye concludeerde dat elke bedreiging voor het lichaam, naast de specifieke effecten
ervan, een algemene reactie op stress activeerde, die hij het algemene aanpassingssyndroom (general
adaption syndrome) noemde.