In deze samenvatting heb ik hoofdstuk 13, gaswisseling en uitscheiding, samengevat. Iedere paragraaf is aanwezig en het is een erg duidelijke samenvatting door de plaatjes, duidelijke onderstreepte begrippen, kleuren, etc.
Samenvatting biologie hoofdstuk 13 – gaswisseling en uitscheiding
13.1
De route van ingeademde lucht
Bloedvaatjes in je neusholte warmen koude lucht op die je inademt. Dankzij je neus zijn je longen dus
beter beschermd tegen kou en uitdroging. Wanneer je bijv. intensief sport en veel zuurstof nodig
hebt ga je via je neus en mondholte ademen. Via de luchtpijp stroomt de ingeademde lucht naar de
longen. Stevige kraakbeenringen houden de luchtpijp open, zodat de lucht er ongehinderd door kan.
Bij de longen vertakt de luchtpijp int wee grote zijtakken: de hoofdbronchiën.
Steeds nauwere buizen, de bronchiën met kraakbeenringen en kleine bronchiolen zonder
kraakbeenringen, leider de lucht dieper de longen in
Schone lucht
De functie van het slijmvlies is ingeademde lucht vochtig en warm houden en bacteriën en
stofdeeltjes tegenhouden. In het slijmvlies zitten witte bloedcellen die de ziekteverwekkers doden.
Trilharen voeren het vervuilde slijm dan af naar de keelholte (dit is niet-specifieke afweer)
Op het moment dat er grotere stukjes voedsel/stofdeeltjes in je luchtpijp komen kunnen trilharen
deze niet weg vervoeren, maar dan (hoest) pers je de luchtpijp weer leeg.
Adembewegingen
Inademen:
- Rustige ondiepe inademing: Spieren in het middenrif trekken samen en het middenrif
beweegt dan omlaag longvolume vergroot. De buitenste tussenribspieren trekken de
ribben naar voren en omhoog. Als de borstkas omhoog gaat, volgen de longen. Door het
vergroten van het longvolume daalt de luchtdruk in de longen en stroomt lucht naar binnen
toe: een inademing
- Extra diepe inademing: De kleine borstspier en bepaalde nekspieren trekken je borstkas
maximaal omhoog extra longvolume meer ingeademde lucht
Uitademen: (omgekeerde richting)
- Rustig uitademen: De middenrifspieren ontspannen en het middenrif veert omhoog, de
borstkas zakt door zwaartekracht naar beneden. Deze bewegingen verkleinen het
longvolume, door de overdruk stroomt er lucht de longen uit.
- Krachtig en diep uitademen: Je gebruikt ook de binnenste tussenribspieren en de
buikspieren. De binnenste tussenribspieren trekken je borstkas snel naar beneden. De
buikspieren drukken tegen de darmen en lever, waardoor het middenrif extra omhoog gaat
en het longvolume maximaal verkleint
Het restvolume: dit is het aantal lucht dat overblijft bij een maximale uitademing (ongeveer 1200mL)
Zoals hierboven beschreven staat volgen de longen de beweging van de borstkas. Dit komt door
vliezen in de borstholte. Rond de longen zit het longvlies. Aan de binnenkant van de borstkas zit het
borstvlies. Tussen de vliezen zit een dunne laag weefselvloeistof, die ervoor zorgt dat de vliezen
, tegen elkaar blijven plakken vliezen kunnen dan soepel langs elkaar glijden, zonder dit
smeermiddel zouden de vliezen scheuren bij het in- en uitademen.
Hoeveelheid lucht bij ademen
Ademfrequentie: aantal ademhalingen per minuut (normaal 15, bij hoge hartslag door inspanning
soms wel 60)
Ademvolume: hoeveelheid lucht die je bij 1 ademhaling ververst (normaal 0,5L, bij hoge hartslag
door inspanning soms wel 3-4 L)
Vitale capaciteit: maximale hoeveelheid lucht die je na een maximale inademing kunt uitademen
Longcapaciteit: vitale capaciteit + restvolume = de longcapaciteit
13.2
Zuurstof en CO2 opname/afgifte
Aan het uiteinde van de luchtpijpvertakkingen zitten de kleine longblaasjes zakjes dekweefsel
- Het bloed voert CO2 uit de weefsels aan via holle aders, hart, longslagaders, longhaarvaten.
Door diffusie gaat het nu de longblaasjes in.
- O2 gaat door diffusie vanuit de lucht in de longblaasjes naar het bloed in de haarvaten
Dit is gaswisseling
CO2 en O2 passeren twee cellagen: de wand van een longblaasje + de wand van een haarvat dat strak
over het longblaasje heen loopt
De O2 bindt in de rode bloedcellen in de haarvaten aan hemoglobine en via longaders, hart en aorta
komt het bij de weefsels
Optimale gaswisseling
Als je sport heb je veel zuurstof nodig en er de diffusie gaat dan dus extra snel. Deze snelle diffusie is
mogelijk door:
1. Een groot concentratieverschil van O2 tussen de longblaasjes en de haarvaten
Door adem te halen ververs je de lucht in de longblaasjes: ventilatie. Dit houd de
hoeveelheid O2 in je longblaasjes hoog, de concentratie O 2 in het bloed is laag. De
bloedstroom voert steeds nieuw O2-arm bloed langs de longblaasjes.
Door lucht in de longen voortdurend te verversen houd je de concentratie CO 2 in de lucht
van je longblaasjes laag, terwijl de aanvoer van CO 2-rijk bloed doorgaat: concentratieverschil
blijft groot
2. Een kleine diffusieafstand
De wanden van longblaasjes en haarvaten zijn maar één cellaag dik. Hierdoor is de afstand
tussen bloed en longblaasjes erg klein
3. Een groot diffusieoppervlak
Je hebt zo’n 300-800 longblaasjes. Deze vormen samen een groot oppervlak waardoor er op
veel plekken tegelijk diffusie kan plaatsvinden
Astma en COPD
Er zijn mensen die soms astma-aanvallen krijgen. De spiertjes om de luchtwegen trekken dan samen
en de slijmvliezen zwellen op en ontsteken benauwdheid
Mensen met COPD hebben aangetaste luchtwegen. De twee belangrijkste vormen van COPD zijn:
- Chronische bronchitis (luchtwegen langdurig ontstoken)
- Longemfyseem (veel longblaasjes zijn kapot kortademigheid)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Elsjeversteeg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.
