In dit document zijn alle hoor- en werkcolleges van het vak Inleiding Filosofie (SOW-FIVK24) volledig samengevat. In de aantekeningen wordt er concreet naar paginanummers verwezen, zodat het snel terug te vinden is in de literatuur.
Verder bevat het document overzichten waarin de verschillende fil...
Inleiding Filosofie (SOW-FIVK24)
COLLEGE 1
Wat is filosofie?
- Geen eenduidig antwoord, methode en inhoud moeilijk te onderscheiden:
- Academisch: studie van (de geschiedenis van) het denken.
- Filosofisch: Praktijk van het (gestructureerd/ beargumenteerd) denken.
Wat is filosofie niet?
- Verwoorden van een mening
- Estorie of zelfhulp
- Een exclusief ‘Westerse’ traditie
Verschil tussen ‘positieve’ wetenschapsopvatting en filosofie
- Feiten zijn nooit doorslaggevend, maar focus op conceptueel begrip en argumenten.
- Kritische reflectie op kernbegrippen en aannames.
- ‘Positieve’ wetenschap impliceert vaak dat kennis dat kennis progressief is: dat
kennis een doel of einde heeft: de wereld is kenbaar.
Filosofie kent tal van toepassingsvelden en specialisaties
- Ethiek en moraalwetenschap
- Sociale en politieke filosofie
- Wetenschapsfilosofie, kenleer en cognitiefilosofie
- Metafysica/ ontologie en wijsgerige antropologie
→ hangen vaak nauw samen.
Het verschil tussen normatieve/ prescriptieve en descriptieve filosofie:
1. Descriptieve vragen (hoe dingen zijn)
- Hoe wordt kennis geproduceerd?
- Welke plek heeft kennis ...?
- Hoe verhoudt kennis zich tot andere termen ...?
2. Normatieve/ prescriptieve vragen (hoe dingen zouden moeten zijn)
- Hoe dienen we kennis na te streven?
- Wat is goede of bruikbare kennis?
- Aan welke voorwaarden moet een kennisclaim voldoen...?
WERKGROEP 1
Debat Chomsky en Foucault
1. Bestaat er zoiets als een menselijk natuur? En hoe verhoudt dit zich tot
wetenschappelijke vooruitgang?
2. Hoe zou een ideale of rechtvaardige samenleving er uit kunnen zien? En hoe is
deze te realiseren?
Chomsky Foucault
Essentialistisch Sociaal constructivistisch
Kennis is progressief, cumulatief en Kennis van nu is niet meer accuraat dan
, neemt toe over de tijd heen → kennis in een andere context → kennis van
vooruitgang. nu is deel van de huidige realiteit, in
termen van deze wereld.
Vaststaande kenmerken van menselijke Idee van de menselijke natuur heeft alleen
natuur → instinctieve vormen van kennis betekenis in onze specifieke context:
in menselijke essentie: overeenkomstige huidig wetenschappelijke wereldbeeld →
behoeften, kenmerken, cognitie. paradigma: verandering perspectief, geen
vooruitgang.
Er is een objectieve werkelijkheid → Er is geen objectieve realiteit →
We kunnen uitspraken doen over de We kunnen geen uitspraken doen over de
rechtvaardige samenleving. rechtvaardige samenleving.
Anarcho syndicalistische samenleving: Rechtvaardige samenleving is
klasseloos en staatloos → passend bij historisch/cultureel/sociaal bepaald →
behoeften van menselijke natuur. geen ideaalbeeld.
Rechtvaardige samenleving = rol van Rechtvaardige samenleving bestaat niet
wetenschappers (activistisch) (kritisch)
Door nieuwe verifieerbare theorieën Theorieën zijn onderdeel van de sociale
(positivisme) is er vooruitgang richting realiteit, dus geen externe waarheid die
een meer volledige representatie van de beter begrepen kan worden → sociale
werkelijkheid. realiteit verandert met een nieuw
perspectief, dus geen vooruitgang maar
paradigmashift (paradigmatisch).
