Colleges Preventie & Beleid
Vak in de master Health Sciences (VU)
Inhoud
Introductiecollege en needs assessment .......................................................................................................................... 1
Beleid, gezondheid en kansengelijkheid ........................................................................................................................... 4
Publieke gezondheidszorg en het beleidsvormingsproces ............................................................................................. 12
Integraal gezondheidsbeleid ........................................................................................................................................... 19
Sociale netwerkanalyse................................................................................................................................................... 30
Amsterdamse Integrale Aanpak Slaap ............................................................................................................................ 32
Gezondheidsbeleid op nationaal niveau......................................................................................................................... 37
Pharos: gezondheidsverschillen in de maatschappij ...................................................................................................... 40
College tour: discussie over maatschappelijke dilemma’s in het werkveld ................................................................... 45
Onderzoek en bewijs: principes in kennis vertaling ....................................................................................................... 48
Implementatie................................................................................................................................................................. 53
Health impact assessment (HIA) ..................................................................................................................................... 64
Analyse en evaluatie van gezondheidsbeleid ................................................................................................................. 70
,Introductiecollege en needs assessment
In dit vak ontwikkel je inzicht in:
- De kracht van beleid om de volksgezondheid en kansengelijkheid te verbeteren
- Hoe het Nederlandse volksgezondheidssysteem in elkaar zit en wie de hoofdrolspelers zijn
- Hoe nationaal en lokaal (integraal) gezondheidsbeleid wordt ontwikkeld
- Hoe wetenschappelijke kennis kan bijdragen aan de ontwikkeling van beleid
- Het belang van andere invloeden, stakeholders en verschillende perspectieven op gezondheid voor
ontwikkeling van een integrale aanpak
- Een multidisciplinair perspectief vanuit beleid, onderzoek en praktijk om effectieve communicatie en
samenwerking te verbeteren tussen de verschillende sectoren
Leerdoelen toetsen
- Tentamen (50%)
- Groepsopdracht (50%)
- Verplicht: peer-feedback
De praktische groepsopdracht
- Doel: advies voor een integrale aanpak aan een GIDS-gemeente naar keuze om kansengelijkheid in
gezondheid in die gemeente te verbeteren
- Kansengelijkheid in gezondheid = gelijke kans op gezondheid (niet equality, maar equity)
- Integrale aanpak in gemeente/focuswijk
Participatie doelgroep en actoren:
- Drie interviews
- Ken je wijk en doelgroep: loop door de focuswijk en praat met bewoners
- Bestaand beleid: interview een beleidsmaker/gemeente ambtenaar over bestaand integraal beleid
- Sociale netwerkanalyse: interview een centrale actor over het sociale netwerk in de gemeente in
relatie tot het gezondheidsprobleem/leefstijl of doelgroep
- Denk aan privacyregels en handel professioneel
De praktische opdracht:
- Titelpagina
- Inhoudsopgave
- Voorwoord
- Achtergrond
- Doelen
- Analyse huidig beleid
- Stakeholderanalyse
- Advies integrale aanpak
- Implementatie advies
- Evaluatie advies
- Referenties
- Bijdragen van auteurs
- Bijlagen: samenvattingen van de interviews
1
,Aanbevolen weekplanning:
- Week 1
- Deadline donderdag 4 november 13:00 inleveren onderwerpkeuze
- Voorbereiden opdracht (gezondheidsprobleem en oorzaken, beleidsnota gemeente)
- Ken je wijk en doelgroep (voor donderdag 11 november)
- Intervention mapping
- Week 2
- Deadline vrijdag 12 november 18:00 inleveren deel 1 verslag: achtergrond en doelen
- Werk aan verslag: achtergrond en doelen, analyse huidige beleid
- Maak afspraak voor de interviews: beleidsmaker/gemeente ambtenaar en centrale actor
- Week 3
- Verwerken feedback
- Uitvoeren interviews
- Interview samenvatten en werken aan het verslag: analyse huidig beleid en stakeholder analyse
- Werkgroep pharos: maak gebruik van hun expertise
- Week 4
- Deadline vrijdag 26 november 18:00 inleveren deel 2 verslag: analyse huidig beleid en stakeholder
analyse
- Uitvoeren interviews (indien niet in week 3)
- Interview samenvatten en werken aan het verslag: analyse huidig beleid en stakeholder analyse
- Week 5
- Verwerk feedback verslag
- Werk aan verslag: advies integrale aanpak en plan voor implementatie en evaluatie
- Voorbereiden van de peer-feedback versie
- Week 6
- Deadline maandag 6 december 18:00 inleveren conceptversie beleidsadvies voor peer-feedback
- Deadline vrijdag 10 december 18:00 inleveren deel 3 beleidsadvies: advies integrale aanpak,
implementatie en evaluatie
- Peer-feedback
- Week 7
- Deadline 17 december 18:00 inleveren eindversie beleidsadvies
- Verwerk feedback verslag
Needs assessment = een systematische studie van de discrepantie tussen wat is en wat zou moeten zijn in een groep
en situatie van belang
Ofwel: wat heb je nodig voor je programma?
