Samenvatting jeugdrecht
begrepen
MR. LYDIA JANSSEN
Vierde druk
1 Inleiding recht
1.1 Inleiding
In dit hoofdstuk:
Definitie van recht in het algemeen
1.2 Omschrijving en doel
Doorgaans gaat het om wat men inhoudelijk wil bereiken met het recht:
rechtvaardigheid. Gelijkheid, beschermen van de zwakken en bijvoorbeeld
conflictbeheersing. Wat er precies moet worden bereikt is zaak van politieke keuzes.
Daarnaast geeft het recht ook een ‘technisch’ doel: het ordenen van de samenleving
en het geven van regels om conflicten te voorkomen. Dus, omschrijving: ‘Het recht is
het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.’
1.3 Rechtsgebieden
Staatsrecht – Geeft de basisregels voor de organisatie van de overheid. Het
beschrijft verschillende organen van de overheid en de onderlinge relaties
daarvan.
Bestuursrecht – Ook het bestuursrecht houdt zich met de overheid bezig, maar
dan met de overheid ‘in actie’. Het bestuursrecht geeft regels over de
bestuurstaak van de overheid.
Strafrecht – Typerend voor het strafrecht is dat het verboden gedragingen
beschrijft, zoals diefstal of moord. Wie zich toch schuldig maakt aan zo’n
verboden gedraging, kan door de rechter gestraft worden. Lang niet alles wat
niet mag, wordt in het strafrecht opgenomen. Alleen die dingen die de
rechtsorde zover schenden dat de overheid moet optreden.
Burgerlijk recht – Het burgerlijk recht regelt de rechtsverhoudingen tussen
burgers onderling. Het burgerlijk recht bestaat uit 3 onderdelen:
1. Personen- en familierecht, waarin familierechterlijke relaties tussen
mensen worden geregeld zoals ouderschap, gezag, omgang en
(echt)scheiding;
2. Vermogensrecht, dat de zakelijke relaties tussen personen regelt, zoals
koop, huur en hypotheek;
3. Rechtspersonenrecht. Gaat over hoe een rechtspersoon (nv,bv, stichting,
vereniging) moet worden opgericht en wie het voor het zeggen hebben
binnen deze rechtspersoon.
Omschrijving en plaats van het jeugdrecht
Het jeugdrecht is een geheel van rechtsregels dat de positie van jeugdigen (0-18
jarigen) regelt. Het jeugdrecht valt onder verschillende onderdelen van verschillende
rechtsgebieden (strafrecht, burgerlijk recht, bestuursrecht).
1.4 Materieel recht en formeel recht
Materieel recht – omvat de rechten en plichten van de burgers
Formeel recht – het procesrecht
,Zo beschrijft bijv. het materieel strafrecht de strafbepaling (diefstal/doodslag) en het
formeel recht geeft aan wat er gebeurd als er een strafbaar feit is gepleegd.
1.5 Nationaal en internationaal recht
Nationaal recht – rechtsregels binnen een land
Internationaal recht – rechtsrelaties tussen verschillende landen die worden
vastgelegd in internationale verdragen.
I PERSONEN- EN FAMIERECHT
2 De ouders van de jeugdige
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk:
‘afstamming’, dit wil zeggen over de familierechtelijke relaties tussen een
jeugdige en zijn ouders.
2.2. Juridisch moeder
De wetgever kent een tamelijk eenvoudig uitgangspunt voor het juridisch
moederschap (art. 1:198 BW).
Moeder is de vrouw uit wie het kind geboren is.
Draagmoederschap
Draagmoederschap – kent het BW niet. Draagmoederschap wil zeggen dat een vrouw
(draagmoeder) voor een andere vrouw (wensmoeder) een kind ter wereld brengt. De
vraag is dan wie de juridische moeder is. Omdat het BW draagmoederschap niet
(er)kent, is de kern van de afspraken tussen de draagmoeder en de wensmoeder
over de ‘overdracht’ van het kind voor het recht ongeldig. Moederschap kan namelijk
niet worden ontkend dus de draagmoeder blijft juridisch moeder, wat partijen ook
hebben afgesproken.
2.3 Juridisch vader
Op de vraag wie de juridische vader van de jeugdige is, geeft de wetgever een
tamelijk uitgebreid antwoord (art. 1:199 BW). De juridische vader is de man:
- Die bij de geboorte met de moeder is gehuwd
- Die de jeugdige heeft erkend
- Van wie door de rechter het vaderschap is vastgesteld
- Die de jeugdige heeft geadopteerd
Met de moeder getrouwd
De hoofdregel over het juridisch vaderschap luidt: vader van het kind wordt de man
die getrouwd is met de vrouw die het kind ter wereld brengt.