DUS DUS
Essentialistisch begrip van menselijke Constructivistisch begrip van menselijke
natuur natuur
Positivistisch begrip van Paradigmatisch begrip van
wetenschappelijke kennis en vooruitgang wetenschappelijke kennis en vooruitgang
Activistisch begrip van de Kritisch begrip van de maatschappelijke rol
maatschappelijke rol van de wetenschapper van de wetenschapper
COLLEGE 2
Belang van recognition/ erkenning
- Charles Taylor (1994, 25): het belang van erkenning is bijzonder groot in tal van
hedendaagse maatschappelijke en politieke debatten: nationalistische bewegingen,
feminisme, multiculturalisme.
- Erkenning is ‘a vital human need’, dus het uitblijven van erkenning of miserkenning
zijn niet alleen een gebrek aan respect, maar een inbreuk in het diepste zijn van een
persoon → existentieel effect (p.26).
Oorsprong van het begrip erkenning
- Twee ontwikkelingen in de moderne tijd hebben het belang van identiteit en
erkenning gevestigd:
1. Uiteenvallen van traditionele sociale hiërarchie = verschuiving van honor naar
dignity (p.26-27)
, → Politics of universalism
2. Opkomst egalitair concept van identiteit (p.28)
→ Politics of difference
1. Politics of universalism: Sociaal klimaat waarin sociale hiërarchie verdwenen is:
gelijke gevallen eisen gelijke behandeling.
- Premoderne samenleving: iedereen kwam bepaalde eer toe, afhankelijk van
maatschappelijke positie (p.31).
- Moderne samenleving: eer is vervangen door waardigheid, waar iedereen
gelijke aanspraak op heeft, ongeacht maatschappelijke positie (p.37).
- Gelijkmaking van rechten en privileges → gelijke behandeling op
basis van kenmerken die intrinsiek aan het menszijn zijn.
2. Politics of difference: Opkomst van de hang naar een ‘eigen’ identiteit (p.38).
- Rousseau: we staan in contact met onszelf door een ‘innerlijke stem’ die ons
helpt om het goed en het kwaad te onderscheiden → eigen, authentieke,
innerlijke vorm van ‘zelf’.
- Herder: de innerlijke zelf krijgt een bijbetekenis van authenticiteit: je
innerlijke stem is ook specifiek jouw eigen, unieke stem.
- Hoeft niet individueel te zijn, kan ook collectief worden opgevat.
- Identiteit komt dialogisch tot stand, dus door miserkenning vindt er
een inbreuk op mijn zijn plaats, omdat de mogelijkheid wordt
ontnomen om me in mijn eigen identiteit te articuleren (p.34).
Gelijkheid en identiteit?
- Deze ontwikkelingen lijken complementair: erkenning aan iedereen met een
identiteit door te erkennen wat uniek aan ieder is (p.39). Door de uniciteit en
authenticiteit van iedere identiteit te erkennen, kunnen we niet gereduceerd worden
tot slechts klasse of sociale achtergrond → gelijk behandeld worden en erkend voor
wie we zijn.
- Zo zijn de ontwikkelingen ook vaak met elkaar in spanning: conflict tussen gelijke
gevallen gelijke behandeling en wens om specifiek erkend te worden.
Voorbeelden van de spanning:
- Canadese taalpolitiek (p.52-53):
- Politics of Universalism: Iedereen mag zijn kind naar een school sturen die
zij zelf willen.
- Politics of Difference: Voor het voortbestaan van de Franse identiteit in
Canada, moet deze erkend worden en doorgegeven met taal.
- Het is in naam van the politics of difference, dat men tot op een
bepaalde hoogte inbreuk doet op de politics of universalism.
- Jongensbesnijdenis:
- Politics of Universalism: Lichamelijke integriteit geldt voor iedereen, dus er
moeten geen uitzonderingen gemaakt worden.
- Politics of Difference: Het voortbestaan van een identiteit en de verbintenis
met een gemeenschap mag een uitzondering zijn op de universele regel.
- Hoofddeksels
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pamabels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
