Hoorcolleges identiteit
HC1: introductie, persoonlijkheidsleer en ontwikkelingspsychopathologie
Kern van de cursus:
1. Vraagstukken van identiteit en diversiteit bekijken vanuit verschillende disciplines HCs
2. Gemeenschappelijke basis tussen disciplines identificeren (common ground) discussie
HCs, werkcolleges
3. Die basis gebruiken om a) maatschappelijke vraagstukken te analyseren en b) die analyse te
communiceren essay, publiekssamenvatting
Psychologische disciplines:
- Duijker (1959):
Toegepaste vakken: klinische psychologie, A&O-psychologie
Fundamentele vakken: functieleer, ontwikkelingsleer, persoonlijkheidsleer, gedragsleer
- Echter nog veel meer, bijv. culturele psychologie, gezondheidspsychologie etc.
- Psychologische afdelingen in NL: heterogeen maar meestal ontwikkeling, klinische, sociale,
en cognitieve/neuropsychologie
- Persoonlijkheidsleer deel van IDM ivm LOGO verklaring
- Spanningsveld tussen specialisatie en uitwisseling
Identificeren van gemeenschappelijke basis: de IDM tabel
Toetsing:
- MC tentamen, 60% met 3 vragen per collegehelft (2 uit papers en 1 college)
- Essay: subgroepjes in werkgroepen, 6 pagina’s
- Publiekssamenvatting: vrij format (podcast, infograp, rap), beoordeling in wg
Persoonlijkheidsleer
Definitie van persoonlijkheid:
- Allport: dynamic organization within the individual of those psychophysical systems that
determine his characteristic behaviour and thought
1. Psychische en fysieke eigenschappen
2. Van één specifiek person
3. Zijn op een dynamische manier met elkaar verbonden
4. Bepalen hoe die persoon zich meestal voelt en gedraagt
- VB: 1) hoge behoefte aan opwinding plus goede sociale vaardigheden 2) van Bert 3) door met
veel verschillende mensen te praten, raakt Bert erg enthousiast 4) hij zal daarom vaak
contact met andere (ook onbekende) mensen opzoeken
Lagen (levels) van persoonlijkheid (zie ook McAdams en Pals, tabel 1):
1. Trekken
2. Motivaties
3. Levensverhalen
,Laag 1, trekken:
- Definitie: alledaagse woorden om een persoon mee te beschrijven
- Methode: vaak vragenlijsten waarom mensen zichzelf of anderen beschrijven
- Factor analyse: kijken hoe deze beschrijvingen met elkaar samenhangen
- Trekken in structuurmodellen: Big Five, Hexaco factoren, intelligentie factoren
Laag 2: motivaties in structuurmodellen:
- Definitie: more specific, motivational, social-cognitive, and developmental variables that are
contextualized in time, situations and social roles
- Dus veel meer gesitueerd: niet puur persoonlijkheid zoals bij trekken
- Voorbeelden:
Doelen: ik wil mijn rijbewijs halen
Motieven: ik wil altijd de beste zijn
Waarden: ik wil me inzetten voor sociale rechtvaardigheid (wat je belangrijk vind)
Interesses: ik vind werken met computers interessant
- Methode: vragenlijst, maar ook: projectieve technieken, dagboeken, experimenten
Laag 3: levensverhalen
- Definitie: internalized and evolving life stories that reconstruct the past and imagine the
future to provide a person’s life with identity (unity, purpose, meaning)
- Je kunt onderzoeken:
Waarover vertelt iemand (personages, plot)?
Wat voor onderliggende psychologische thema’s zijn er (bv intimiteit)
Wat is de structuur van het verhaal (bv complexiteit, bepaalde sequenties)
- Methode: vaak interviews (van meerdere uren) die worden getranscribeerd. Vaak
gestructureerde interviews (bv McAdams: vragen naar sleutelepisodes, vroege
herinneringen, uitdagingen etc). Vaak weren getrainde codeerders met een bepaald schema.
