Capita Selecta Criminologie – Bijeenkomst 6
De georganiseerde criminaliteit in Nederland
De aandacht voor georganiseerde misdaad is in Nederland van redelijk recente datum. Deze
aandacht bestaat namelijk sinds het rapport van de onderzoekscommissie Fijnaut in de mid
jaren 90, in opdracht van de parlementaire enquête opsporingsmethoden. Sinds deze
parlementaire enquête is een monitor over georganiseerde criminaliteit opgezet. Deze
verschijnt elke 4/5 jaar, en er wordt een situatieschets van de georganiseerde criminaliteit op
dat moment gegeven. In die situatieschets worden er een aantal hoofdvragen beantwoord:
- De wie vraag: Wie zijn er betrokken, waarop rusten de sociale relaties, wat is het
belang van vertrouwen, hoe werken ze samen? Dat is eigenlijk de social opportunity
structure.
- De wat vraag: wat weten we over typen criminaliteit? Daarbij speelt ook transit
criminaliteit, en het misbruik die gemaakt wordt van onze logistiek.
- De hoe vraag: hoe organiseren ze zich en hoe schermen ze zichzelf af?
- De geld vraag: hoe veel gaat er om in de criminaliteit, waar komt het vandaan, hoe
verbergen ze het?
Bij het woord georganiseerd gaat het vooral om de organisatiegraad. Het ziet vooral op het
netwerk, er zijn namelijk ontzettend veel mensen bij betrokken. Wij hebben een veelal
stereotyperend beeld van de georganiseerde misdaad: dat het vanaf de buitenkant van de
samenleving infiltreert. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door ideeën over Italiaanse en
marikaanse maffia-organisaties en de manier waarop die worden afgebeeld in de media. Dit
wordt wel racketeering genoemd, waarbij de maffia overheidstaken overneemt. In Nederland
blijkt dit beeld echter niet te kloppen. Wat we zien is dat de georganiseerde criminelen veelal
gebruik maken van de reeds bestaande legale infrastructuur. Nederland is vanwege de
belangrijke positie als handelsland ideaal voor transit crime: internationale illegale handel
waarbij dezelfde gelegenheidsstructuren gebruikt worden als bij legale handel. Nederland is
een handelsland met goede logistieke systemen, grote doorvoerplekken (zoals Schiphol en de
Rotterdamse haven) en dat maakt ons kwetsbaar.
Ook van de structuur van georganiseerde criminaliteit bestaat een veelal verouderd
beeld. Er wordt vaak gedacht dat er bij georganiseerde criminaliteit sprake is van een strenge
hiërarchie, een duidelijke taakverdeling, een gedragscode en een intern sanctiesysteem.
Dergelijke structuren bestaan wel, maar vormen in Nederland eerder de uitzondering. Hier is
er eerder sprake van een soort octopus structuur. Er bestaan criminele netwerken met een
, grote hoeveelheid afhankelijkheidsrelaties en een aantal duidelijke hoofdrolspelers waarvan
vele andere daders afhankelijk zijn voor geld, kennis of contacten. Wel kunnen ook deze
daders zich tot belangrijkere spelers ontwikkelen. Bij dit andere beeld past ook een andere
opsporingsstrategie: die van de korte klappen. Dit zijn onderzoeken en strategieën waarbij
snel beslissingen worden gemaakt en die minder lang lopen. Strategische en snelle
interventies worden gebruikt om een belangrijke spil in het netwerk snel weg te nemen uit het
systeem. Bij deze aanpak is ook het aanpakken van facilitators belangrijk. Daar heeft immers
de gehele clientèle last van. Wel blijft ook het traditionele strafrecht belangrijk. Daarbij
kunnen immers vergaande dwangmiddelen ingezet worden.
Verder relevant is dat het beeld dat elke dader al jong betrokken raakt ook niet klopt.
Slechts een kwart van de daders komt voor het twintigste levensjaar voor het eerst in
aanraking met justitie, en driekwart van de daders die voor de monitor onderzocht zijn waren
ouder dan 30.
De genoemde criminele samenwerkingsverbanden doen in veel gevallen een beroep op
personen en bedrijven uit hun omgeving die zich bewegen in de bovenwereld. Ze zijn sterk
afhankelijk van personen en bedrijven die zich verder in de legitieme wereld bewegen voor
dingen zoals financiën, producten, ruimtes, etc. Dit zorgt voor een sterke verstrengeling
tussen de boven- en onderwereld. Daarbij kan ook gedacht worden aan gemeenschappen zoals
motorclubs en woonwagenkampen.
Verder worden misdrijven ook vaak gepleegd vanuit de uitoefening van een verder
normaal beroep (organisatiecriminaliteit). Verschillende beroepen kunnen immers
gelegenheid bieden voor georganiseerde criminaliteit, bijvoorbeeld door internationale
contacten en reisbewegingen of door bepaalde speciale bevoegdheden van een beroepsgroep.
De schade van georganiseerde misdaad
Het is onmogelijk om de schade die door georganiseerde criminaliteit veroorzaakt wordt
volledig in beeld te brengen. Immateriële dingen als leed voor een slachtoffer en
reputatieverlies zijn moeilijk meetbaar, en causaliteit vormt veelal een obstakel. Wel
onderscheiden ze in de monitor drie dimensies van schade:
1. Schade van concrete slachtoffers: lichamelijk, psychisch en financieel valt hier
allemaal onder.
2. Systemische effecten: schade aan bepaalde systemen. Voorbeelden zijn verstoorde
marktwerken of gevolgen voor de lokale economie, door bijvoorbeeld oneerlijke
concurrentie. Ook schade aan de reputatie van een beroepsgroep valt hier onder.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper carmenftr. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.