Alle kennisclips gezondheidspsychologie
Fontys hogeschool
Toegepaste psychologie
Gezondheidspsychologie
Samenvatting week 1
Gezondheidspsychologie definitie
Discipline binnen de psychologie die psychologische kennis toepast ter bevordering en behoud van:
- Gezondheid
- de preventie en behandeling van ziekte
- de oorzaken en kenmerken van gezondheid
- ziekte gerelateerd disfunctioneren
- de analyse en verbetering van de gezondheidszorg en beleid. `
is ontstaan na de tweede wereldoorlog, er kwam meer interesse in de fysieke gezondheid en de
mentale processen die daar bij een rol spelen. Er was namelijk een vaccin ontwikkelt voor tuberculose
maar mensen wilden zich niet inenten, en vroeg zich af hoe dat kwam.
In die tijd werd ook steeds meer psychologische kennis die opgedaan was, toegepast voor
gezondheid en ziekte. Uiteindelijk mondden dat uit in de discipline van gezondheidspsychologie
binnen alle psychologische beroepsgroepen.
Er ontstond toen een definitie met verschillende doelen:
- ze wilden gezondheid bevorderen
- ze wilden ziekten voorkomen en behandelen
- ze wilden oorzaken en kenmerken van gezondheid en ziekte analyseren, en daarmee
gezondheidzorg en de politieke beleid over gezondheidszorg verbeteren.
Vandaag is er een veel bredere opvatting en definitie van gezondheidspsychologie:
Is een interdisciplinair veld met als doel de toepassing van psychologische kennis en technieken op
gezondheid, ziekte en gezondheidszorg
De vragen die binnen de gezondheidspsychologie beantwoord willen worden zijn:
- Hoe zorgen we ervoor dat mensen gezond blijven?
`
- Hoe zorgen we ervoor dat mensen niet ziek worden of nog zieker worden als ze al een ziekte
hebben?
- Hoe zorgen we ervoor dat mensen die in het ziekenhuis liggen het als prettig kunnen ervaren.
- Hoe willen we de communicatie tussen de art en de patiënt verbeteren.
Wat is gezondheid?
, - Gezond zijn (geen klachten, indien niet ziek dan gezond).
- Gezondheid hebben (gezond lichaam)
- Gezond doen (sporten, fruit eten)
Verschil opvattingen man – vrouw
- Mannen: fit, sterk zijn
Invloed tijdsgeest
We zien dat het kijken naar gezondheid ook veranderd is gedurende tijd.
- bijvoorbeeld alcoholverslaving. Vroeger was het normaal terwijl tegenwoordig het niet meer
als normaal wordt gezien onder de 18 jaar.
- Homoseksualiteit werd vroeger gezien als een ziekte en wat genezen kan worden
(behandelingen). Tegenwoordig wordt homoseksualiteit niet meer gezien als een ziekte.
Daar waar in het verleden werd gekeken naar het gezond zijn, wordt er nu gekeken naar hoe kun je
omgaan met ziekte of beperkingen.
Gezondheid = afwezigheid van ziekten
In 1947 werd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een definitie gegeven van kwaliteit van
leven, daarmee werd gezegd dat gezondheid ook meer was dan de afwezigheid van ziekten. De
kwaliteit van leven werd gezien als een staat van:
- volledig,
- lichamelijk,
- geestelijk
- sociaal welzijn
en dus niet alleen de afwezigheid van ziekten.
Huber
Iemand die tegenwoordig veel schrijft over positieve gezondheid, en die een nieuw model heeft
ontwikkelt, zegt dat gezondheid ook meer is dan de WHO zeggen. Ze zeggen dat het ook gaat om de
vaardigheid om je aan te passen aan je ziekte en om zelf regie te kunnen voeren.
Modellen om naar je gezondheid te kijken:
Biomedische: gaat er vanuit het lichaam en de geest gescheiden zijn. Dat mens deelbaar is en dat
onderdelen daarvan kan vervangen.
