In the Best Interest of the Child
Hoofdstuk 7: Child Abuse and Neglect
Verschil kindermishandeling en kinderverwaarlozing:
Mishandeling: kind wordt fysiek of psychisch mishandeld. Denk aan: seksueel, slaan,
schoppen, uitgescholden etc.
Verwaarlozing: het kind wordt door de ouders niet voorzien in de basisbenodigheden, denk
aan eten, een onderdak, steun, liefde, onderwijs, medicijnen etc.
Indien er sprake is van kindermishandeling of kinderverwaarlozing, wordt allereerst naar de
veiligheid van het kind gekeken alvorens de dader wordt gestraft. Er wordt gekeken hoe de veiligheid
van het kind gewaarborgd kan worden. Opties zijn: het kind thuis laten wonen, het kind naar een
pleeggezin of safe house verhuizen of de ouderlijke rechten van de ouders proberen te beëindigen.
De rechten/belangen van de ouders komen dus op de tweede plaats. De rechten/belangen van het
kind komen altijd op de eerste plaats. Dit klinkt misschien heel eenvoudig, maar is in de praktijk vaak
erg lastig. Wat zijn precies de belangen van het kind? Welke keuze is nou echt het beste?
Joel Feinberg omschrijft het belang van het kind als iets waar een kind belang bij heeft, omdat hij
anders iets verliest indien dit niet wordt gedaan. VB: een kind heeft belang bij het regelmatig worden
opgetild door de ouders. Indien dit niet gebeurt, zal het kind zowel fysiek (kan bijvoorbeeld niet leren
lopen) als psychologisch (voelt geen genegenheid) hier gevolgen van hebben.
Let op: een belang is dus geen voorkeur! Bij een voorkeur hangen er namelijk geen consequenties
aan vast indien hier niet in wordt voorzien.
Stel je bent op vakantie en je huis brandt af. Je komt hier pas achter wanneer je na een week weer
thuis komt. Ondanks dat je het niet eerder wist, ben je wel geschaad op het moment wanneer je huis
aan het afbranden is. Je bent er echter nog niet verdrietig om, maar je raakt op dat moment wel alles
kwijt (zonder dat je hier zelf bewust van bent). Je kunt dus ook geschaad zijn zonder dat je hier zelf
direct last van hebt. Dit is dan wel tegen je belangen in.
Familie modellen ter bepaling van het belang van het kind
Er zijn twee modellen die kunnen helpen om het belang van het kind aan te duiden:
Individueel model het individu staat centraal. Het gaat hier om de individuele rechten van
het gezinslid. Iedereen streeft zijn individuele behoeften en verlangens na, ongeacht de
andere familieleden. Een familie is eigenlijk een samensmelting van onafhankelijke
individuen. VB: wanneer iemand een relatie met iemand heeft, zijn dit alsnog twee aparte
individuen die hun eigen behoeftes nastreven. Ze gebruiken elkaar om in deze behoeftes te
voorzien. Indien er niet meer in de persoonlijke behoeftes kan worden voorzien, wordt de
relatie verbroken.
Organisch model de familie en de autonomie staat centraal. Hierbij wordt de familie als
één geheel gezien in plaats van allemaal individuen. Familieleden streven datgene na waar
de gehele familie behoefte aan heeft, het gezamenlijk belang. Iedereen is onderdeel van de
familie en zorgt ervoor dat alles hierbinnen goed verloopt. De belangen van het kind zijn
hiermee vooral sociaal gericht, de relatie met de ouders/het gezin staat centraal en is
essentieel.
Indien rechters het individuele model hanteren bij kindermishandeling, wordt er vooral gekeken naar
de rechten van het kind. Een kind wordt hier gezien als een individu met haar eigen rechten, los van
, het gezin. De relatie met ouders is hierbij niet zo belangrijk, waardoor er sneller voor een
uithuisplaatsing zal worden gekozen.
Indien rechters het organische model hanteren bij kindermishandeling, wordt er vooral naar het
gezin in het geheel gekeken. De belangen van het kind kunnen niet apart van het gezin worden
gezien, aangezien één van de belangrijkste belangen deze sociale relaties met het gezin is. Er wordt
vanuit gegaan dat ouders zelf het beste kunnen inzien wat het beste voor het kind is. Er wordt
daarom vaak gekozen voor gezinstherapie.
De term family preservation wordt gebruikt om sociale welzijn programma’s te beschrijven die
ervoor bedoeld zijn een uithuisplaatsing van kinderen te voorkomen. Het doel van deze programma’s
is om het functioneren van het gezin te veranderen.
Deze progamma’s staan tegenover de kinderbescherming maatregelen, waarbij een kind vaak uit
huis wordt geplaatst. Richard Gelles zegt dat het niet klopt dat alle ouders door het volgen van een
programma goede ouders kunnen worden. Soms is de situatie gewoon niet gezond genoeg en is het
beter om een kind uit huis te plaatsen.
Compassion vs Control
Compassion en control zijn twee benaderingen die ingezet zouden kunnen worden bij het
beschermen van kinderen:
Compassion benadering er wordt geprobeerd een hulpvolle professional-ouder relatie te
vormen, waarbij de ouder wordt geholpen het functioneren binnen het gezin te verbeteren.
Het sluit aan op het organische model, aangezien er vanuit het gezin als een geheel wordt
gehandeld.
Control benadering er worden interventies ingezet om het gedrag van ouders te
veranderen en hiermee ‘verkeerd’ gedrag te straffen. De achterliggende gedachte hierbij is
dat een individu z’n eigen verantwoordelijkheid moet nemen voor z’n eigen acties. Het staat
hierbij lijnrecht tegenover de compassion benadering en sluit het best aan bij het
kinderbeschermingsbeleid, waarbij het beschermen van het kind de eerste prioriteit is. Het
sluit hiermee aan op het individuele model.
Bij het organische model wordt kindermishandeling gezien als een soort ziekte van de ouders. Net als
bij een medische ziekte is er iets aan de hand (bv. De ouder is psychisch niet helemaal in orde). Hier
kan iets tegen gedaan worden om het op te lossen: therapie. Dit is dan ook de reden dat een
compassion benadering hier op aansluit. De ouder hoeft niet gestraft te worden, omdat hij er zelf
niets aan kan doen. Hij dient juist geholpen te worden. De therapie is hierbij gericht op het gehele
gezin, omdat het gehele gezin er last van heeft. Indien de therapie zich zou richten op één persoon,
zou diegene alsnog gestraft worden. Dit is de reden dat een therapie zich richt op een geheel gezin.
De juiste keuze
Zoals hierboven beschreven zijn er verschillende argumenten voor het maken van een keuze als het
gaat om kindermishandeling. Puur handelen naar het belang van het kind is echter erg vaag en geeft
geen éénduidig antwoord. Dit kunnen we op twee manieren oplossen:
Door puur te kijken naar bepaalde rechten van het kind en deze voorop te stellen.
Bijvoorbeeld: het kind heeft sowieso recht op eten en onderdak. Dit is dus vooral het
individuele model, waarbij het kind als een individu wordt gezien, los van het gezin. Het kind
heeft een aantal rechten en hier moet in worden voorzien.
Er wordt gekeken naar de rechterlijke belangen. De rechter volgt een stappenplan bij het
maken van een keuze. Een kind wordt uit huis geplaatst, indien:
o Er is zichtbaar sprake geweest van mishandeling of verwaarlozing
