Hoorcollege 1 – Classificeren en classificatiesystemen
Introductie
Ongeveer 10% van alle kinderen heeft een vorm van psychopathologie. Psychopathologie
komt hierbij vaker voor bij kinderen in de adolescentie. Het zou hierbij wel voor kunnen
komen in de kindertijd, maar pas tijdens de adolescentie ontdekt. De adolescentie is ook een
hele kwetsbare periode. Psychopathologie komt overigens vaker voor bij jongens. Dit kan
echter een vertekening zijn; jongens laten vaker externaliserende problemen zien, meisjes
internaliserende problemen. Wat bijdraagt als verschil is dat er verschillende sociale
verwachtingen hangen aan jongens en meisjes. De XY chromosomen maakt jongens daarbij
kwetsbaarder dan de XX chromosomen bij meisjes.
Quizzen maken na de hoorcolleges, de oefencasusvragen maken, voorbeeldtentamen vragen
maken en leerdoelen kennen. Tentamen: 39 meerkeuzevragen en 9 openvragen waarvan één
casusvraag.
Psychopathologie
Komt dus best wel veel voor in de kindertijd. Hierbij komt vaak comorbiditeit voor; een kind
heeft twee of meer stoornissen tegelijk. Hierdoor kan het dat de prevalentie van stoornissen
boven de 100% kan worden gemeten.
Ontwikkelingsperspectief – normale ontwikkeling
- Vroege ontwikkeling bedplassen, driftbuien, separatieangst.
- Midden kindertijd bang in het donker, bewegelijk.
- Adolescentie experimenteren, grenzen verkennen, stemmingswisselingen.
Deze dingen komen vaak voor en zijn normaal in deze fases in de kindertijd. Wanneer is het
problematisch en te veel afwijkend van normaal?
Ontwikkelingsperspectief – psychopathologie
- Vroege ontwikkeling pervasieve ontwikkelingsstoornissen, ernstige leerproblemen,
enuresis, slaapproblemen.
- Midden kindertijd ADHD, ODD/CD, ticstoornissen, angststoornissen, somatische
problemen.
- Adolescentie stemmingsstoornissen, eetstoornissen, schizofrenie, drugsverslaving,
obsessief-compulsieve stoornissen, agorafobie.
Ontwikkelingsperspectief – expressie van de stoornis
Bij de expressie van de stoornis moet altijd rekening worden gehouden met de leeftijd. Hoe
een stoornis tot uiting komt verschilt vaak per leeftijd. Bijvoorbeeld bij een depressieve
stoornis:
- Vroege kindertijd ontroostbaar huilen, slaapproblemen, groeiachterstand en
prikkelbaar.
- Midden kindertijd verminderd plezier, aandachtsproblemen, somatische klachten
en lage zelfwaardering.
- Adolescentie somberheid, sociale isolatie, negatieve cognities, lage zelfwaardering,
gevoelig voor afwijzing en suïcidale gedachten.
,Wanneer is er sprake van (ontwikkelings)psychopathologie?
Als er klachten, vanuit het kind of de ouders, voorkomen op de gebieden van lichamelijk
functioneren (buikpijn), gedrag (terugtrekken of agressie), emoties (angst), cognities
(dwanggedachten) en relaties (empathie).
Deze klachten worden pathologisch als:
- De klachten niet passen bij de leeftijd/fase van ontwikkeling (niet leeftijdsadequaat);
- Als de klachten moeilijk of niet te corrigeren zijn;
- Als het algemeen functioneren nadelig wordt beïnvloedt;
- Het kind en de omgeving erdoor lijden;
- Uiteindelijk mogelijk ontwikkeling doen stagneren.
Of de problemen echt als stoornis kunnen worden aangemerkt is hierbij afhankelijk van de
sociaal-culturele context. In collectivistische culturen, het wij, is sociale angst en verlegenheid
minder vaak belemmerd in dagelijks functioneren dan in individualistische culturen.
Classificatiesystemen
Door gebruik van classificatiesystemen worden grote lappen tekst, gereduceerd tot een korte
samenvatting van mogelijke problematiek. Heel veel informatie is dus compact samen te
vatten tot een bepaalde essentie dat over de hele wereld op een vergelijkbare manier tot stand
komt.
