Samenvatting
Samenvatting Maatschappijleer – Thema’s Maatschappijleer – 4 VWO – H5 Verzorgingsstaat
- Vak
- Maatschappijleer
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting: Maatschappijleer – Thema’s Maatschappijleer – 4 VWO – H5 Verzorgingsstaat
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 31 pagina's
Voorbeeld 4 van de 31 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Joël Smit | 4VaMaatschappijleer – Hoofdstuk 5 Verzorgingsstaat
§5.1 Wat is een verzorgingsstaat?
Voor alle inwoners van Nederland bestaan tal van regelingen die menswaardig bestaan
garanderen, bv:
Uitkeringen voor uiteenlopende situaties
Kinderbijslag
Basisbeurs voor studenten etc.
Daarnaast zijn er ook andere voorzieningen die onderdeel zijn van verzorgingsstaat, bv:
Zorg
Onderwijs
5.1.1 Nederland als verzorgingsstaat
Nederland is verzorgingsstaat = Overheid bemoeit zich actief met welvaart en welzijn van
inwoners:
Welvaart = Mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om behoeften
te vervullen
Welzijn = Mate waarin mensen tevreden zijn over lichamelijke en geestelijke
gezondheid
Delen van de risico’s
(bijna) elke Nederlander vindt het vanzelfsprekend dat Nederland verzorgingsstaat is en dat
overheid taak heeft (tot op zekere hoogte) voor burgers te zorgen Solidariteitsgedachte
staat centraal = In groep of samenleving is er bereidheid om risico’s met elkaar te delen
Van overheid wordt verwacht dat zij wetten maakt en maatregelen uitvoert om die
solidariteit af te dwingen Bv. jij hebt baan, maar ander is werkloos. Werklozen krijgen
wettelijk een uitkering waar alle werkende mensen samen voor betalen Hetzelfde kan
iedereen overkomen, daarom is er sprake van collectief belang
In verzorgingsstaat levert overheid ook collectieve goederen = Goederen waarvan niemand
uitgesloten kan worden, ook mensen die er niet voor betalen niet Bv. dijken, leger
Collectief goed kan ook leiden tot dilemma’s Mensen die niet bijdragen kunnen namelijk
toch profiteren = Free riders = Meelifters Kan samenleving onder druk zetten, omdat
steeds meer mensen zich kunnen gaan realiseren dat bescherming die ze hebben niet
afhankelijk is van hun bijdrage
Functies van de verzorgingsstaat
Doel van verzorgingsstaat bestaat uit 2 delen:
Welvaart
Welzijn
Betekent dat er niet alleen sprake is van uitkeringen en verzekeringen, maar ook van
voorwaarden stellen waardoor bevolking sociale en economische activiteiten kan
ondernemen Bv. ov, onderwijs, maatschappelijk werk, bieb
1
, Joël Smit | 4Va
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid onderscheidt 4 belangrijke functies van de
verzorgingsstaat:
Verzorgen Verzorgingsstaat biedt zorg voor mensen die door fysieke of psychische
aandoeningen hulp nodig hebben:
Zorgverzekeraar betaalt huisarts of operatie in ziekenhuis
Mensen die bevallen hebben recht op kraamhulp
Voor oudere mensen die niet meer zelfstandig kunnen wonen, bestaan er
verzorgings- en verpleeghuizen
Verzekeren Verzorgingsstaat regelt dat we verzekerd zijn tegen verlies van
inkomen:
Als je werkt, betaal je sociale premies voor als je ziek, werkloos of
arbeidsongeschikt raakt
Alle Nederlanders betalen belasting Hiervan worden sociale voorzieningen
zoals de Algemene Ouderdomswet (AOW) en Kinderbijslag betaald
Al deze regelingen samen vormen socialezekerheidsstelsel = Verzekert mensen
van inkomen bij werkloosheid, ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid
Sociale zekerheid betekent ook dat je bv. huurtoeslag krijgt als je
minimuminkomen hebt
Verheffen Verzorgingsstaat geeft iedereen kans om talenten te ontplooien en zich
te ontwikkelen:
Goed onderwijs vergroot kansen op arbeidsmarkt:
Opleiding is belangrijke factor in mogelijkheden die je hebt om te
stijgen op maatschappelijke ladder
Goed en toegankelijk onderwijs is belangrijk voor onze samenleving als
geheel Om te concurreren met economieën van bv. VS, India en
China moeten mensen langer en vaker worden (bij)geschoold
Bij verheffingsfunctie past ook beleid om bibliotheken, toneelgezelschappen
en musea te subsidiëren
Verbinden Verzorgingsstaat zorgt voor binding tussen mensen en versterkt
daarmee sociale cohesie:
Socialezekerheidsstelsel Mensen zijn van elkaar afhankelijk, je betaalt voor
elkaar
Overheidsbemoeienis kan sociale ongelijkheid tussen mensen verkleinen
Onderwijs brengt groepen mensen dichter bij elkaar Bv. rijk en arm,
verschillende genders, Nederlandse en migratieachtergrond Bv. nu is het
normaal voor arbeiderskinderen en meisjes om naar school te gaan en door
te leren, vroeger was dit niet zo Nog steeds verschillen: bv. inwoners met
migratieachtergrond stromen nog onvoldoende door in onderwijs en op
arbeidsmarkt
2
, Joël Smit | 4Va
