HOOFDSTUK 1: HET POLITIEMANDAAT, DE POLITIEROL, DILEMMA’S,
MYTHES E STRATEGIEËN
1.1. INLEIDING
MODERNE WESTERSE SAMENLEVING KAN MEN KENMERKEN DOOR:
• Een institutionalisering van het geloof in de vrije wil van de mens.
• In deze samenlevingen evolueerde de denkbeelden over de mens doorheen
de geschiedenis tot een aparte speciale entiteit.
• Hij werd het centrum van de wereld, het individu werd heilig. De individuele
vrijheid werd een belangrijke waarde in de samenleving.
• Dit ging gepaard met het uitbouwen van wetten die hem moesten
beschermen voor de dwang van de groep, de staat, de kerk.
• Tegelijk houdt de erkenning van de vrijheid van de mens ook een probleem
in. Indien al deze individuen vrij kunnen kiezen, rijst de vraag naar de wijze
waarop men in een complexe, moderne samenleving tot ‘orde’ kan komen.
• Om dit probleem op te lossen ontstaat de neiging tot meer en sterker regelen
van het dagelijks leven van individuen.
• Dit is juist hetgeen ‘vrijheid’ en ‘individualiteit’ zo precair maakt. Een
samenleving balanceert hierdoor steeds tussen twee belangrijke idealen:
tussen de keuze voor ‘orde’ of ‘vrijheid’.
DE POLITIE SPEELT HIER EEN CENTRALE ROL IN
• Ze wordt immers gezien als het middel waarover een samenleving beschikt
om de orde te bewaren.
• Ze is de institutie die dagelijks de grenzen trekt tussen orde en wanorde. Om
deze taak te kunnen vervullen heeft ze de exclusieve macht gekregen
geweld uit te oefenen en de vrijheid van de mensen te beperken.
• Aangezien er echter verschillende opvattingen in een moderne westerse
pluralistische samenleving bestaan over ‘orde’ en ‘vrijheid’, is het mmandaat
dat ze krijgt de resultante van de strijd over deze idealen.
1.2. HET POLITIEMANDAAT
POLITIEFUNCTIE
Verwijst naar een reeks van processen met specifieke sociale functies.
POLITIE
Verwijst naar een specifieke sociale institutie.
Politiestudies 1
,à Dit onderscheid maakt het mogelijk om in te zien dat niet enkel de politie (als
organisatie) instaat voor de politiefunctie maar dat een hele reeks van
maatschappelijke instellingen mede deze taak vervullen.
WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN DE POLITIE EN ANDERE ORDEHANDHAVENDE FUNCTIES?
Het verschil is dat de politie het exclusieve mandaat van de overheid krijgt om
geweld te gebruiken.
DEFINITIE POLITIE
De zorg binnen een bepaalde context voor het handhaven van daar geldende
definities van sociale orde of specifieke onderdelen daarvan, waarbij – als de
situatie dat vergt – in laatste instantie de legale en legitieme mogelijkheid bestaat
om gebruik te maken van dwang of geweld.
® ZORG: om erop te wijzen dat de functie gekoppeld is aan een sociaal
systeem (vaak de staat) dat dient in te staan voor haar burgers. Deze functie
komt dan ruim gesteld neer op het daadwerkelijk handhaven van de (rechts-
orde.
® EEN BEPAALDE SOCIALE CONTEXT: geeft aan dat de inhoud van de
politiefunctie afhankelijk is van de sociale omgeving en van de betekenissen
gehecht aan afwijkend, ordeverstorend en crimineel gedrag.
WET OP HET POLITIE AMBT VAN 1992 ! (art 1)
“Bij het vervullen van hun opdrachten van bestuurlijke of gerechtelijke politie,
waken de politiediensten over de naleving en dragen zij bij tot de bescherming
van de individuele rechten en vrijheden, evenals tot de democratische
ontwikkelingen van de maatschappij.”
ART. 14 WPA ART. 15 WPA
Politiestudies 2
,1.3. DE POLITIEROL
WAT IS DE ROL VAN DE POLITIE?
• Het handhaven van de maatschappelijke orde.
• Om de rol te kunnen uitvoeren geeft men de politie de mogelijkheid om die
gewenste orde ook met geweld af te dwingen.
Visies op orde, hulp aan mensen in nood en toegelaten geweld door staat –
gecreerde structuren, wijze van werken
Overheid/politiek Burgers Politie
macro
meso
micro
Op het microniveau van het dagelijks optreden van de politie binnen een bepaalde
situatie bestaan er binnen de verschillende overheden en politieke
verantwoordelijkheden met verschillende visies over het gewenste eindresultaat.
De (tijdelijke) dominante visie (rood) zal mogelijk het politieoptreden bepalen
temeer omdat de politie een orgaan is dat wordt aangestuurd door haar
overheden. De politie is een orgaan dat optreedt onder hun verantwoordelijkheid.
Een tweede belangrijke actor zijn de burgers. Ook zij zijn verdeeld en hebben
verschillende visies over het politieoptreden waar mogelijk een bepaalde visie
dominant kan zijn en als de juiste gezien worden (rood bij burgers).
Op het mesoniveau van de organisaties treffen we opnieuw verschillende visies aan
bij de verschillende actoren. De procureur van een gerechtelijk arrondissement kan
een bepaalde werkwijze met de politie afspreken, de actiegroep van
verontwaardigde burgers trachten de reactie van de politie te beïnvloeden en de
politieorganisatie zelf kan zodanig georganiseerd zijn dat een bepaalde uitkomst in
het optreden gewoon onmogelijk wordt.
Op het macroniveau van de samenleving bestaat er opnieuw discussies over de
principes waarop het politiewerk moet gestoeld worden. Ook hier kunnen de eerder
onderscheiden actoeren verschillende visies over ontwikkelen.
® Ondanks vele pogingen zijn wetenschappelijke studies er niet in geslaagd om
een verband te vinden tussen het aantal politieofficieren en de
criminaliteitscijfers.
® Een behoorlijk aantal studies heeft verder aangetoond dat de impact van
bepaalde strategieën, bijvoorbeeld een voetpatrouille, geen daling van
criminaliteit met zich meebrengt.
® Bepaalde vormen van patrouille bewezen toch hun nut: de bevolking wordt
gerustgesteld, de angst voor criminaliteit reduceert en de tevredenheid over
de politiediensten verhoogt bij de bevolking.
® Er is verder geen verband tussen het snel beantwoorden van noodoproepen
en het afschrikken van potentiële criminelen.
® Één van de redenen waarom politie niet aan criminaliteitspreventie kan doen,
is omdat ze in de praktijk ook weinig te maken krijgt met criminaliteit en de
omstandigheden die criminaliteit genereren.
® 80 % wordt besteed aan ordehandhavend optreden en 20 % aan
criminaliteitsbestrijding.
HET IS WEL
Reageren op vragen van (sommige) burgers. Vaak niet doen: politie is stok achter
de deur, meestal geen gebruik van strafwet, arresteren bijzonder weinig.
VERHOUDING CRIMINALITEITS-BESTRIJDING VS. ORDEHANDHAVING
• Ongeveer 20% te maken met criminaliteit en opsporing
® Eigendomscriminaliteit
® 10 tot 16% zware criminaliteit
• ‘tussenkomen en handhaven’ sociale ordeproblemen 80%
® Vaak reageren op vragen van burgers
® Onderbreken of kalmeren van conflictsituaties
® Geen strafwet nodig – weinig arrestaties
® Belang van unfiorm
• Verhouding niet anders in stad vs platte land
• Verhouding ook historisch labiel
Politiestudies 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Amqumo27. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.