2 veel gebruikte systemen:
1. International Classification of Diseases (ICD-11); ontwikkeld door WHO.
2. Diagnostic and Statistical Manual of the mental Disorders (DSM-5); ontwikkeld door
APA psychiaters.
Beide systemen zijn tot stand gekomen door consensus tussen meerdere experts. ICD en
DSM-5 kunnen hierbij worden vertaald naar elkaar. Ze hebben onder andere dezelfde codes.
Wellicht komt er ooit één overkoepelend systeem. Belangrijk onderscheid; WHO is wat
breder georiënteerd en haalt informatie over de hele wereld, waarbij de DSM-5 vooral focust
op Westerse landen.
Voordelen
Je vat informatie veel efficiënter samen wat communicatie hierover vergemakkelijkt. Dit
ondersteund beleid ook veel effectiever. Het onderwijs erover is ook veel eenduidiger. Er is
geen ruis tussen verschillende classificaties. Er is een duidelijke beschrijving van de kern van
de problematiek. Classificaties geven ook richting voor behandeling. Dit is niet per se
eenduidig maar helpt behandeling de goede kant op.
Nadelen
Heel veel informatie uit casussen worden weggelaten; er is hele sterke reductie. Er is
misschien meer informatie nodig voor behandeling dan enkel de classificatie. De classificatie
is hierbij categoriaal ingedeeld; er is wel of geen stoornis. Als er geen stoornis is, stelt het
kind zich dan aan of mag het kind wel hulp krijgen ook al voldoet het kind niet aan alle
, criteria van de stoornis? Je hebt meer context nodig om goed te kunnen behandelen; er is een
suboptimale basis voor behandeling.
Geschiedenis
Pas na de Tweede Wereldoorlog werden psychische stoornissen opgenomen. ICD werd
hierbij eerder opgericht dan de DSM. In versie ICD-10 zijn daarbij assen toegevoegd;
onderscheid tussen verschillende spectrums van de stoornissen, wat in ICD-11 (en DMS-5) is
afgeschaft. In de ICD-11 is wel een gamingstoornis opgenomen, in de DSM-5 niet.
Tot stand koming DSM-5
Meer dan 10 jaar over gedaan. Kijken of de vorige DSM nog steeds goed is of er nieuwe
inzichten zijn verkregen.
Wat doe je als je een classificatie maakt volgens DSM-5
- Je maakt een opsomming van alle stoornissen die er spelen
- Je noteert specificaties die te maken hebben met omstandigheden, dit gaat met V en Z
codes
- Je geeft een ernst per stoornis
- Je geeft het niveau van functioneren aan
o Op basis van een vragenlijst over 6 levensdomeinen, 36 items; 0% goed
functioneren, 100% volledig afhankelijk.
Een derde classificatiesysteem DC: 0-5
Vooral relevant voor orthopedagogen en mensen die met jonge kinderen werken. Dit
classificatiesysteem is gericht op jonge kinderen (infancy and early childhood). Maakt
gebruik van een assenstelsel om stoornissen te classificeren:
1. Psychische stoornissen die aanwezig zijn; problematiek wordt beschreven.
2. Relationele context; enorm van belang bij jonge kinderen. Ze worden gevormd in hun
relatie met verzorgenden.
3. Medische problemen (ziekten), ontwikkelingsstoornissen en conditie.
4. Psychosociale stressoren; denk aan schulden of huiselijk geweld.
5. Niveau van ontwikkeling; achterstand op bepaalde gebieden?
Kritiek op DSM-4 op het gebied van zo’n assenstelsel. Meeste aandacht komt toch op as 1 te
liggen, waarbij minder aandacht wordt geschonken aan andere assen. Bij DSM-5 dus
afgeschaft.
Casus
Bij tentamen zo dicht bij letterlijke informatie in de tekst blijven. Vaak kunnen op het
tentamen meerdere stoornissen aannemelijk zijn, maar gaat erom welke het meest
aannemelijk zijn. Handig om voor jezelf een strategie aan te nemen: klachten die op elkaar
lijken bij elkaar zetten, informatie ordenen, hierna kijken welke classificatie aannemelijk is.
Ook risico- en beschermende factoren moeten kunnen benoemen.
Klachten
- Slaapproblemen; niet alleen durven slapen, niet bij opa en oma durven slapen
