Samenvatting SE maatschappijleer – H1, 2, 3, 7, 8
1.2, Belangen, waarden en dillema’s
Waarden en belangen
Belang Waarde
Gericht op persoon zelf of op de eigen groep Gericht op andere of alle mensen
Voordeel Ideaal
Concreet Abstract
Vaak te maken met: aanzien, tijd, informatie, Vaak te maken met: vrijheid, gelijkheid,
geld cohesie, welvaart
Gericht op korte termijn Gericht op lange termijn
Een waarde is iet wat mensen belangrijk vinden voor de hele wereld
Een belang is iets waar mensen gelukkiger van worden.
Er zijn verschillen in waarden. Er zijn waarden die iemand zelf belangrijk vind en voor zijn
omgeving zoals: vriendschap, eerlijkheid, familie en geloof persoonlijke waarden
Waarden die meer gericht zijn op de wereld en minder op iemand zelf of zijn directe
leefomgeving zoals: vrijheid en gelijkheid, veiligheid, democratie en milieu maatschappelijke
waarden
1.3, Maatschappelijke botsingen en problemen in theorie en praktijk
Een maatschappelijk probleem
Wanneer er een dilemma in de samenleving is tussen groepen mensen met verschillende
waarden en/of belangen die niet samen kunnen gaan is dat een maatschappelijke botsing.
Voorbeeld maatschappelijke botsing: sommige mensen willen dat er regels gemaakt worden
voor verplichte ‘schone’ auto’s omdat dat beter is voor het milieu, maar anderen willen dit juist
niet omdat dit vel te duur is (waarden-belangenbotsing)
Een maatschappelijk probleem is één van de kenmerken van maatschappelijke problemen.
Criteria:
1) Veel (groepen) mensen te maken met het probleem
2) Verschillende meningen over oorzaken en oplossingen van het probleem
3) Overheid volgens veel (groepen) mensen nodig voor oplossen van probleem
Een maatschappelijk probleem is plaats- en tijdgebonden.
2.1, Mensbeelden
Mensbeelden
Bij het mensbeeld spelen twee vragen een rol:
- Hoe gelijk zijn talenten van mensen verdeeld?
- Hoe goed en sociaal zijn mensen van nature?
Linkse actoren
Gaan uit van het goede en sociale in de mens, ze zijn van nature goed en sociaal (ethische
vrijheid)
Talenten van mensen gelijk verdeeld, maar niet hetzelfde (gelijkheid)
Belangrijke waarden: Ethische vrijheid en gelijkheid
, Rechtse actoren
Mensen kiezen voor eigen belang, jagen hun eigen belang na (economische vrijheid)
Talenten van mensen ongelijk verdeeld (ongelijkheid)
Belangrijke waarden: Economische vrijheid, ongelijkheid
2.2, Ideologieën
Extreem-links
Anarchisme (geen dictatuur, tégen overheersing, willen geen overheid)
2 soorten anarchisten:
- Anarchisten die willen strijden voor gelijkheid
- Strijden niet maar trekken zich terug in eigen groepen
Communisme (ideaal= mensen gelijke rechten en middelen geven)
Die gelijke omstandigheden moeten worden afgedwongen, omdat dan pas het goede en sociale
in de mens naar voren komt. Bereid om geweld te gebruiken
Bijv. China, Noord-Korea, Cuba, Venezuela
Extreem-rechts
Nazisme en facisme
Verschil nazisme en facisme is dat:
- Nazi’s alleen mensen van een bepaald ras (met hetzelfde bloed) accepteren. Oorlog is
manier om land te zuiveren
- Facisten kiezen voor mensen van hetzelfde land en cultuur
Waarde: oorlog, hierdoor verdwijnen zwakken en heersen de sterken (survival of the fittest)
Eén cultuur en één waarheid. Sterk onderscheid tussen mensen.
(Centrum) Links
Socialisme (doet meer moeite om gelijkheid te krijgen, hogere belastingen)
en sociaal-democratie +deel van christendemocratie
Gelijkheid belangrijk voor maatschappelijk geluk
Grote overheid nodig (om kansen en rechten te bereiken)
Emancipatie: geven van gelijke rechten om gelijkheid te krijgen of te bevorderen
(Centrum) Rechts
Liberalisme (individuele vrijheid ook heel erg belangrijk,
Conservatisme (belangrijk mensen te leren het goede te doen) + deel van christendemocratie
Meer economische vrijheid, overheid moet klein zijn
Weinig regels opstellen op economisch gebied, zodat mensen hun talenten inzetten en hun
eigen verantwoordelijkheid nemen.
Christendemocratie
Wordt ook wel confessionalisme genoemd. De bijbel is hier erg belangrijk.
Leggen nadruk op naastenliefde en ontwikkelingshulp (links)
Belang van wetten en regels benadrukken (rechts)
AWBi schema
A: actor (bijv. Geert Wilders)
W: waarde (bijv. vrijheid van meningsuiting)
B: belang (bijv. alcohol willen verkopen)
I: ideologie (rechts, liberalisme)