- Bv. Als iemand buikpijn heeft, dan ga je kijken in de maag en eventueel een medicijn geven
zodat men er geen last van heeft.
- Dit model heeft ook wel beperkingen, de beleving van de ziekte werd niet meegenomen.
- Ook bestaan er lichamelijk onverklaarbare klachten bestaan. Die kunnen in dit model niet
verklaard worden
- Chronische aandoeningen en pijnbeleving kan niet goed verklaard worden.
,Bio psychosociaal: dit model zegt dat ziekte en symptomen in stand komen door een combinatie van
lichamelijke, sociale, culturele en psychologische factoren.
- De biologische factoren: zijn je genetische predispositie je genetische aanleg waardoor je
gevoeliger bent voor een ziekte dan anderen.
- Sociale factoren: hebben te maken met culturele invloeden met relaties en sociale steun die je
wel of niet hebt. Die ervoor zorgen dat je misschien makkelijker met je ziekte kan omgaan.
- Psychologische factoren: zijn ook wel de gedragsfactoren. Wat is je leefstijl? Wat zijn je
ziekteovertuigingen?
Kritiek model Bio psychosociaal
Er werd gezegd dat het eigenlijk niet echt een model was met oorzaken en gevolgen. Je moet het
meer zien als een manier van denken over gezondheid. Over de manier welke factoren een rol spelen
bij een gezondheid.
Voorbeelden
De WHO ontwikkelde in 2001 ook een model, een classificatie.
Dit gaat over dat je naar een ziekte kan kijken met verschillende aspecten.
- Je kijkt naar de anatomische en lichamelijke eigenschappen.
, - Je kijkt naar de activiteiten die een persoon ontplooit.
- En je kijkt naar je naar de participatie, kan iemand nog deelnemen in de maatschappij.
De persoonlijke factoren
Gaan over bijvoorbeeld over de opvattingen die iemand heeft. Bijvoorbeeld: iemand die kaal is
geworden door kanker en niet meer over straat durft te lopen, zal waarschijnlijk minder activiteiten
gaan ontplooien en minder participatie in de maatschappij hebben dan iemand die een andere ziekte
perceptie heeft.
Externe factoren
Iemand die in een rolstoel is gekomen en zijn werk niet meer kan komen. Biedt zijn werk
rolstoelgemak aan?
Positieve gezondheid (huber, 2012)
In dit model nam ze 6 aspecten op. In dit model gaf zij zingeving
toe, ervaren mensen nog zin in het leven ondanks beperkingen
vanwege ziektes die zij misschien ervaren?
Ze zegt dus dat gezondheid meer is dan afwezigheid van ziekte
maar dat het gaat om het vermogen van fysieke, emotionele en
sociale uitdagingen van het leven omgaan. Zoveel mogelijk eigen
regie te voeren daarover.
Relaties en gezondheidstoestand
Er bestaan in Nederland verschillen in gezondheid tussen
verschillende SES-groepen. Mensen met een lage
sociaaleconomische status leven minder lang en hebben meer
ziekten en beperkingen dan mensen met een hoge sociaaleconomische status.
- Mensen in achterstandswijken eten ongezonder
- Ze hebben lagere opleiding
- Minder geld om gezonde eten te kopen
- Minder goed betaalde banen
SES verschillen
CBS: opleidingsniveau, beroepsstatus en het inkomen. Mensen met een lager SES hebben een
slechtere invloed op de gezondheid dit kan door:
- Directe invloed. Mensen wonen in een slechtere wijk met luchtvervuiling. Hierbij wordt de
gezondheid direct slecht beïnvloedt.
- Indirecte invloed gaat via ongezond gedrag. ze hebben lagere inkomsten en dus minder geld
om gezond voedsel te kopen. Hun levensverwachting zal hierdoor ook minder hoog zijn dan
mensen met een hoge sociale economische status.
Relaties SES en gezondheid
- Lagere SES: minder goede fysieke omgeving (fabrieken, bouw)
- Lagere SES: ander zorg (onbewust), artsen doen dit onbewust:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lideweitonnaer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
