Biotechnologie en microbiologie
Inleiding van de lessen
Osmose
• H2O beweegt via OSMOSE tussen verschillende compartimenten
• Osmotische druk ~ concentratie, niet met de grootte van de partikels
• Hypotoon milieu: osmotische druk milieu < osmotische druk protoplasma bacterie
o ➔ Bij beschadiging celwand: Bacterie neemt water op en barst
• Hypertoon milieu: osmotische druk > osmotische druk protoplasma bacterie
o ➔ Bij beschadiging celwand: Bacterie verliest water en verschrompelt
1: Micro-organismen in de klassieke biotechnologie
Microbiële diversiteit
1.1 Indeling in de levende wereld
3 Domeinen
• Bacteriën -> prokaryoten
• Archea -> prokaryoten
o Oerbacterie -> is er niet meer
• Eukarya -> eukaryoten
o Protisen
o Fungi
o Planten
o Dieren
Cyanobacterieën
• Voorouders van de mensheid
o Lijken op algen
Indeling
• 5 rijkensysteem van Whitakker
Microbiologie
• Meest primitieve levende wezens op aarde
• Micro-organismen: organismen met microscopisch kleine afmetingen (µm = 10-6 m) zodat
ze met het blote oog niet zichtbaar zijn
• Visualisatie met licht- (A. Van Leeuwenhoek) of elektronenmicroscoop
,Indeling
• Micro-organismen
o Eéncellige algen
o Protozoa
o Schimmels
o Gisten (ééncellige fungi)
o Bacteriën
o Virussen
o Bacteriofagen (virussen pathogeen voor bacteriën)
• Eukaryoot vs. prokaryoot
=> afmetingen niet vanbuiten, wel rangschikken
=> virussen zijn geen levende organismen !!!
Fungi
• Schimmels en gisten
o Schimmels nemen kleuren aan en zijn draderig
▪ Wollig en dradig uitzicht
▪ Nuttige schimmels: productie van secundaire metabolieten zoals enzymen,
citroenzuur, … Bv. Penicillium
▪ Schadelijke schimmels: voedselinfecties en -intoxicaties
▪ Belangrijk bij de productie van brood, wijn,
o Gisten vormen glade kolonies
• Decompositie van plantaardig materiaal door synthese van extracellulaire enzymen die
zorgen voor de degradatie van biopolymeren (zoals eiwitten, KH en lignine)
• Productie van antibiotica
• Geen fotosynthese
• Geen N-fixatie
• Geen anorganische componenten als energiebron
• Verschil bacteriën
, o Bacteriën nemen wel deel aan de fotosynthese, doen aan N-fixatie en kunnen
wel anorganische componenten als energiebron gebruiken.
Prokaryoten cel
• Geen kern: DNA los in cytoplasma
• Geen celorganellen
• Celmembraan én celwand
Eukaryote cel
• Ingewikkelde celstructuur
• Celkern met kernmembraan
• Aanwezigheid van organellen
o ER, mitochondrium, plastide, Golgi-apparaat (opslag producten ER),
lysosomen (afbraak afvalstoffen), vacuole
• Plantaardige cel: protoplasma met celmembraan én celwand
• Dierlijke cel: geen celwand
• Planten, gisten, schimmels, dieren, mensen
1.2 Bacteriën
Wat zijn bacteriën
• Meercellig organismen bij de groep van Monera of Prokaryote
o Ontbreken een kernomhulsel
• Te vinden in verschillende milieus
, o Vochtige grond, zoet en zeewater
• Kunnen warmtebronnen hoger dan 70 graden overleven
• Meest premitief leven op aarden
1.2.2 Morfologie
Vorm
• Kokken
o Bolvormig
o Microkok: cellen onafhankelijk van elkaar
o Diplokok: cellen in paren en dikwijls omgeven door een slijmkapsel
o Stafylokok: delingen in twee dimensies; de kokken blijven samenhangen in
o druiventrosachtige conglomeraten
o Streptokok: cellen in ketentjes
o Sarcina: delingen in drie dimensies, waardoor pakketjes ontstaan
• Bacillen
o Staafvormige die vaak een snoer vormen
• Spirellen
o Vorm van een spiraal
o Spirocheten
▪ Spiraalvormig met flexibele celwand
o Vibrionen
▪ Kommavormig
,Afmetingen
• 0,3 – 2 µm (er bestaan uitzonderingen)
o Met een lichtmicroscoop enkel als stipjes te zien -> dus elektronenmicroscoop
gebruiken
Kapsels en flagellen
• Kapsels of slijmlaag
o Buitenkant van de bacterië
o Bestaan uit polymeren
o Degene dat kapsel bezitten zijn pathogeen voor de mens en overleven dus langer
• Flagellen
o Bacteriën kunnen hierdoor beter voortbewegen
o Bestaan uit lange inelkaar gedraaide strengen eiwit (flagelline)
o Dienen vaak als indentifactiekenmerk van bacteriesporen
o Één flagellum -> monotrich
o Meerde flagella -> polytrich
Sporen
• Endosporen
o Hebben geen vermederingsfunctie maar dienen om te overleven
▪ Goed bestand tegen ongunstige omstandigheden, droogde, warmte,
desinfectanten
o Vaak gevonden in oppervlaktewateren (hoge temp)
Naamgeving
• Systematiek van Linnaus => indeling op basis van gelijke eigenschappen en kenmerken
o 1.Familia of Familie (hoofdletter, -aceae)
o 2.Genus of Geslacht (hoofdletter)
o 3.Species of Soort (kleine letter)
• Verdere onderverdeling binnen soort
o Subspecies of Ondersoort
o Biovar of Biotype: op grond van biochemische eigenschappen
o Serovar of Serotype: op grond van serologische eigenschappen (cf. bloedgroepen bij
de mens)
o Stam: alle individuen van een soort die door deling ontstaan zijn uit één cel
1.2.4 Voortplanting en groei
Ongeslachtelijke voortplanting
• Dwarsdeling na replicatie van het DNA
, • Binaire deling
• Resultaat: 2 identieke dochtercellen
• Generatietijd of verdubbelingstijd: ca. 20 min
• Door dwarsdeling: vorming van kolonies!
o KVE: kolonievormende eenheid
o CFU: colony forming unit
o Kolonie zichtbaar met het blote oog, een bacterie niet!
Groeifasen => kunnen berekenen op examen
• Lagfase
o Aanpassen aan een medium
▪ Bacterië gaat kijken of hij in deze omgeving kan groeien
o Exponentielefase
▪ De bacteriën gaan delen met een constante snelheid
o Stationairefase
▪ Er komen evenveel nieuwe bacteriën bij als er afsterven
o Afstervingsfase
▪ De bacterieën kunnen niet meer overleven
Ongeslachtelijke voortplanting
• Geslachtelijke voortplanting: uitwisseling van DNA tussen twee bacteriën voor (komt
sporadisch voor)
o Conjugatie
▪ Genetische materiaal tussen twee cellen overgedragen
• Twee bacteriecellen gaan hiertoe vlak naast elkaar liggen en vormen
een cytoplasmatische brug waarlangs DNA van de donor- naar de
receptorcel wordt overgedragen
o Transformatie
▪ een bacterie neemt een DNA-fragmenten op die uit dode cellen zijn
vrijgekomen
o Transductie
▪ virussen (bacteriofagen) brengen DNA-fragmenten van de ene op de
andere bacterie over.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evelienlefilon. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.