- Voorbeeld: narratief van verlossing: a) bevoorrechte uitgangspositie, b) tegenslag, maar c) de
persoon overwint die tegenslag
Interactie van lagen: integratief framework. Voorbeeld:
1. Extraversie, een sterke dadendrang en een persoonlijke missie om de natuur te beschermen
2. Van sophia
3. Sophia praat graag met anderen over het milieu en is heel overtuigend, want deze context
sluit perfect aan bij haar persoonlijke missie
4. Sophia zal haar leven wijden aan de inzet voor het klimaat
1. Diagnose van autisme, obsessief compusleve stoornis, intelligentie, andere factoren
2. Van Greta
3. Greta kan niet begrijpen waarom de mensheid niets doet tegen klimaatverandering en
spreekt zich daar ongefilterd en eloquent tegen uit
4. Greta zal haar leven wijden aan de inzet van het klimaat
,HC1 Deel 2: ontwikkelingspsychologie
Deel 1: Ontwikkelingspsychologisch perspectief op psychopathologie
Ontwikkelingspsychologie:
- Ontwikkeling verloopt via ontwikkelingstaken (persoonlijk, sociaal, school/werk)
- Ingrijpende veranderingen in de persoon zelf of in de omgeving, die aanleiding geven tot een
herorganisatie van gedrag
- Nieuwe eisen aan gedrag (staan om te kunnen lopen), maar ook nieuwe mogelijkheden,
nodig voor aanpak van latere taken (lopen om te kunnen rennen): continuïteit
Let op:
- Verschillende paden eenzelfde uitkomst =equifinaliteit (havo, vwo naar universiteit)
- Één risicofactor verschillende uitkomsten = multifinaliteit (niet alle mishandelde kinderen
ontwikkelen depressie)
- Verhoogde kansen, geen determinsme (geen garantie op bepaalde uitkomst)!
Wat is normaal? Gedrag is afwijkend als het op een bepaald moment:
1. Wel vertoond wordt, terwijl het niet in overeenstemming is met wat volgens onze
opvattingen gemiddeld en idealiter bij die ontwikkelingsfase en de daarbij behorende
ontwikkelingstaken behoort (vb driftbui supermarkt, 2 of 16 jaar)
2. Niet vertoond wordt, terwijl dat volgens diezelfde opvattingen wel zou moeten
Definitie: gedrag is pathologisch/gestoord als het afwijkend gedrag is:
1. Dat langdurig is en niet meer situatie gebonden voorkomt
2. Dat de overgang naar nieuwe ontwikkelingsfasen en taken blokkeert
3. Dat voor de persoon en zijn/haar omgeving aanzienlijk lijden oplevert
4. Dat (meestal) in bepaalde combinaties van gedragingen voorkomt
Classificeren (pathologisch gedrag clusteren):
- Efficiëntie, samenvatting (ordenen)
- Het verbeterd en vergemakkelijkt de communicatie
- Aansluiting bij verklarings- en behandelingstheorieën in de wetenschappelijke literatuur
DSM = meest gebruikt
Iedere versie nieuwe ontwikkelingen: binnen stoornissen, indeling, stoornissen
verdwijnen/verschijnen
Met DSM voldoe je wel of niet aan een stoornis, voor ontwikkelingspsychopathologie niet handig.
Daarom vaak meer dimensioneel perspectief gebruikt, vragenlijst over hoe angstig of hoe depressief
jongere is.
, Ontwikkelingspsychopathologie:
- Ontwikkeling baby’s jong volwassenen
- Normatief (leeftijdsadequaat) vs niet-normatief
- Gezond vs pathologisch/gestoord
Voorbeeld depressie: hankin et al, 2015. Depressie komt bij 17 jarigen veel meer voor dan bij
jongere kinderen.
Deel 2: ontwikkelingspaden naar psychopathologie
Ecologisch model van Bronfenbrenner: meerdere omgevingen die ontwikkeling kind beïnvloeden.
Microsysteem, mesosysteem (interactie directe omgeving), exosysteem (heeft invloed op
microsysteem zoals werk ouders), macrosysteem (waarden, wetten etc). Gaat vooral over externe
factoren.
Voorspellers van (ontwikkelings)psychopathologie:
Voorspellers van depressie (Hankins):
Vaak geen unieke invloed. Bij Hankins wordt gekeken naar:
- Interactie tussen gender x stress
- Stress x genen
- Puberal status x genen x stress
Wie zijn deze kinderen en adolescenten?
- Conclusie 1: meer meisjes dan jongens ontwikkelen een depressieve stoornis
- Conclusie 2: meer meisjes dan jongens ontwikkelen een depressieve stoornis EN
genderverschil groter naarmate jongeren verder in de pubertijd zijn
- Conclusie 4: oudere jongeren die genetisch kwetsbaar & peer stress rapporteren = grootste
kans om depressie te ontwikkelen. En maar één gen gebruikt NIET TENTAMEN
Voorspellers van (ontwikkelings)pschopathologie:
- Gender
- Gender x stress
- Puberal status x genen x stress
