Leerdoelen circulatiestoornissen
• Embryogenese van het cardiovasculaire stelsel
• De foetale circulatie en transitie na de geboorte
• De anatomie en fysiologie van het cardiovasculaire stelsel: atria en ventrikels, spierweefsel kleppen,
coronaire circulatie
• De grote en kleine circulatie in het lichaam
• Normaalwaarden volwassenen: hartfrequentie, bloeddruk, harttonen, effect sympathicus en
parasympathicus op de vitale functies
• Pompfunctie: contractiliteit, preload, afterload, veneuze return, slagvolume, hartminuutvolume,
cardiac output, Frank Starling curve, systemische vaatweerstand, compensatiemechnisme bij tekort
schietende pompfunctie
• Hemodynamische drukken en curves: invasieve bloeddrukmeting, polsdruk, pulsus paradoxus en
centraal veneuze druk
• Vasoconstrictie, vasodilatatie
• Decompensatio cordis: Backward en forwardfaillure
• Hartfalen: oorzaken, vormen, symptomen
• Angina pectoris
• Hartinfarct
De anatomie en fysiologie van het cardiovasculaire stelsel: atria en ventrikels, spierweefsel
kleppen, coronaire circulatie
Het hart bestaat uit vier compartimenten: rechter en linker atrium, rechter- en linkerventrikel.
Het zuurstofarme bloed wordt aangevoerd vanut de vena cava inferior en vena cava superior in het
rechteratrium. Het bloed stroomt vervolgens via de tricuspidaalklep naar het rechterventrikel. Het
rechterventrikel pompt het bloed via de pulmonaalklep de longcirculatie in.
Het linkeratrium ontvangt het zuurstofrijke bloed via de pulmonaalvenen.
Vanuit het linkeratrium stroomt het bloed via de mitralisklep naar het linkerventrikel. Het
linkerventrikel pompt het bloed via de aortaklep de aorta in; de systeemcirculatie.
,De functie van de atria is het verzamelen van bloed dat doorgepompt wordt naar de beide ventrikels.
De beide atria hebben dezelfde functie en zien er dus ook vrijwel identiek uit.
De ventrikels zien er door hun verschil in functie ook anders uit.
Het rechterventrikel heeft een dunne wand; het bloed wordt tegen het linkerventrikel geperst en
daarna via de pulmonaalklep de longcirculatie in. Het bloed wordt zo op efficiënte wijze verplaatst
met minimale inspanning.
Het linkerventrikel heeft een dikke, sterke en gespierde wand omdat het bloed de systeemcirculatie
in moet worden gepompt. Het rondpompen in de systeemcirculatie kost 6-7 maal meer kracht als
rondpompen in de longcirculatie.
De wand van het hart bestaat uit drie lagen: het epicard (buitenste laag, viscerale pericard), het
myocard en het endocard (binnenste laag).
Het myocard is de gespierde wand van het hart en bevat: spierweefsel, bloedvaten en zenuwen.
Het spierweefsel van het myocard is zo opgebouwd dat deze in banden rond de atria lopen en
spiraalsgewijs door de ventrikels. Door de stuwende en draaiende samentrekkingen wordt het
pomprendement verhoogd.
De bindweefsels in het hart bestaan uit collagene en elastische vezels, hierdoor wordt:
- het myocard verstevigd,
- het hart verstevigd en wordt voorkomen dat deze uitrekt,
- het hart ondersteund bij de terugkeer in zijn oorspronkelijke vorm (na contractie)
,Atrioventriculaire kleppen (AV-kleppen): Tricuspidaalklep en Mitralisklep
- AV-kleppen voorkomen de terugstroom van bloed van het ventrikel naar het atrium
- de tricuspidaalklep is 3-slippig (tricus-) en de mitralisklep is 2-slippig (bicus-)
- de chordae tendinae en de papillairspieren spelen een belangrijke rol in het functioneren van de
AV-kleppen
Halvemaanvormige kleppen: Pulmonaalklep en Aortaklep
- beide kleppen zijn 3-slippig
- deze kleppen worden niet door spieren ondersteund zoals de AV-kleppen
De reden dat deze kleppen niet door spieren worden ondersteund is omdat;
- de arteriewanden zich niet samentrekken.
- de stabiele ligging van de kleppen ten opzichte van elkaar.
De coronaire circulatie voert bloed aan naar het spierweefsel van het hart.
Tijdens inspanning stijgt de zuurstofbehoefte van het hart fors, de bloedstroom kan dan wel 9x zo
hoog worden als in rust.
De linker en rechter kransslagader (LCA/LM en RCA) ontspringen bij de aortasinussen aan de basis
van de aortaklep (zie: zwarte cirkel).
Ten tijde van een myocardinfarct raakt de coronaire circulatie geblokkeerd en sterven hartspiercellen
af door zuurstofgebrek.
, De grote en kleine circulatie in het lichaam
De circulatie bestaat uit twee systemen;
- Kleine circulatie; de longcirculatie
- Grote circulatie; de lichaams- of systeemcirculatie
Kleine circulatie
De kleine circulatie, de longcirculatie, brengt zuurstofarm bloed vanuit het hart naar de longen en
zuurstofrijk bloed van de longen terug naar het hart en uiteindelijk het lichaam.
Het zuurstofarme bloed komt binnen in het rechteratrium, vanuit de vena cava inferior en superior.
Vervolgens wordt het bloed door de tricuspidalisklep naar het rechterventrikel gepompt. Het
rechterventrikel pompt het bloed via de pulmonaalklep de arteria pulmonalis (longslagader) in,
waarna het bloed in het vaatnetwerk van de longen terecht komt.
In de longen wordt het bloed van zuurstof voorzien en dit zuurstofrijke bloed wordt via de pulmonaal
venen het linkeratrium ingepompt.
Via de mitralisklep komt het bloed in het linkerventrikel, deze pompt het bloed via de aortaklep de
aorta in, naar de grote circulatie.
Grote circulatie
De grote circulatie, de systeem- of lichaamscirculatie, brengt zuurstofrijk bloed van het hart naar
het lichaam en vitale organen en zuurstofarm bloed terug naar het hart.
Nadat het linkerventrikel het bloed heeft uitgepompt in de aorta ascendens wordt het bloed door
middel van een uitgebreid netwerk aan bloedvaten verdeeld over de verschillende
lichaamsgebieden: hersenen, armen en via de aorta descendens naar de rest van het lichaam;
thorax, abdomen (o.a. nieren, darmen, lever) en benen.
Via het vaatbed van de capillairen komt de bloedstroom aan de veneuze kant via de vena cava
superior (vanuit het hoofd) en de vena cava inferior (vanuit de rest van het lichaam) terug richting
het hart. De vena cava inferior en superior monden beiden uit in het rechteratrium.
Om een optimale pompfunctie van het hart te kunnen garanderen moet er wel aan een aantal
voorwaarden worden voldaan:
- Het myocard dient niet beschadigd te zijn, bijvoorbeeld: na een hartinfarct kan de pompfunctie
aangetast zijn
- Coronairvaten zonder afwijkingen
- Goed functionerende hartkleppen (in beide harthelften)
- Regelmatige prikkelvorming vanuit de sinusknoop.
- Ongehinderde prikkelgeleiding