Rechten en plichten
Nederlanders hebben sociale grondrechten Niet afdwingbaar bij rechter, maar grondwet
verplicht overheid wel om er actief naar te streven Gaat om:
Voldoende werkgelegenheid
Bestaanszekerheid en spreiding van welvaart
Bewoonbaarheid van land en bescherming en verbetering van leefmilieu
Volksgezondheid, voldoende woongelegenheid en maatschappelijke en culturele
ontplooiing
Goed onderwijs
Bij verzorgingsstaat horen niet alleen rechten, maar ook plichten Bv. Sollicitatieplicht:
Recht: Overheid moet zich inspannen om iedereen aan werk te helpen
Plicht: Iedereen die kan werken, moet diens best doen om baan te vinden Iemand
die niet actief op zoek is naar werk, heeft geen recht op uitkering
Andere plicht is betalen van premies voor verzekeringen als AOW, Werkloosheidswet (WW)
en basiszorgverzekering
Zonder deze plichten kan verzorgingsstaat niet bestaan
5.1.2 Tussen plan en vrije markt
Dat Nederland verzorgingsstaat is, heeft te maken met keuzes uit verleden Had ook
anders kunnen zijn Gaat daarbij om keuze tussen twee waarden:
Gelijkheid Planeconomie
Vrijheid Vrijemarkteconomie
Gelijkheid: planeconomie
Communistische en socialistische denkbeelden zijn gebaseerd op ideaal van gelijkheid In
communistische staatsopvatting neemt staat totale verzorging van burgers op zich =
Planeconomie:
Onderwijs en kinderopvang zijn relatief goed georganiseerd
Analfabetisme is laag
Arbeidsparticipatie van vrouwen is hoog
Op economisch terrein:
Particulier ondernemerschap is er niet en wordt ook niet toegestaan
Overheid beheert productiemiddelen (grond, bedrijven, kapitaal) met als doel
het werk en opbrengst eerlijk te verdelen
In praktijk heeft het vaak niet zo gewerkt Communisme in Sovjet-Unie ging samen met
veel onderdrukking en geweld:
Mensen werden gedwongen bepaald werk te doen en hun opbrengsten af te staan
Door slechte planning stierven miljoenen mensen door honger
Mensen die in verzet kwamen, werden flink gestraft
Ook in China leidde communisme met planeconomie tot dwangmaatregelen, hongersnoden
en geweld tijdens leiderschap van Mao Zedong (1949-1976) Opvolger Deng Xiaoping
3
, Joël Smit | 4Va
(1976-1989) besloot economie te hervormen en particulier bezit toe te staan Begin van
spectaculaire groei van Chinese economie Met loslaten van planeconomie verdween ook
totale staatsverzorging, die lange tijd kenmerkend was voor Chinese samenleving Veel
Chinezen zijn nu niet meer verzekerd tegen werkloosheid, betalen veel geld voor medicijnen
of operatie en moeten universitaire studie vaak zelf bekostigen Met deze hervormingen
lijkt gelijkheidsideaal naar achtergrond te zijn geschoven
Vrijheid: vrijemarkteconomie
In kapitalistische vrijemarkteconomie (bv. VS) staat waarde vrijheid centraal Overheid
grijpt niet actief in economie in:
Belastingen zijn laag
Iedereen moet zichzelf verzekeren tegen werkloosheid
Voor goed onderwijs en gezondheidszorg moet je flink betalen
Oud-president van VS Obama heeft na lange politieke strijd verplichte
ziektekostenverzekering ingevoerd voor alle Amerikanen Vooral Republikeinen zijn fel
tegen deze in hun ogen verwerpelijke staatsbemoeienis
Samenlevingen waarin individuele vrijheid sterk wordt benadrukt, kennen minder
bereidheid om risico’s met elkaar te delen Kiezen daarom voor systeem met weinig
collectieve voorzieningen en lage belastingen
5.1.3 Drie typen verzorgingsstaten
Verzorgingsstaat bevindt zich ergens tussen planeconomie en vrijemarkteconomie in Alle
verzorgingsstaten zijn gebaseerd op waarden solidariteit en gelijke kansen Ook
belangrijke verschillen tussen verzorgingsstaten Typologie van westerse
verzorgingsstaten ontwikkeld Kijken naar mate waarin burgers afhankelijk zijn van markt
of overheid voor bepaalde goederen of diensten 3 typen:
Sociaaldemocratische verzorgingsstaat
Liberale verzorgingsstaat
Corporatistische verzorgingsstaat
Sociaaldemocratische verzorgingsstaat
Sociaaldemocratische verzorgingsstaat = Scandinavisch model:
Wordt ook wel Scandinavisch model genoemd Scandinavische landen (bv.
Zweden, Finland, Denemarken) voorbeelden zijn van dit type
Rol van overheid is groot bij leveren van goederen en diensten
Uitgebreid stelsel van sociale voorzieningen
Gelijkheid is belangrijkste waarde
Flexibele arbeidsmarkt Makkelijk ontslagen, maar ook vrij snel weer baan Als
dit niet lukt en je langere tijd werkloos bent, krijg je veel individuele begeleiding en
goede uitkering, mits je aantoonbaar bezig bent met opleiding Hierdoor slechts
klein percentage van werkloosheid langdurig
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SmitJoël. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 85443 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen