Samenvatting Plantkunde: (Boek + ppt)
Anatomie:
3. Cytologie
3.1 De cel, bekeken door een lichtmicroscoop
3.1.1 Inleiding
Cytologie =
• De leer van de inwendige samenstelling;
• Bestudeert de inwendige bouw van organismen;
• bestudeert de functie van de cel en zijn onderdelen.
• Ééncellige en meercellige organismen.
Een cel heeft veel verschillende functies:
• Kleinste structurele en functionele eenheid van het leven;
• Plantaardig of dierlijk.
Cellen verschillen van elkaar onder andere in:
• Vorm
• Functie
• Grootte …
Maar ze vertonen ook gelijkenissen in bijvoorbeeld bouw.
We kunnen cellen opdelen in een aantal categorieën:
• Eukaryote vs prokaryote cellen;
• Plantaardige vs dierlijke cellen;
3.1.2 De organellen van een plantencel
Organellen zijn celdeeltjes, die in de cel een vergelijkbare functie hebben als een
orgaan in een organisme. Zo zijn er o.a. specifieke organellen voor de
celademhaling en -excretie.
De celkern is opgebouwd uit het kernomhulsel en het kernplasma met insluitsels.
Soms zien we één of meer heldere kernlichaampjes.
Plastiden: zijn grote organellen in het cytoplasma. Er zijn kleurloze en gekleurde
plastiden, respectievelijk leukoplasten chromatoplasten:
• Leukoplasten:
o Amyloplasten: deze bouwen reservestoffen op;
o Elaioplasten: vormen oliedruppeltjes;
• Chromatoplasten (worden onderverdeeld naar hun kleur):
o Chloroplasten: groen door het chlorofyl;
o Chromoplasten: gele, oranje of rode pigmenten die tot de groep van de
carotenoïden behoren.
1
, Leukoplasten kunnen omgevormd worden tot chloroplasten en die op hun beurt tot
chromoplasten. De 3 types plastiden worden ook rechtstreeks gevormd uit
proplastiden.
De zetmeelkorrel is gelaagd. De lagen zijn afgezet rond een beginpunt, het
kernvlekje (Hilum).
De vacuole: (is gevuld met celsap),
• Bestaat hoofdzakelijk uit:
o water met ionen;
o suikers;
o zuren;
o alkaloïden;
o kleurstoffen.
En heeft ook een afbraakfunctie binnen de plantencel. De belangrijkste kleurstoffen
in de vacuolen zijn anthocyanen en flavonen.
Anthocyanen: Kleuren o.a. rode rozen, rode kool …
Flavonen: Kleuren de bloemen geel van o.a. dahlia’s, leeuwenbekken …
De kleurnuances worden beïnvloedt door de pH van het celsap.
3.1.3 Waarin verschillen plantencellen van dierlijke cellen?
Voornaamste verschillen:
• Celwand;
• Chloroplasten;
• Vacuole.
Plantencellen:
Celwand (CW) Protoplast:
• Algemene term voor de inhoud van 1 cel;
• Rigide (hard/stijf) • Substraat van alle actieve levensprocessen;
• Zorgt voor de • Alle celdelen met uitzondering van de celwand.
regelmatige vorm Cytoplasma: Celkern:
• Wordt opgebouwd • Van de CW gescheiden d.m.v. • Groei en
van binnenin de cel plasmamembraan (PM) vermenigvuldiging
doorheen • Vacuolen vormen holtes in het • Regelt alle
plasmamembraan protoplast celactiviteit
(door chemische o Worden omgeven door een tonoplast • Drager van
stoffen: cellulose en o Zijn gevuld met celvocht erfelijk materiaal
pectine)
• Intercellulaire Cytosol: Cytoplasmatische
ruimten tussen • Grondsubstantie structuren
verschillende cellen
Cellulose zit o.a. in de celwanden van het
vruchtvlees en is een soepel, maar sterk
‘verpakkingsmateriaal’ van plantencellen • Membraangebonden organellen
(door haar draderige, netvormige structuur (mitochondriën, plastiden zoals chloroplasten,…)
van ploysachariden). • Membraansystemen (ER, dictyosomen,…) 2
• Niet-membraangebonden onderdelen
(ribosomen, microtubuli,…)
,Dierlijke cel heeft geen:
• Chloroplasten;
• Centrale vacuole en tonoplast;
• Celwand;
• Plasmodesmata;
• Nooit plastiden.
Dus wel:
• Omgeven door een celmembraan
• Onregelmatige vorm
• Grote celker
3.2 Cellen bekeken met een elektronenmicroscoop
Prokaryoten Eukaryoten
Geen celkern Celkern omgeven door membraan
Geen organellen Diverse organellen met specifieke functies
Erfelijk materiaal ligt vrij in het Erfelijk materiaal wordt gescheiden van de
centrale gedeelte van de cel rest van de cel
1. De celwand (staat niet in HB)
A. Structuur:
• Karakteristiek voor plantencellen
• Verschillende functies:
o Enzymen (tussen pectine, cellulose) betrokken bij transport, absorptie,
secretie
o Bescherming tegen bacteriën, schimmels
o Beschermt tegen barsten van wateropnemende vacuole
o …
• Gesynthetiseerd door de cel (van binnenuit)
• Niet-levende bestanddelen, voornamelijk cellulose
(glucoseketens)
• Opbouw van de celwand start na de celdeling
Mitose = kerdeling + cytokinese
= Verdeling van het cytoplasma over de dochtercellen
• Dierlijke cellen: insnoering van de cel (door plasmamembraan);
• Plantaardige cellen: vorming van een celplaat;
o Vorming fragmoplast:
▪ Tonvormig microtubuli (Ligt in de cel en zorgt dat alle blaasjes op hun
plaats blijven = skelet van de cel systeem) tussen 2 dochterkernen
▪ Geleidt Golgi-blaasjes naar equatoriaal vlak
▪ Golgi-blaasjes versmelten tot celplaat
o Celplaat:
▪ Toekomstig plasmamembraan
3
, ▪ Ertussen eerste CW materiaal
▪ Dunne vloeibare film
▪ Opstijven door afzetting pectine (-> stijve celwand)
▪ Pectine bindt met Ca++of Mg++tot Ca-of Mgpectaat(kitstof)
➔ Middenlamel
o Dikte kan variëren afhankelijk van:
▪ De rol van de cel
▪ De ouderdom van de cel
o Meerdere lagen:
▪ Middenlamel
➔ Wat tussen de cellen zit
(ingezoomd op de
celwand)
= plasmodesmata
▪ Primaire celwand
✓ Afgezet tijdens de groei van de cel na vorming middenlamel
✓ Cellulose is meest karakteristieke grondstof
✓ Hemicellulose, pectine, glycoproteïnen,...als matrix
✓ Enkel primaire CW:
➔ Delende cellen en metabolisch actieve cellen
➔ Kunnen terug dedifferentiëren, delen en terug differentiëren
(vrij in wisseling van vorm voor vorming secundaire CW)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Studente02. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.