Samenvatting van het boek Praktisch Gemeenterecht, geschreven door F.H. Eijkelhof, . De samenvatting is van de 1e druk van het boek, ISBN 9789001792299. Het uittreksel van Praktisch Gemeenterecht is geschreven door uitgever StudentsOnly en volledig inhoudelijk gecheckt.
Titel : Praktisch Gemeenterecht
Druk : 1
Auteur : F.H. Eijkelhof
Uitgever : Noordhoff Uitgevers B.V.
ISBN (boek) : 9789001792299
Aantal hoofdstukken (boek) : 12
Aantal pagina’s (boek) : 289
De inhoud van dit uittreksel is met de grootste zorg samengesteld. Incidentele onjuistheden kunnen niettemin voorkomen. Je
dient niet aan te nemen dat de informatie die Students Only B.V. biedt foutloos is, hoewel Students Only B.V. dat wel nastreeft.
Dit uittreksel is voor persoonlijk gebruik en is bedoeld als wegwijzer bij het originele boek. Wij raden aan altijd het bijbehorende
studieboek te kopen en dit uittreksel als naslagwerk erbij te houden. In dit uittreksel staan diverse verwijzingen naar het studieboek
op basis waarvan dit uittreksel is gemaakt.
1.1 De overheid – algemene kenmerken
1.1.1 De overheid
De overheid is meer dan de regering en de gemeenten. Toch zullen de meeste mensen hier als eerste
aan denken. Overheid kan beter worden omschreven als openbaar bestuur in Nederland. Openbaar
bestuur omvat namelijk overheidsorganisaties en organisaties en personen die zelf geen deel
uitmaken van de overheid, maar zijn belast met het uitvoeren van een specifieke taak van de overheid.
Naast de Rijksoverheid, de provincies, meer dan vierhonderd gemeenten en de waterschappen
maken ook zelfstandige bestuursorganen (ZBO) deel uit van de overheid. Voorbeelden hiervan
zijn de Dienst Uitvoering Onderwijs, De Nederlandsche Bank en de Kamers van Koophandel. Ook
openbare lichamen voor bedrijf en beroep, zoals het Productschap Akkerbouw, behoren tot de
overheid. Evenals de rechterlijke macht in Nederland. Bij de overheid zijn tienduizenden ambtenaren
werkzaam.
De overheid beschikt over veel verschillende rollen. Behalve wetgever is de overheid dus ook
uitvoerder, rechtspreker, bestuurder en handhaver.
1.2.1 Voor wie is de overheid?
De overheid behartigt het algemeen belang. Dit zijn belangen die door de overheid behartigd
worden voor eenieder in de samenleving. Voorbeelden hiervan zijn het belang van de veiligheid
en de bescherming van de werkgelegenheid en het milieu.
In de praktijk wordt duidelijk dat men uiteenlopende meningen heeft over de vraag waar de grens
ligt van overheidsbemoeienis. Wat kan men zelf regelen en waar is de bemoeienis van de overheid
vereist? Deregulering is een begrip dat hier vaak bij komt kijken.
Deregulering = een vermindering van wetten en regels, zodat er meer ruimte is voor particulier
initiatief.
Zo overleggen werkgevers en de vakbonden zelf over lonen en arbeidsvoorwaarden, zonder dat de
overheid zich hiermee moet bemoeien.
1.3.1 De machtspositie van de overheid
Machtspositie = de overheid is het hoogste gezag op een bepaald grondgebied voor één of meerdere
toebedeelde overheidstaken.
Vaak wordt door de overheid bij het behartigen van het algemeen belang gebruikgemaakt van de
wetgeving. Hier worden onder andere verboden en geboden omschreven om de algemene belangen
te beschermen en kan er bij de overtreding een straf worden opgelegd. Straffen worden meestal
opgelegd door een onafhankelijke rechter, maar de overheid kan soms ook straffen opleggen,
meestal in de vorm van een bestuurlijke boete.
,1.4.1 Overheid en integriteit
De overheid is wegens zijn machtspositie een monopolist op veel terreinen. Bij een positie als
monopolist kan machtsmisbruik voorkomen, terwijl de overheid juist integer moet zijn.
Integer = integer is een maatstaf voor het meten van de kwaliteit van het presteren van de overheid.
Voor het versterken van de integriteit van bestuurders binnen een gemeente wordt door de
Gemeentewet verplicht om gedragscodes vast te stellen. Deze codes worden opgesteld door de raad
en zijn van toepassing op de wethouders (art. 41c lid 2 Gemw), de leden van de raad (art. 15 lid 3
Gemw) en de burgemeester van de desbetreffende gemeente (art. 69 lid 2 Gemw). Hierin worden
bijvoorbeeld nevenfuncties, omgang met geheime gegevens, regels over verboden handelingen en
de declaratie van uitgaven beschreven.
