Samenvatting over Thema 4 Afweer van biologie licentie Biologie voor jou MAX (2021) 6vwo. Dit hoofdstuk gaat over Afweer, bescherming, immuniteit, transplantatie en bloedtransfusie.
Infectie: Het binnendringen van ziekteverwekkers (pathogenen) in je lichaam
Inwendig milieu: Deel van het lichaam dat alleen kan worden bereikt door een of
meerdere celmembranen te passeren
Uitwendig milieu: Omgeving die zich buiten het lichaam bevindt
Lichaamsvreemd: stoffen of cellen die niet in je lichaam thuishoren
Lichaamseigen: stoffen of cellen die door je lichaam worden gemaakt
De huid beschermt het lichaam tegen schadelijke invloeden uit het uitwendig milieu
Slijmvliezen: zorgen bij openingen in het lichaam ervoor dat ziekteverwekkers
moeilijk kunnen binnendringen
Melanocyten in de kiemlaag produceren pigment (melanine) dat bescherming geeft
tegen ultraviolete straling
Mechanische afweer: fysieke aanpassingen om indringers buiten te houden, bv. de huid en
de slijmvliezen
Chemische afweer: het gebruik van stoffen om indringers buiten te houden, bv. zoutzuur
§2 Afweer
Aangeboren afweer:
- Gericht tegen vele verschillende ziekteverwekkers (o.a. tegen bacteriën en
lichaamsvreemde stoffen
- Wordt bij infectie snel geactiveerd
- Komt voor bij alle dieren en planten
Fagocytose:
- Insluiten en vetering van ziekteverwekkers door fagocyten (granulocyten en
monocyten)
Granulocyten:
- Type fagocyt dat binnen enkele minuten reageert op binnendringende
ziekteverwekkers door ze te fagocyteren
- Gaat na fagocytose meestal te gronde
Monocyten:
- Type fagocyt dat zich kan ontwikkelen tot macrofaag of dendritische cel
Macrofaag:
- Bij het verlaten van de bloedbaan verandert de monocyt van vorm en wordt dan
macrofaag genoemd
- Kan meerder ziekteverwekkers vernietigen doordat hij niet te gronde gaat na
fagocytose
, Dendritische cel:
- Celvorm is vergelijkbaar met dendrieten in het zenuwstelsel
- Komt voornamelijk voor in de huid en de slijmvliezen
Koorts:
- Verhoogde lichaamstemperatuur versnelt de afweerreacties van het lichaam
- Macrofagen kunnen koorts veroorzaken
Antibiotica:
- Versterkt tijdelijk de afweer van het lichaam
- Antibiotica zijn alleen werkzaam tegen bacteriële infecties
Verworden afweer:
- Gericht tegen één type ziekteverwekker (o.a. tegen lichaamsvreemde cellen,
lichaamsvreemde stoffen, bacteriën en virussen)
- Komt langzaam op gang
- Alleen bij gewervelde dieren
Bij de verworven afweer zijn T- en B-lymfocyten betrokken
- Lymfocyten ontstaan uit stamcellen van het rode beenmerg
- In het beenmerg ontwikkelen zich B-lymfocyten
- In de thymus ontwikkelen zich T-lymfocyten
- Lymfocyten komen vooral terecht in de lymfeknopen en de milt
Lymfoïde organen:
- Lymfeknopen, de milt, het beenmerg en de thymus
Mediatoren:
- Eiwitten met een reguleren functie
- Bijvoorbeeld cytokinen die de normwaarde voor de waarde lichaamstemperatuur
regelen
MHC: Major Histocompatibility Complex
- Deel van het genoom dat codeert voor eiwitten die een rolspelen bij de herkenning
van lichaamseigen en lichaamsvreemde (delen van) cellen en stoffen
Specifieke afweerreacties worden opgewekt door antigenen:
- Grote moleculen, meestal eiwitten;
- Kunnen een reactie van het immuunsysteem opwekken;
- Zijn oplosbaar of bevinden zich op celmembranen
- Worden herkend door receptoren nadat ze zijn gebonden aan een MHC-
receptoreiwit
MHC-receptoreiwitten, twee typen:
- MHC-I-receptoreiwitten: op de buitenkant van alle cellen met een celkern in het
menselijk lichaam en op bloedplaatjes
- MHC-II-receptoreiwitten: op de buitenkant van macrofagen, dendritische cellen en
geactiveerde B-cellen
Macrofagen:
- Kunnen zich ontwikkelen tot antigeen-presenterende cellen (APC)
- Na fagocytose bindt een antigeen aan MHC-II-receptoreiwit, waarna APC op zoek
gaat naar de juiste T- en B-lymfocyt
- Ook andere cellen (zoals dendritische cellen en B-lymfocyten) kunnen een antigeen-
presenterende cel worden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joelmiddelkoop. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
