1
Samenvatting BACC
Oktober 2021 - Nyenrode Business University
H1: Accountancy & wetenschap
● Wat is wetenschap?
➔ wetenschappelijke kennis is gefundeerde kennis over de aard van en
samenhang tussen verschijnselen die voortvloeit uit wetenschapsbeoefening,
er zijn drie eisen
1. de kennis is gegrond
2. de kennis is intersubjectief: het maakt niet uit wie tot bepaalde kennis komt
3. de kennis is systematisch: verbanden worden gelegd tussen verschijnselen
● Hoe zijn wetenschappen in te delen?
➔ De eerste indeling is in formele en empirische wetenschappen
➢ formele wetenschappen bestuderen het abstracte zoals wiskunde
➢ empirische wetenschappen bestuderen onze ervaringen met de werkelijkheid
➔ deze kun je verder indelen in natuurwetenschappen en
gedragswetenschappen (op basis van ervaringsobject)
➢ bij natuurwetenschappen wordt er onderzoek gedaan naar
natuurverschijnselen
➢ bij gedragswetenschappen wordt er onderzoek gedaan naar menselijk
gedrag
➔ verder in te delen op basis van kenobject
● Het ervaringsobject van accountancy = het geheel van gebeurtenissen in en
omtrent organisaties
● Het kenobject van accountancy = assurance
● Deze indeling vloeit voort uit wetenschapsfilosofie, dit valt niet in te delen en
wordt gezien als de wetenschap der wetenschappen, ook wel
meta-wetenschap genoemd
● Hoe kunnen we onze wetenschappelijke kennis vermeerderen?
➔ wetenschappelijke kennis wordt vermeerderd door deductieve, inductieve en
abductieve redeneerwijze.
➢ deductie → vanuit algemeen geldende wetten of uitspraken geredeneerd
wordt naar een specifiek geval.
➔ Als A, dan B
A doet zich voor
Dus B
➔ majorpremisse, en minorpremisse, zorgen voor conclusie = syllogisme
➔ als de premisse kloppen, klopt ook de conclusie
➢ inductie → vanuit één of meerdere specifieke gevallen algemene uitspraken
afleiden
➔ A doet B
C doet B
allen uit de groep waar A en C toebehoren doet B
➔ de conclusie kan onwaar zijn als de premissen waar zijn
, 2
➔ als aan de eerste specifieke uitspraak een kanspercentage hangt,
noemen we het een inductief-statistische redenering
➢ abductie → uit een aantal uitspraken wordt een mogelijke conclusie
getrokken
➔ A zorgt voor B in situatie I
in situatie II is er B
dus in situatie II is B veroorzaakt door A
➔ de conclusie heeft de vorm van een hypothese
● Hoe kunnen we beweringen toetsen?
➔ een bewering toets je door steeds te proberen een bewering onderuit te
halen, hoe vaker dit mislukt, hoe sterker de bewering
➔ Je hebt twee soorten correspondentietoetsen: er wordt onderzocht of er
overeenstemming is tussen de hypothese en de werkelijkheid
➢ falsificatie: de hypothese wordt als waar aangenomen totdat het tegendeel
wordt bewezen. “Alle zwanen zijn wit” wordt als juist beschouwd totdat je een
zwaan tegenkomt die niet wit is.
➢ verificatie: het object uit de bewering wordt aan nader onderzoek
onderworpen, “Heineken publiceert een jaarverslag” wordt gecontroleerd door
na te gaan of Heineken inderdaad een jaarverslag gepubliceerd heeft
➔ Bij een consistentietoets wordt beoordeeld of er in de theorie geen onderling
strijdige beweringen worden gedaan.
● Wat is een model, en hoe werken modellen?
➔ Een model is een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid, het is
makkelijker te hanteren en er kunnen sneller conclusies getrokken worden
➔ Hoe meer zaken worden weggelaten, des te abstracter het model wordt. Hoe
abstracter het model, hoe belangrijker de gevonden conclusies te toetsen aan
de werkelijkheid.
➢ iconische modellen geven een voorstelling van de werkelijkheid op vergrote
of verkleinde schaal : een foto, vliegtuigmodel of maquette
➢ analoge modellen geven een voorstelling van de werkelijkheid door de
eigenschappen van die werkelijkheid op versimpelde wijze weer te geven :
een grafiek
➢ symbolische modellen geven de werkelijkheid weer in de vorm van symbolen:
wiskundige modellen
➔ door modellen kan er scenario-analyse plaatsvinden, waarbij de ‘what-if’
vraag gesteld worden kan.
➔ door computers kan er steeds meer met modellen gewerkt worden
➔ Er zijn vier soorten simulatietechnieken
1. de methode van afnemende abstractie
2. de methode van toenemende abstractie
3. de methode van wisselende abstractie
4. de ceteris paribus-clausule: er vindt simulatie plaats op 1 aspect, alle
overige aspecten worden als onveranderlijk verondersteld.
● Wat wordt bedoeld met de agency-theorie?
➔ het bestaan van agenten en principalen vormt het paradigma van de
accountancy
➔ Principalen geven opdracht aan agenten om doelstellingen te realiseren.
