Volledige samenvatting voor het vak Methodologie van SWO. In deze samenvatting komen alle belangrijke dingen voor die je voor het tentamen moet weten, inclusief een goede uitleg.
Filosofische uitgangspunten
Waarom (een beetje) wetenschapsfilosofie in deze cursus? Zijn niet gewoon alle
onderzoeksmethoden ‘wetenschap’? Is ‘ware’ kennis niet gewoon dat wat met ‘de feiten’
overeenkomt?
Helaas is het niet zo eenvoudig: dit blijkt uit meningsverschillen tussen sociale
wetenschappers over deze kwesties.
- Begrijpen van verschillende benaderingen fundamentele aannames.
- Wees ervan bewust dat je ontologische en epistemologische opvatting jouw keuzes
tijdens het onderzoeksproces beïnvloedt.
Ontologie
Wat is de fundamentele aard van de werkelijkheid? Hoe zit de sociale werkelijkheid in
elkaar? Wat zijn de eigenschappen van ‘het zijn’?
Centrale tegenstelling:
“Whether social entities can and should be considered objective entities that exist separately
to social actors” [= objectivisme]
Or
“Whether they can and should be considered social constructions built up from the
perceptions and actions of social actors” [= constructivisme]
Objectivisme: het standpunt dat er een wereld/werkelijkheid bestaat, die onafhankelijk
(extern) is van het menselijk bewustzijn.
Constructivisme: het standpunt dat er geen wereld/werkelijkheid bestaat, die onafhankelijk
is van het menselijk bewustzijn. De werkelijkheid is een subjectief bouwsel (een ‘sociale
constructie’), dat door individuen of groepen mensen (‘subjecten’) wordt gevormd.
Epistemologie
Hoe kunnen we de wereld om ons heen kennen? Wat kunnen wij weten? Wat is de
oorsprong, aard en reikwijdte van onze kennis? Hoe komen wij tot aanvaardbare kennis?
- Kortom: how to obtain of the social world?
Popper’s visie sluit aan bij het objectivisme:
- Theorieën zijn met elkaar te vergelijken. We kunnen dichter bij ‘de waarheid’ komen
door ze te toetsen aan de ‘harde feiten’ en onjuiste theorieën weg te gooien.
Let op het inductie-probleem:
- Wat hebben we eigenlijk aan een bevestigende observatie?
Oplossing inductieprobleem à Falsificatie
- We hebben niet zo veel aan een bevestigende observatie maar wel aan een
weerlegging.
1
,Methodologie van SWO
Realisme: We kunnen kennis vergaren over “de waarheid”, een wetenschappelijke theorie
beschrijft (min of meer) de “de werkelijkheid”.
Kuhn’s visie sluit aan bij constructivisme:
Het ene paradigma is niet beter dan het andere. Ze zijn incommensurable (onverenigbaar,
“incompatible”). Een paradigma-wisseling brengt ons niet dichter bij ‘de waarheid’.
“The competition between paradigms is not the sort of battle that can be resolved by
proofs” (Kuhn)
Voorbeelden van paradigma-wisselingen:
- De copernicaanse revolutie
- Darwin’s evolutietheorie
- Continentale drift-theorie
Sociale wetenschappen: pre-paradigmatisch
Er is geen overeenstemming over de ontologische en epistemologische veronderstellingen,
en dus geen eenduidige visie op hoe onderzoek gedaan kan en moet worden.
Twee ideaaltypische benaderingen om kennis over de sociale werkelijkheid te vergaren:
“Interpretative understanding of social action in order to arrive at a causal explanation of its
course and effect.” - Max Weber
Twee epistemologische benaderingen
Twee ideaaltypische benaderingen om kennis over de sociale werkelijkheid te vergaren:
Positivistische school: verklaren (Erklären)
- Positivisme is voor sommigen een scheldwoord (“negative term”)
- Positivisme is “difficult to pin down”. Benadering wordt ook wel aangeduid als
“natuurwetenschappelijke methode”.
Wat is het doel en de aard van een verklaring of theorie?
Nomothetische verklaringen (nomos = wet), covering law model:
- We zijn op zoek naar algemene, universele, causale wetmatigheden om patronen in
menselijk gedrag te verklaren.
Hoe komen we tot kennis?
Formuleren (via deductie) en toetsen van hypothesen:
- Vergelijk theorieën met “de harde feiten”. Door eliminatie van onjuiste theorieën
leren we stap-voor-stap van onze fouten (via inductie/ falsificatie).
2
,Methodologie van SWO
Empirisme:
- We verkrijgen kennis via zintuigelijke ervaringen.
Wat is de rol van waarden en normatieve oordelen?
Waarde-vrijheid:
- Objectieve kennis is gebaseerd op feiten, niet op normen, opinies of geloof.
Strikte scheiding tussen normatieve en wetenschappelijke uitspraken:
- Resultaten van onderzoek moeten los staan van sociale en politieke waardeoordelen.
Uit “wat is” kan men geen norm afleiden (“hoe het zou moeten zijn”).
Interpretatieve school: bergrijpen (Verstehen)
Deze benadering omvat verschillende intellectuele tradities:
- Hermeneutiek (‘uitleggen’): studie van de interpretatie van (heilige) teksten.
- Phenomenology: studie van betekenisgeving van mensen.
- Verstehen: begrijpen. (Max Weber)
Wat is de aard en het doel van een verklaring of theorie?
Doel:
- Bestuderen de subjectieve betekenis van menselijk handelen.
Uitvloeisel van constructivisme:
- “Social phenomena and their meanings are continually being accomplished by social
actors”
“Harde feiten” bestaan niet. Mensen maken en hanteren in hun dagelijks leven “sociale
constructies” die hun in staat stellen om gebeurtenissen en ervaringen te begrijpen.
Wat is de aard en het doel van een verklaring of theorie?
Doel:
- Bestuderen de subjectieve betekenis van menselijk handelen, op een bepaald
tijdstip, in een bepaalde context.
Een verklaring is vaak idiografisch van aard:
- Beschrijving/verklaring van een uniek geval, een unieke context of uniek proces dat
zich nooit op dezelfde manier zal herhalen.
Hoe komen we tot kennis?
- Zich verplaatsen in het perspectief van anderen.
- Blootleggen hoe mensen de wereld om hun heen interpreteren.
3
, Methodologie van SWO
Wat is de rol van waarden en normatieve oordelen?
Relativisme: geen enkele waarde is beter dan de andere.
Reflexiviteit: wees je bewust van de mogelijke invloed die je persoonlijke perspectief en je
waarden gehad kunnen hebben op het onderzoek.
- “Confessions”
- “The reader is entitled to know something of the aims expectations, hopes and
attitudes that the writer brought to the field with him, for these will surely influence
not only how he sees things, but even what he sees.”
Verschillen kwalitatief versus kwantitatief
“We need to be careful about seeing them as exact opposites”
Bijvoorbeeld: deductie wordt vaak geassocieerd met kwantitatief…
Maar:
- De relevantie voor een theorie van een dataset met gegevens wordt soms pas na de
dataverzameling duidelijk.
Een inductie vaak geassocieerd met kwalitatief…
Maar:
- Veel kwalitatief onderzoek genereert helemaal geen (nieuwe) theorie en
theorie/concepten wordt ook vaak als startpunt gebruikt.
Overige invloeden op het uitvoeren van onderzoek
Slechts twee manieren om te gaan met waarden, persoonlijke opvattingen en gevoelens...?
(1) Waardevrijheid, objectiviteit
(2) Reflexiviteit, “confessions”
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laylakarim. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,69. Je zit daarna nergens aan vast.