- Beoogde effecten (uitkomsten)
- Praktische benodigdheden (wie en wat)
Hoe?
- Data verzamelen
- Wat is het probleem?
- Wie heeft het?
- Incidentie, prevalentie, distributie, DALY’s?
- Kenmerken van de risicogroep en gemeenschap?
- Groepen met overbelasting?
- Waar zijn risicogroepen te bereiken?
➔ Bepalen van doelgroep
- Onderzoek relaties
- Gedrag en omgeving: oorzakelijk verband met gezondheid
- Omgeving: ook invloed op gedrag
- Overweeg belang en veranderbaarheid
- Belang: de sterkte van het bewijs voor de causale relatie of associatie tussen concepten
- Veranderbaarheid: de sterkte van het bewijs dat de voorgestelde verandering kan worden
gerealiseerd door een programma
2
, - Categoriseer determinanten
- Predisponerend: ervoor zorgen dat mensen gedrag willen initiëren (kennis, bewustzijn, attitude,
ervaren symptomen)
- Enabling: mensen in staat stellen om gedrag uit te voeren (vaardigheden, diensten, middelen,
kansen, hulp van anderen)
- Versterkend: mensen gedrag voor langere tijd laten uitvoeren (sociale steun, feedback, verwachte
resultaten, interne en externe beloningen)
Determinanten van gedrag:
- Identificeer determinanten van gedrag
- Identificeer determinanten van gedrag van stakeholders/vertegenwoordigers/rolmodellen van de omgeving
Interventiecontext:
- Gemeenschap, omgeving/setting, vaardigheden/capaciteiten en middelen onder
stakeholders/belanghebbenden
- Met andere woorden: het onderzoeken van de context waarin het programma wordt uitgevoerd, en het
beoordelen van bronnen → praat met stakeholders om een duidelijk beeld te krijgen van de setting,
capaciteiten en middelen
Logisch model:
Framework:
Ecologische niveaus
- Interpersoonlijk: individuen of groepen die nauwe banden hebben met leden van doelpopulaties en die
waarschijnlijk invloed op hun gezondheidsgerelateerde gedrag hebben
- Organisatorisch: systemen met specifieke doelstellingen en met formele besluitvormingsprocessen op
meerdere niveaus (norm)
- Gemeenschap: groepen die met elkaar verbonden zijn door gemeenschappelijke kenmerken (demografisch,
sociaal, cultureel, politiek, etc.)
- Maatschappelijk: grotere systemen die over de middelen beschikken om verschillende aspecten van het
leven en de ontwikkeling van hun samenstellende systemen (gemeenten, provincies, landen, etc.) (normen,
beleid, regelgeving)
Sociaalecologisch model
- Ongeveer dezelfde categorieën als ecologische niveaus
- De groene laag is anders: onderscheid tussen leef- en werkomstandigheden
3
, Beleid, gezondheid en kansengelijkheid
Leerdoelen
- Historische voorbeelden geven van beleid dat succesvol was in het verbeteren van de gezondheid
- Uitleggen waarom beleid een belangrijke strategie is om ziekte te voorkomen en gezondheid te bevorderen
- Determinanten van gezondheid beschrijven en uitleggen hoe volksgezondheid past binnen een
sociaalecologische benadering
Ziektes met grootste ziektelast
- Psychische aandoeningen
- Cardiovasculaire aandoeningen
- Kanker
Welke leefstijl- of omgevingsfactoren dragen het meest bij aan de ziektelast?
Sociaaleconomische verschillen
- Er zijn grote verschillen in
gezondheid en deze
worden mogelijk alleen
maar groter
4