Echter hebben agenten vaak een andere doelstelling, omdat zij zelf door de
, 3
doelstelling van de principalen niet beter worden. Doordat principalen op
afstand staan van hun onderneming hebben zij niet altijd zicht op de agenten,
de principaal heeft minder/andere informatie dan de agent, er is sprake van
informatieasymmetrie.
➔ De principalen zullen verschillende maatregelen treffen om meer grip op hun
onderneming te krijgen
1. Het beloningssysteem van de agent zo vormgeven dat deze een
‘trigger’ krijgt om de belangen van de principaal na te jagen →
bonding costs
2. Het uitoefenen van toezicht, waardoor het verschil in informatie
afneemt. Ze kunnen bijvoorbeeld een accountant inhuren om de
kwaliteit van informatie in de jaarrekening te controleren → monitoring
costs
➔ De kosten die principalen maken door het aanstellen van agenten
noem je agency costs, ze bestaan uit bonding costs, monitoring costs
en residual losses (het restant)
❖ Er kunnen op alle niveaus controles plaatsvinden, omdat er in alle lagen van
de organisatie sprake is van principalen en agenten en daarmee
informatie-asymmetrie. Hiervoor wordt vaak gebruik gemaakt van controllers
die rapporteren aan een ‘hogere’ controller.
● Waaruit bestaat het vakgebied accountancy?
➔ De body of knowledge van de accountancy bestaat uit
1. Accounting: het proces van identificeren, meten, vastleggen en
communiceren van financiële informatie teneinde bepaalde oordelen
en beslissingen te onderbouwen voor de gebruikers van deze
informatie
➔ Management accounting: accounting voor de interne
gebruikers, zij hebben informatie nodig met het oog op het
besturen van de organisatie
➔ Financial accounting: accounting voor de externe gebruikers
die informatie nodig hebben om te beoordelen hoe de
organisatie ervoor staat en hoe succesvol de organisatie in de
afgelopen periode geweest is.
2. Bestuurlijke informatievoorziening (BIV): het organiseren van de
totstandkoming van informatie → financieel, niet financieel en de
koppeling ertussen
3. Auditing: het op systematische en objectieve wijze vergaren en
evalueren van bewijsmateriaal voor het beoordelen van de kwaliteit
van informatie en het beoordelen van de inrichting en het functioneren
van informatiesystemen.
● Hoe is accountancy ontstaan?
➔ Eeuwen voor christus werd geld al gebruikt als ruilmiddel, door de komst van
arabische cijfers werd in de 13e eeuw rekenen een stuk makkelijker. Doordat
ook steeds meer internationale handel ontstond, werd boekhouden steeds
belangrijker
➔ In de gouden eeuw (17e eeuw) werd er steeds meer internationaal gehandeld
en ontstonden ook de eerste aandelen (dus ook de beurs) waardoor
verantwoording naar aandeelhouders steeds belangrijker werd.
, 4
➔ In 1811 ontstond de NV, er werden wetten omtrent verantwoording
opgenomen
➔ eind van de 19e eeuw ontstond het beroep accountant
➔ In 1960 werd er een commissie opgesteld die wet- en regelgeving betreffende
de jaarverslaggeving te verbeteren → principle based niet rule based
➔ Door de Europese Gemeenschap werden er richtlijnen opgesteld die NV’s
verplicht stelde een jaarrekening op te stellen, later volgde een regeling mbt
de geconsolideerde jaarrekening → de regels in het Nederlandse wetboek
werden herzien
● Wat is het werkveld van accountants?
➔ een accountant is extern ingehuurd en onafhankelijk
➔ betreft het controleren van de betrouwbaarheid van de informatie, en kijkt
daarmee vooral terug
➔ financial accounting
➔ Je hebt drie groepen accountants:
1. openbaar accountant → assurance services en related services
2. interne en overheidsaccountant
3. accountant in business
➔ De kenmerkende functies en werkzaamheden van de accountant zijn:
1. verschaffen van zekerheid over financiële- en niet-financiële informatie
2. controleren, beoordelen en opstellen van financiële- en niet financiële
informatie
3. verrichten van specifieke onderzoeken
4. verlenen van consultancy- en adviesdiensten
➔ wordt beïnvloed door actoren:
1. maatschappij en de eigenaren
2. regelgevers
3. accountants zelf
● Wat is het werkveld van controllers?
➔ interne medewerker en daarmee afhankelijk
➔ het gaat om de betekenis van informatie voor het management, en blikt
daarmee vooruit
➔ management accounting
➔ ontstaan door de behoefte van organisaties aan professionele ondersteuning
op het gebied van informatie waarmee de organisatie wordt bestuurd,
➔ wordt gezien als bedrijfseconomisch specialist, die inhoud geeft een
betekenis aan gegevens door ze te analyseren en te verklaren
➔ de taken van de controller bestaan uit:
1. ondersteunen van het management ten aanzien van een effectieve en
efficiënte inzet van middelen, het kwantificeren van risico’s en
mogelijke maatregelen
2. het inrichten en in stand houden van financiële informatiestromen
3. zich bemoeien met (het opstellen van) externe verslaggeving
➢ Wetenschappelijke kennis = gefundeerde kennis over de aard van en samenhang
tussen verschijnselen die voortvloeit uit wetenschapsbeoefening
