Samenvatting Maatschappijleer H3 – Parlementaire democratie
§1 – Wat is democratie?
Wereld bedekt met staten
- Soevereine staat = staat die op een bepaald gebied met duidelijke grenzen het hoogste gezag
uitoefent en het monopolie van geweldsuitoefening heeft
o Bepaalt religie op haar eigen gebied
Het belang van politiek
- Politiek gaat over het maken van keuzes waaraan alen in een staat zijn gebonden wetten
- Onderwerpen meestal algemeen belang
- Dilemma in de politiek: efficiëntie (doelen) of maximale participatie burgers (democratie)?
Democratie
- Directe democratie komt nauwelijks meer voor
o Wel nog in referenda (= volksstemmingen over bepaalde wetsvoorstellen)
- Kenmerken:
o Tegenwoordig vaak indirecte of representatieve democratieën i.p.v. directe democratie
Basiskenmerk: het volk kiest vertegenwoordigers die de beslissingen nemen en met
een zekere regelmaat bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten
afleggen over hun beleid
Voordelen indirecte democratie:
Efficiëntie
Volksvertegenwoordigers hebben de tijd om zich te verdiepen in allerlei
ingewikkelde onderwerpen
Democratie is altijd ook een rechtsstaat
o Grondrechten:
Meningsuiting
Vereniging
Mediavrijheid
Godsdienst
Kiesrecht
Machtenscheiding
Sociale voorwaarden
- Parlementair of presidentieel stelsel
o Parlementair stelsel:
Rechtstreeks gekozen parlement (directe democratie) is het hoogste machtsorgaan
Op basis van parlement: kabinet van ministers en staatssecretarissen dat te allen
tijde verantwoording moet afleggen aan het parlement (indirect aan het volk)
Meestal: niet-gekozen staatshoofd met sterk beperkte macht door grondwet
Koning? Constitutionele monarchie
o Presidentieel stelsel:
Bevolking kiest parlement én president
President krijgt volgens de grondwet veel bevoegdheden
President = hoofd van de regering en uitvoerende macht
Kan ministers benoemen en ontslaan
Voor machtsbeperking: vaak geen ontbindingsrecht (recht om parlement te
ontbinden)
, - De Nederlandse staat
o Constitutionele monarchie (= taken en bevoegdheden van het staatshoofd zijn in de grondwet
vastgelegd)
Regering is verantwoordelijk en kan worden weggestemd; constitutionele monarch en
erfopvolgers blijven
Dictatuur
- Machthebbers bepalen nagenoeg alles zelf veel efficiëntie, weinig participatie
- Kenmerken:
o Burger is onderdaan
o Macht in handen van 1 persoon of kleine groep
o Geweldsheerschap
o Vaak een volkspartij
o Geen mediavrijheid (censuur)
o Vaak planeconomie
o Geen machtenscheiding
- Soorten dictaturen:
o Ideologische/totalitaire dictatuur
Communistische partij heeft alle macht
Politieke invloed alleen voor diegenen die de ideologie onvoorwaardelijk steunen
Indoctrinatie (= ‘hersenspoeling’)
Fascisten
o Religieuze dictatuur (theocratie)
Godsdienst staatsideologie
Wetgeving volgens religie
Vb) sharia
Geestelijke leiders hebben vergaande invloed op het dagelijks bestuur + leven
Door het volk gekozen parlement en president hebben weinig invloed
o Autocratische dictatuur
Wisselende leiders en politieke houdingen
o Militaire dictatuur
Macht in handen van het leger
Aantekeningen:
- Referendum:
o Raadgevend
o Beslissend
o Correctief
§2 – Politieke stromingen
Wat is een ideologie?
- Ideologie = samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste inrichting van de
samenleving
o Normen en waarden die voor iedereen in de samenleving zouden moeten gelden
o Gewenste sociaaleconomische verhoudingen van de samenleving
Links wil de ongelijkheid tussen mensen verminderen met veel voorzieningen; de
overheid moet vooral de zwakkeren beschermen en helpen
Rechts overheid bemoeit zich zo min mogelijk met sociaaleconomische zaken
Politiek midden tussen links en rechts in
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nikkianoukdezwart. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.