in deze samenvatting staat de gehele evolutie van de vertebraten. Verder vinden we de anatomie van de wervelkolom en schedel terug. alles staat met tussentitels beschreven in beknopte puntjes, het is zo overzichtelijk mogelijk gemaakt.
H5: ontstaan en evolutie van de vertebraten
A. Positie van de gewervelden in het dierenrijk
Vertebraten/ gewervelden = monofyletische tak in onderstam van chordata
Invertebraten/ ongewervelden 97% diersoorten
Chordata + echinodermata + hemichordata = deuterostomia (nieuwmondigen)
o 1e holte = anus
Andre bilaterale dieren = protostomia
o 1e holte = mond
B. De chordata
1. Specifieke kenmerken van de chordata
De notochord
o Rigide, semi-elastische staaf ondersteunende structuur rug
Vertebraten uitgegroeid tot wervelkolom
o Aanhechting spieren (golfsgewijze/ undulerende beweging zonder inkorting)
o Belangrijk larvale/ embryonale ontwikkeling reguleren ontwikkelingsprocessen
Het centraal zenuwstelsel ontstaat uit een dorsale, holle buis
o Niet-chordata strengvormig
o Centraal kanaal oblitereren door ontwikkeling zenuwweefsel
Streng ruggenmerg
Centraal ependymkanaal
Verwijde voorzijde hersenen
Faryngeale zakjes of kieuwspleten
o Verwijde keel spleetvormige openingen
o Filteren (passief) voedselpartikels
o Geëvolueerd tot inwendige kieuwen zuurstofopname
Een endostyle of schildklier
o Ventraal in farynx
o Productie kleverig slijm (bedekt kieuwbogen)
o Geëvolueerd tot schildklier
Productie joodhoudende hormonen reguleren basaalmetabolisme
,2. Overige typische kenmerken bij de chordata
Gesloten bloedsomloop = bloed stroomt steeds door bloedvaten, niet tussen weefsels
o Vaatstelsel: ventraal hart/ pompende structuur kieuwboogarteriën faryngeale
spleten dorsale aorta
Cefalisatie = sensoriële input zintuigen geconcentreerd op kop
3. Basisindeling van de chordata
Subphylum urochordata
o Tunicata = manteldieren filtervoederend
o Zakvormig lichaam + in-/ uitstroomopening (=sifon)
o 5 kenmerken aanwezig larvaal stadium
Verliezen notochord, staart & zenuwstelsel
o Sessiel = verankerd aan zeebodem/ rotsformatie
Subphylum cephalochordata (= schedelozen)
o Langwerpige, mariene, filtervoederende dieren
Notchord aanwezig adult staium
o Lancetvis (proefdier ontwikkelingsbiologie)
Mesvormig, semitransparant/wit, flapvormige staartvin, 6cm
Ingraven zachte bodem monddelen boven oppervlak
Plankton + voedselpartikels
Sybphylum vertebrata (= gewervelden)
o Wervelkolom = vervanging notochord
o Nieuwe morfologische/ functionele kenmerken
Fylogenie reconstrueren + classificatie gemeenschappelijke afstamming
o Schedel = oerkenmerk subphylum van de craniata (= schedeldieren)
Correcter sommige vertebraten geen wervelkolom
C. Mijlpalen in de evolutie van de vertebraten(sterk
vereenvoudigde weergave)
1. Verwerven van schedel
Schedel
o Duidelijke kop
o Schedel = losse/ kraakbenige elementen bescherming hersenen + zintuigen
Hersenen = 3 hersenblaasjes 5
o Kieuwbogen kraakbenig ondersteund (faryngaele skelet)
o Geen schedeldak + neuraalbuis beschermt door bindweefselplaat
Neurale kammen
o Embryonale weefseltype complexe structuren
o Gepaarde ectodermale placodes bouwstenen organen
Hoger metabolisme hogere voedselbehoefte jagende dieren
o Gespierde farynx beweging monddelen met hoornige tanden
o Voortbeweging W-vormige myomeren (= spiersegmenten)
, o Kieuwen = ademhalingssysteem hemoglobine (zuurstoftransport)
o Hart opgedeeld + hartkleppen (bloedcirculatie)
Afsplitsing Myxini (= slijmprikken)
o Langgerekte/ aalvormige zeedieren
o Kleverig slijm huid afweermechanisme
o Vreten kadavers van binnenuit + polychaeten (= borstelwormen)
2. Ontwikkeling van een wervelkolom
Neuraalbogen dorsale bescherming neurale buis wervelkolom
o Vetebrata
Andere kenmerken
o Onpare vinnen, schedel omsluit volledige hersenen, skelet = kraakbenig, verbeterd
gezichtsvermogen ( hersengebieden visuele stimuli), mediane, 3 e oog, laterale lijn
Afsplitsing petromyzontida
o Prikken/ steenzuigers
o Ronde kaakloze mond vasthechten andere organismen (= parasiet)
3. Aanleg van stevige kaken
1e 2 kieuwbogen kaakstructuren
o Prooien vastgrijpen
Afsplitsing gnathostomata/ kaakdieren
o Wervellichaam, Schouder-/ bekkengordel, Gepaarde borst-/ buikvinnen, Verbening
schubben (verloren wel nog tanden)
4. Loskoppelen van de kaken van het kieuwapparaat
Afsplitsing teleostomi
o Kaken ook 2e kieuwboog + aparte, bewegelijke structuren vooraan kop
o Operculum/ kieuwdeksel afschermen kieuwopeningen
o Dorsaal faryngael divertikel zwemblaas (/ longen)
o Beenderig/ verbeend skelet
Afsplitsing actinopterygii/ straalvinnigen
o Bewegelijke, intrekbare vinnen ondersteund door vinstralen
o Onparige vinnen beenderige tussenstukken = pterugioforen
o Parige vinnen schouder-/ bekkengordel
o Staartvin = homoceraal (= symmetrisch dorsale lob = ventrale lob)
Geen uitloping wervelkolom
5. Ontwikkelen van gespierde, parige aanhangsels
Afsplitsing sarcopterygii/ kwastvinnigen
o Voortbeweging over bodem
o Longvissen/ dipnoi + coelacanth
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper imaniguyssens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