Geregistreerd partner (hierna: GP) van de moeder – sinds 2014 zijn er geen juridische
verschillen meer tussen huwelijk en geregistreerd partnerschap. Daarom gelden voor
vader in geregistreerd partnerschap dezelfde regels.
Vaderschap ontkennen – Het is mogelijk voor de man, de vrouw en het kind het
vaderschap dat door het huwelijk is ontstaan te ontkennen. Voorwaarde voor een
dergelijk verzoek is dat het duidelijk is dat de man niet de biologische vader is van
het kind.
Erkenning
Een jeugdige die geen juridische vader heeft, kan door een man (die minsten 16 jaar
oud is) worden erkend (art. 1:203 BW e.v.). Dat wil zeggen dat hij de juridische
vader wordt van de jeugdige.
, Een jeugdige van wie de vader is overleden kan niet door een man worden erkend.
De overleden man blijft namelijk juridisch ouder. Erkenning is evenmin mogelijk na
een echtscheiding. Alleen in de gevallen waarin geen juridische vader kan worden
aangewezen is er ruimte voor een man om door erkenning het juridisch vaderschap
op te nemen. Erkenning zegt niet dat de man de biologische vader is, maar het is
meer een juridische daad.
Procedure van erkenning: man moet bij de burgerlijke stand (hierna: BS)
verklaren
Toestemming van moeder en kind: toestemming van moeder en kind tussen
12-16 verplicht. Is het kind boven de 16 dan hoeft alleen jeugdige
toestemming te geven.
Geen toestemming, toch erkenning: geen toestemming, dan gaat het in
principe niet door. Tenzij de man kan aantonen dat hij de verwekker is, dan
hoeft hij zich hier niet bij neer te leggen (Art. 1:204 lid 3 BW).
Erkenning niet mogelijk: (art. 1:204 BW)
Ongedaan maken van erkenning: een erkenning is in principe definitief. Zij kan
niet zomaar weer ongedaan worden gemaakt. Alleen als de erkenner niet de
biologische vader is zet de wetgever de deur op een kleine kier (art. 1:205
BW).
Gerechtelijke vaststelling van het vaderschap (art. 1:207 BW e.v.)
Een man kan bij de rechter erkend worden als vader wanneer een man vrijwilg
overlijdt voordat hij het kind heeft erkend, of als de verwekker weigert om zijn kind te
erkennen.
Duo ouderschap: sinds 1 april 2014 is het ook voor een vrouw mogelijk om de
tweede juridische ouder, de zogeheten duo-ouder, van een kind te worden. De
vrouw die bij de moeder is bij de geboorte van het kind, wordt automatisch de
tweede ouder van het kind. Voorwaarde is wel dat het kind is verwerkt met
genetisch materiaal dat is verstrekt door een officiële donorbank. Als de
zaaddonor bekend is (de buurman bijvoorbeeld) dan vervalt het automatisme
dat de vrouw van moeder een tweede moeder wordt. De biologische vader is
dan immer bekend.
NB: Een kind kan niet meer dan 2 juridische ouders hebben. Dus het kan niet zo
2.4 Adoptie
Ook adoptie is een manier om juridisch vader of moeder te worden. Want door
adoptie (art. 1:227 BW) ontstaat een juridische ouder- kindrelatie. Anders gezegd:
na de rechterlijke uitspraak over de adoptie worden de adoptiefouders de juridische
vader en moeder van de jeugdige. Gelijktijdig worden de juridische banden met de
oorspronkelijke ouders verbroken. Met name vanwege dit laatste is een adoptie, ook
vanuit het recht gezien, zeer ingrijpend en daarom een allerlaatste middel.
Adoptieprocedure
(Bij het adopteren van een Buitenlands kind):
- Verzoek bij ministerie van Justitie volgt een onderzoek van de Raad van de
Kinderbescherming
- Verloopt dit onderzoek goed, dan verplichte voorlichtingcursus voor ouders
mogelijke adoptie
- Geschikt/ dan toestemming voor adoptie
- Met toestemming kunnen de ouders zich tot een door de overheid erkend
bemiddelingsbureau wenden die naar een adoptiekind gaat zoeken.
Voorwaarde voor adoptie
(art. 1:227 en 228 BW)
- Algemene voorwaarde: adoptie is alleen mogelijk als de adoptie in het
kennelijk belang is van de jeugdige. Het gaat dan om een afweging van