1.2 De overheid – bijzondere kenmerken
1.2.1 Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Dit houdt in dat de organisatie van de overheid
in Nederland is geregeld vanuit verschillende lagen. Met deze verschillende lagen worden decentrale
overheden bedoeld. Voorbeelden hiervan zijn provincies, gemeenten en waterschappen. Decentrale
overheden worden ook wel lagere overheden genoemd. Dit begrip geeft aan op welke manier de
verschillende overheden naar elkaar kijken. De Rijksoverheid ziet de provincie als lagere overheid
en de provincie ziet de gemeente als lagere overheid. Vanwege deze hiërarchische verdeling kunnen
het Rijk en de provincie met behulp van hun regelgeving de bevoegdheden van de gemeente
begrenzen of zelf binnenhalen. Ook kunnen de hogere overheden de gemeenten controleren door
bijvoorbeeld het verlenen van toestemming van gemeentelijke besluiten door de provincie, of de
opheffing van besluiten door de regering.
1.2.2 Centrale overheid
Volgens de Grondwet kent de Rijksoverheid twee bestuursorganen die van belang zijn. Er wordt
gesproken over de regering, die wordt gevormd door de Koning(in) en de ministers (art. 42 lid 1
Gw) en over de minister, die een bestuursorgaan is met individuele bevoegdheden.
Gedecentraliseerde overheidsorganen = individueel onafhankelijke afdelingen van een ministerie
(bijvoorbeeld de belastingdienst). De minister met deze specifieke portefeuille is verantwoordelijk
voor het gedecentraliseerde overheidsorgaan.
1.2.3 Decentrale overheden
Decentrale overheden worden ook wel lagere overheden genoemd. De decentrale overheden staan
ook omschreven in de wet (art. 123 t/m 136 Gw).
Decentralisatie = het afstaan van taken en bevoegdheden door hogere overheden naar lagere
overheden.
Wanneer wordt gesproken over decentrale overheden kan er een onderscheid gemaakt worden
tussen:
• Functionele decentralisatie: decentrale overheden die bevoegdheden hebben verkregen om
het algemeen belang te behartigen en bij het verrichten hiervan niet worden beperkt door
, een bepaald grondgebied waarbinnen zij zouden moeten opereren. Voorbeelden hiervan zijn
zelfstandige bestuursorganen (ZBO) en bedrijfschap Horeca.
• Territoriale decentralisatie: decentrale overheden die binnen een bepaald grondgebied
moeten opereren wanneer zij gebruikmaken van hun bevoegdheden om het algemeen belang
te behartigen. Voorbeelden hiervan zijn provincies en gemeenten.
Waterschappen bezitten een gemengde vorm van zowel functionele als territoriale decentralisatie.
Dit komt doordat een waterschap opereert binnen een bepaald grondgebied (territoriaal) en doordat
het waterschap opdracht heeft gekregen zich met één specifieke zaak bezig te houden, het beheer
van de waterhuishouding.
1.2.4 Dualisering van decentrale overheden
Vanaf 7 maart 2002 zijn er grote veranderingen doorgevoerd in de Gemeentewet ten gevolge van
de introductie van het dualisme binnen de gemeenten. Voor de invoering van het dualisme werd
gebruikgemaakt van het monisme.
Monisme = (wat betreft de gemeente) het college van B&W heeft een ondergeschikte rang ten
aanzien van de raad. De gemeenteraad was in het bezit van alle bevoegdheden en het college van
B&W had alleen bevoegdheden wanneer deze door de raad waren gedelegeerd of waren overgedragen
op basis van medebewind.
Dualisme = dualisme is gericht op de verhouding tussen de raad en het college van B&W. Na
invoering van het dualisme staat de raad nog steeds aan het hoofd van de gemeente (art. 125 lid 1
Gw), maar is de positie van het college van B&W gelijk aan de raad, in de zin van dat naast de raad
ook het college hun eigen individuele taken heeft.
Belangrijkste taken van de raad:
• Kaderstelling;
• Controleren van het college van B&W;
• Volksvertegenwoordiging.
De belangrijkste taak van het college van B&W is het besturen van de gemeente.
Naast de gemeente, werkt ook de provincie op grond van het dualisme. Dit werd ingevoerd op 12
maart 2003. Bij dualisme binnen de provincie wordt de positie van de gedeputeerde staten
nevengeschikt aan de positie van de provinciale staten.
Aan het dagelijks bestuur van de waterschappen ligt nog steeds het monisme ten grondslag. Dit
houdt in dat ingezetenen van het dagelijks bestuur mee kunnen stemmen tijdens een vergadering
van het algemeen bestuur over hun eigen voorstellen.
1.3 De overheid in samenwerking
Bij het behartigen van de belangen kan het zijn dat de overheid moet samenwerken om dit te kunnen
bereiken. De samenwerking kan de overheid een voordeel op financieel gebied bezorgen, maar ook
politiek-bestuurlijke redenen kunnen als uitgangspunt worden gebruikt. Ook is er een mogelijkheid
dat samenwerking wettelijk verplicht is. Bijvoorbeeld de 25 politieregio’s in Nederland, daaraan
dient elke gemeente verplicht deel te nemen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper StudentsOnly. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,09. Je zit daarna nergens aan vast.
